muslimuz
“Расулуллоҳ ﷺга салом айтинг” дейиш мумкин эмасми?
Cавол: Умрага кетаёган кишига “Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламга бизнинг номимиздан салом айтиб қўйинг”, деб бўлмайдими? Яқинда шундай гап эшитдик. Чунки саҳобалардан бундай иш содир бўлмаган, деб айтишяпти.
Жавоб: Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳийм. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламга салом айтиб юбориш жоиз, ҳатто мақталган амал саналади. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам ва саҳобаларнинг қайсидир амални қилмаганлари шу ишнинг нотўғри эканига далил бўлмайди. Бирор амалнинг ҳаром ёки макруҳ бўлиши учун алоҳида далил келган бўлиши керак.
Тўрт мазҳаб уламолари бир овоздан Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламга салом айтиб юборишни жоиз ва мақталган амал, деб айтишган.
Моликийлардан аллома Зарқоний раҳимаҳуллоҳ бундай деганлар:
“Ким зиёратга кетаётган бир кишига: “Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламга Сизга фалончидан салом денг” ёки “Менинг номимдан Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламга салом айтинг”, деса ва зиёратчи рози бўлиб, салом айтишни зиммасига олса, унинг саломини етказиши вожиб бўлади. Чунки бу адо қилиш вожиб бўлган омонат бўлиб қолади. У “Ё Аллоҳнинг Расули, сизга фалончидан салом”, дейди” (“Ал-Мавоҳибул ладуния” китоби).
Шофеъийлардан аллома Нажмиддин Ғаззий “Ҳуснут танаббуҳ лима варода фит ташаббуҳ” китобида бундай деган:
“Киши Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламга салом етказишни бўйнига олса, бу адо этиш лозим бўлган омонатга айланади. Зиёратга бораётган кишининг бошқалар номидан Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламга салом олиб кетиши маҳбуб ва мақбул амал бўлиб, уламо ва солиҳ зотлар буни қилганлар”.
Ҳанбалийлардан аллома Руҳайбоний раҳимаҳуллоҳ бундай деганлар:
“Бир киши бошқа зиёратга бораётган одамга Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламга салом етказишни тавсия қилса, зиёратчи: “Ё Аллоҳнинг Расули, сизга фалончи ўғли фалончидан салом бўлсин”, деб айтсин. Салом айтишни бўйнига олган кишининг Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламга салом етказиши вожибга айланади. Салом айтиши орқали зиммасидаги вожибдан қутилади” (“Матолиб улин нуҳа” китоби).
Демак, зиёратга отланаётган кишига: “Бизнинг номимиздан Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламга салом айтинг”, дейиш асло хато эмас, балки мандуб амал саналади. Қолаверса, бу яқинда пайдо бўлиб қолган иш эмас, балки қадимдан уламолар ва солиҳ зотлар қилиб келаётган амал саналади.
Ҳанафий мазҳабининг мўътабар уламоларидан саналган Аллома Камол Ибн Ҳумом раҳимаҳуллоҳ бундай дейдилар:
“Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламга салом етказишни васият қилган кишининг саломини У зот алайҳиссаломга етказиши керак. Етказишда: “Ё Аллоҳнинг Расули, сизга фалончи ўғли фалончидан салом” ёки “Ё Аллоҳнинг Расули, фалончи ўғли фалончи сизга салом айтди”, дейди. Ривоятда келишича, Умар ибн Абдулазиз раҳимаҳуллоҳ Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламга салом етказиш учун Шомдан Мадинаи мунавварага одам юборар экан. Кимнинг мазкур шаклда салом етказишга вақти зиқлик қилса, вақтидан келиб чиқиб, мумкин бўлганича (қисқа тарзда) саломни етказади. Ўтган салафи солиҳлардан ҳам ўта қисқа тарзда салом етказганлари нақл қилинган” (“Фатҳул Қадийр” китоби). Валлоҳу аълам.
Ўзбекистон мусулмонлари идораси Фатво маркази
Ўрганиш керак бўлган хорижий тиллар
Ўрганиш фойдали бўлган чет тиллар:
Араб тили;
Инглиз тили;
Турк тили (Туркия туркчаси);
Форс тили;
Рус тили;
Бу тиллар нафақат фойдали, балки жуда гўзал тиллар. Араб тилини мукаммал билиш диний адабиётларни аслиятдан ўрганишга замин яратади. Тафсир, Ҳадис ва унинг шарҳлари, фиқҳ ва унинг асослари, Қуръон билимларини ўрганиш, шунингдек, олимларнинг ижтимоий масалаларга бағишлаб ёзган оммабоп асарларини мутолаа қилишда асқотади. Шаръий билимлар маълум марҳалага қадар устоз билан ўрганилиши шарт. Аммо, бунинг учун ҳам аввал араб тилини яхши билиш лозим. Ижтимоий аҳамиятга молик асарларни эса устозсиз мутолаа қилса ҳам бўлади. Зеро, бундай асарлар зотан тушунарли ва оммабоп руҳда ёзилади. Бу санаганларимиз араб тилининг ухровий ва тарбиявий фойдалари. Дунёвий маънода эса араб тилини билиш араблар билан мулоқот қилиш, ушбу тилнинг балоғату фасоҳатидан баҳраманд бўлиш учун керак. Шунингдек, араб тилидан бирор қийматли асар таржима қилиб ёхуд араб тили ўргатиб тирикчилик қилиш ҳам мумкин.
Инглиз тилини чет тили сифатида ўрганиш ухровий манфаатларга васила бўлмаса-да, бу тилнинг дунёвий соҳаларда муҳимлиги барчага маълум. Инглизчангиз бўлса, дунёнинг кўп жойларида одамлар билан англашиб кетаверасиз. Агар чуқурроқ билсангиз дунёга машҳур асарларни аслиятдан ўқиб тушуниш имконига эга бўласиз. Бордию илғор технологиялар соҳасида ишласангиз инглиз тилисиз қийин. Зеро, барча техник атамалар инглизча ёки инглизлашган лотинча сўзлардан иборат. Нафақат IT соҳаси балки, кўплаб дунёвий соҳаларда инглиз тилини билиш олқишланади.
Юқорида айтганимиздек, зикр қилинган тиллар ухровий ёки дунёвий аҳамиятидан ташқари, даврлар ўтиши билан ривожланиб, гўзаллашиб қолган тиллардир. Масалан, соф адабий араб тилида бирор парчани ўқиш ёхуд эшитиш инсонга завқ бағишлайди. Баъзи олимлар бор, мавзу фиқҳий ёки илмий бўлса-да, ишлатган жумлалари ғоят пишиқ, фасоҳату балоғатга йўғрилган бўлади. Шундай китобларни ўқисангиз ҳам илм, ҳам адабий завқ оласиз.
Турк тили энди ўзбеклар учун бегона тил эмас. Лекин, масофалар узоқлиги ва узоқ муддат борди-келди бўлмагани туфайли Туркия туркчаси ўзича ривожланиб, кўп сўзларни французчадан олиб, ён-атрофидаги давлатлардан таъсирланиб, бизнинг тилимиз билан орадаги тафовут жари катталашиб қолди. Ўз навбатида дунёда сўзлашувчилар сони жиҳатидан иккинчи буюк туркий тил бўлган ўзбек тили ҳам мустабид тузум даврида ўзича, мустақил равишда ривожлана олмади. Гўёки қафасга тушиб қолди. Дунё соҳасида нимаики, янгилик чиқса, унинг номи ва атамасини руслардан олишга мажбур бўлди. Ва шу туфайли қайсидир маънода тилимиз ривожланишдан тўхтаб қолди.
Турк тили араб, форс ва европа тилларидан таъсирланганлиги учун ҳам бағоят гўзаллашиб, мукаммаллик касб этган. Туркча асарларни ўқисангиз ўзгача завқ оласиз.
Форс тилининг жозибадорлиги, гўзаллиги ҳам бежиз эмас. У ҳам қадим империялар ва цивилизациялардан мерос бўлиб қолган тилдир. Шунингдек, жуда кўп илмий-адабий асарлар ҳам ушбу тилда битилган. «Форсий шакар аст» (Форс тили шакардек ширин) деган машҳур ибора ҳам бежиз пайдо бўлмаган. Ҳатто, шу номли роман ҳам бор Муҳаммад Али Жамолзода қаламига мансуб. Форсларнинг сўзлашувига қулоқ солсангиз худди ашула айтаётгандек, тасаввур пайдо бўлади. Чунки, сўзлари чиройли ва оддий сўзлашув ҳам маълум оҳанг ва ритмларга тушиб қолади, истар-истамас.
Рус тили доимий равишда янгиланиб, ривожланиб борувчи тил бўлганлиги учун ҳамда Россия империяси ҳам қайсидир маънода Британия империяси билан рақобатлашиб, кўп жойларни мустамлака қилганлиги ортидан рус тили жуда бойиб кетди. Боз устига, Россияда илм-фанга эътибор жуда кучли. Қаерда илм-фанга эътибор бўлса, ўша ернинг тили албатта кучаяди. Ушбу омиллар таъсирида рус тилининг фасоҳату балоғати ҳам ривожланиб, ёқимли тилга айланди.
Алишер Султонходжаев
Иймонимиз саломат бўлиши учун...
Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам: «Кимнинг охирги сўзи “Лã илãҳа иллаллоҳ” (Аллоҳдан ўзга илоҳ йўқ) бўлса, жаннатга киради» дедилар (Имом Абу Довуд ривояти).
Бошқа бир ҳадисда: “Ким ҳар фарз намоз ортидан Оятул Курсийни ўқиб юрса, жаннатга киришдан уни фақат ўлим тўсиб туради”, дедилар (Имом Насоий ва Имом Табароний ривояти).
Бир киши ҳикоя қилади: «Бу воқеага қирқ йилча бўлди. Сентябр ойининг охирги кунлари, эрталаб машинамда ишга кетяпман. Ҳосилдор пахтазорлар ёнимдан лип-лип ўтади. Олдимда елиб кетаётган “Колхида” русумли тиркамали улов йўлнинг ўнг тарафига ўтди. Мени кўриб йўл берди деб ўйлаб, ёнидан қувиб ўтиш учун газни босдим. Афсуски, ҳайдовчи мени кўрмаган экан. “Колхида”нинг кабинаси илоннинг боши сингари бир зумда мен томонга бурилди. Машинамнинг тормозини босишга ҳам улгурмадим. Қарсиллаб урилган овозга қўшилиб тилимдан беихтиёр “Лã илãҳа иллаллоҳ” калимаси отилиб чиқди. “Колхида”га урилган машинам осмонга сапчиб, пачақланиб, йўл четидаги канал ичига кўндаланг бўлиб тушди.
Мен “Лã илãҳа иллаллоҳ” калимаси тилимга қандай келганини билмадим, аммо кўксим ҳавога тўлиб таранг тўп мисоли юмалоқ ҳолда рул чамбарагини эгиб юборган эди. Кўксим эзилган, аммо тирик қолган эдим. Бу хулосани шифокорлардан эшитдим. Дунёвий (моддий) азиятдан Аллоҳнинг зикри ҳимоя этишини амалда ҳис қилдим».
Оятул Курсийни беш вақт намоздан сўнг, саҳар уйғонганда ҳамда кечки уйқудан олдин ўқишга одатланиш айнан суннатга мувофиқдир. Оятул Курсийдаги зоҳирий ва ботиний ҳикматларни Аллоҳнинг Ўзигина билувчидир.
Аллоҳнинг Каломидан ушбу оят тафсирини ҳадиси шариф билан муштарак ҳолда тушунишга ҳаракат қиламиз.
“Аллоҳ – ҳамиша барҳаёт ва абадий турувчи Аллоҳдир ва Ундан ўзга илоҳ йўқ. Мудроқ ҳам, уйқу ҳам тутмайдиган (Аллоҳдан ўзга илоҳ йўқ). Еру осмонлардаги барча махлуқотлар ўзиники бўлган (Аллоҳдан ўзга илоҳ йўқ). Қиёмат кунида Унинг изнисиз ҳеч бир кимса гуноҳкорларни шафоат қила олмайдиган (Аллоҳдан ўзга илоҳ йўқ). Одамлардан олдин ва кейинги содир бўлган ва бўладиган нарсаларни билувчи (Аллоҳдан ўзга илоҳ йўқ). Унинг илмидан У билдирган миқдорича одамлар англайдиган (Аллоҳдан ўзга илоҳ йўқ). Курсиси осмонлару Ерни ҳам қамраб олган (Аллоҳдан ўзга илоҳ йўқ). Уларни сақлаб туриш чарчатмайдиган (Аллоҳдан ўзга илоҳ йўқ). Олий ва Буюк бўлган (Аллоҳдан ўзга илоҳ йўқ)”.
Ушбу ояти карима ва юқоридаги ҳадиси шарифдаги муборак мужда шуки, ҳар бир мўмин киши ўзига ва яқинларига раво кўрадиган жаннатга кириш неъматидир.
Бирон кишининг уйига кирмоқчи бўлсак, ояти каримага мувофиқ, аввало, хонадон эгасидан изн сўрашга буюрилганмиз (Нур сураси, 27–29-оятлар). Охират диёри ва жаннатнинг мутлақ Соҳиби, шубҳасиз, Аллоҳ таолодир. У Зотнинг “уйи”га киришнинг калити “Лã илãҳа иллаллоҳ” калимасидир.
Кўзимиздан нур, белимиздан қувват кетиб, ўлим фариштаси эшик қоқиб турганда, охират диёри Соҳибининг яккаю ягона эканини тилга олиш, уни айта олиш чинакам мўмин-мусулмон кишигагина насиб этади.
Шаҳодат калимасини айтиб омонатни топшириш саодатдир. Бу саодатга умр бўйи тоат-ибодатда яшаган, эзгу ишларни кундалик аъмолига айлантирган киши мушарраф бўлади. Фазилат жиҳатидан эса, барча намозлардан сўнг Оятул Курсийни ўқиб юриш ҳам иймон саломатлигига кафолатдир.
Абдумуталиб ОТАБОЕВ,
Жиззах вилояти
“Холид ибн Валид” жоме масжиди
имом-хатиби
“Бобурнома” асари Мисрда араб тилида қайта нашр этилди
Ўзбекистоннинг Мисрдаги элчихонаси ташаббуси билан Заҳириддин Муҳаммад Бобурнинг машҳур “Бобурнома” асари араб тилида қайта нашр этилди, деб хабар бермоқда “Дунё” ахборот агентлиги.
Бу асар илк бор араб тилига 2013 йилда Қоҳирадаги “Аъйн аш- Шамс” университети профессори Магда Махлуф томонидан таржима қилинган.
Китоб қаттиқ муқовада, юқори сифатли қоғозда, 1000 нусхада Яқин Шарқ минтақасидаги энг йирик нашриёт “Дор ал-Маариф”да чоп этилган. Араб тилидаги “Бобурнома” китоби йирик университетлар, кутубхоналар, Қоҳирада аккредитациядан ўтган дипломатик корпус, Миср ва бошқа араб давлатларининг профессор-ўқитувчилари, тарихчи олимлари ўртасида тарқатилади.
Шунингдек, китоб Бобур номидаги халқаро жамоат фонди, Ўзбекистон Миллий кутубхонаси, мамлакатимиз Халқаро ислом академияси, Тошкент давлат шарқшунослик университети ҳамда Жаҳон иқтисодиёти ва дипломатия университетига ҳадя тариқасида тарқатилади.
Ўзбекистон мусулмонлари идораси
Матбуот хизмати.
Муборак зиёратгоҳларда иқлим назорати тизимидан фойдаланилади
Саудия Aрабистонининг муқаддас масканларида юқори технологияли иқлим назорати тизими ўрнатилган бўлиб, улар йил давомида зиёратчилар ва қироллик меҳмонлари учун қулай шароит яратиш имконини беради.
Масжидул Ҳаром ва Масжидун Набавий ҳудудида йилнинг исталган вақтида ҳаво ҳарорати 20 дан 24 даражагача сақланади. Ёз ойларида ҳавони совутиш ва тозалаш тизимининг барча қурилмалари оптимал ҳарорат оралиғини сақлаш учун максимал қувватда қўлланилади, деб ёзади, “IslamNews” сайти “ Asharq al-Awsat ” нашрига таяниб.
Тоза ҳаво оқими Масжидул Ҳаром томидан тизимга тортилади ва кўп босқичли тозалаш жараёнидан ўтади. Юқори технологияли фильтрлар чанг зарралари ва бошқа ифлослантирувчи моддаларни самарали равишда йўқ қилади ва ультрабинафша ҳаво стерилизацияси ҳам қўлланилади. Тизим, шунингдек, ҳаво намлигининг керакли даражасини ҳам сақлайди.
Иқлим назорати тизими саудиялик муҳандислар ва техниклардан иборат бир нечта жамоалар томонидан бошқарилади.
Ўзбекистон мусулмонлари идораси
Матбуот хизмати
Мақолалар
