Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳим.
Касал ёки мусофир кишилар, ҳомиладор ёки эмизикли аёллар, рўза тута олмайдиган қарияларга рўза тутмасликка рухсат берилган. Қуръони каримда: “Бас, сизлардан кимки бемор ёки сафарда бўлса, саноғи бошқа кунлардандир. Мадори етмайдиганлар зиммасида бир мискин кимсанинг (бир кунлик) таоми фидядир...”, дейилган (Бақара сураси 184-оят).

Рўза тутса, касаллиги зиёда бўлишидан қўрққан бемор, рўза тутмайди. Сафардаги кишига рўзаси зарар қилмаса, рўза тутгани афзал. Лекин рўза тутмаса ҳам узрли ҳисобланади, гуноҳкор бўлмайди.

Ўзи ёки бола (ҳомила)сига зарар етишидан қўрққан эмизикли ёки ҳомиладор аёл ҳам, рўза тутмайди. Рўза ўзига ёки боласига зарар қилмайдиган эмизикли ва ҳомиладор аёллар, албатта, рўзани қолдирмай тутадилар. Юқорида саналган узрли кишиларнинг барчаси Рамазондан кейин имкон бўлиши билан қолиб кетган кунларнинг рўзасини тутиб берадилар.

Рўза тута олмайдиган қариялар фидя, яъни, Рамазоннинг ҳар кунига бир мискинга бир кунлик таом ёки унинг қийматини берадилар. Рўза тута оладиган қариялар одатдагидек рўза тутаверадилар.

Ҳайз ва нифос кўрган аёллар ҳам узрли кунларида рўза тутмайдилар. Пок бўлишлари билан рўзани тутиб бошлайдилар. Қолиб кетган кунларни Рамазондан кейин тутишади. (“Ҳидоя”, “Ихтиёр”, “Фатҳу бобил иноя” китоблари).
Валлоҳу аълам.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси
Фатво ҳайъати

@Hidoyat_taqvim_botга аъзо бўлиш орқали Рамазон ойида ҳар куни саҳарлик ва ифторлик вақтидан хабардор бўлиш, саҳарлик ва ифторлик дуоларидан фойдаланиш, машҳур қорилар тиловатидаги таровиҳ намози тасбеҳи аудиосини тинглаш имконига эга бўласиз. Шунингдек, ботда кўрсатилган жойлардан бирини танлаш орқали ўзингиз яшаётган ёки сафарда бўлиб турган жойингиздаги рўза вақтларини аниқ билиб олишингиз мумкин.

@Hidoyat_taqvim_bot дан фойдаланинг ва уни бошқаларга ҳам улашиб, улкан ажрга эга бўлинг!

Ўзбекистон мусулмонлари идораси матбуот хизмати

Муқаддас динимиз аёл-қизларни юксак қадрлайди. Уларнинг шарафи, иффати ва ҳақ-ҳуқуқларини мукаммал таъминлаб берган. Аёлларнинг ҳар бир эзгу амали учун улуғ ажру-мукофотлар, хушхабарлар ваъда қилинган.

Қуръони каримда: «Эркакми ё аёлми – кимда-ким мўмин бўлган ҳолида бирор эзгу иш қилса, бас, Биз унга ёқимли ҳаёт бахш этурмиз ва уларни ўзлари қилиб ўтган гўзал (солиҳ) амаллари баробаридаги мукофот билан тақдирлаймиз» (Наҳл сураси, 97-оят).

Ислом аёлга таълим олиш ва маънавий савиясини ошириш ҳаққини берди ва эркакларни бу ишга масъул қилди. Илм талаби эркак вааёлга баробар фарзлигини, қизларга ва сингилларга таълим-тарбия берган киши жаннатий бўлишини яхши биламиз.

Пайғамбаримиз алайҳиссалом: “Қай бир кишининг ҳузурида жория бўлса-ю, у унга яхшилаб таълим берса, яхшилаб одоб берса ва сўнгра озод қилиб, унга ўзи уйланса, унга икки ҳисса ажр бўлур”, деганлар (Имом Бухорий ривояти).

Аёл киши фақат таълим олиш билан эмас, балки ёш авлодга таълим бериш ва бошқа илмий ишлар билан машғул бўлиши ҳам лозим. Муслима аёллар илм-фан ва маданият соҳасида улкан ютуқларга эришганлари ҳаммага маълум. Гапимиз қуруқ бўлмаслиги учун мисол ҳам келтирайлик.

Шифо бинти Абдуллоҳ розияллоҳу анҳодан ривоят қилинади: «Ҳафсанинг олдида ўтирган эдим, Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам кириб қолиб, менга: “Бунга ёзишни ўргатганингдек, намила руқйасини ҳам ўргатмайсанми?” дедилар» (Имом Абу Довуд, Имом Насоий ва Имом Аҳмад ривояти).

Ойша онамиз ҳадис ривоят қилиш бўйича иккинчи ўринда турадилар. Улкан саҳобийлар ўзлари билмаган нарсаларини, ҳал қила олмай қолган масалаларини Ойша онамиздан сўрар эдилар. Ўша вақтнинг шароитида бу нарсалар дунё миқёсида катта ўзгаришлар эди.

Муслима аёлнинг жамият, сиёсат ва шариат майдонларида ҳам керагича ўз улуши бўлган. Муслима аёлнинг тўғри фикрини, Пайғамбар соллаллоҳу алайҳи ва саллам ҳам, Аллоҳ таоло ҳам эшитган, қабул қилган.

 Пайғамбаримиз алайҳиссалом ҳижрий 6 йили 1400 саҳоба билан Мадинадан Байтуллоҳ зиёрати учун борганларида, Ҳудайбия номли жойда мушриклар йўлни тўсишди. Ўша ерда сулҳ тузилиб, мусулмонлар Каъбани зиёрат қилмай қайтиб кетадиган бўлдилар. Набий алайҳиссалом саҳобаларига бу гапни эълон қилиб: «Шу ерда қурбонликларингизни сўйиб, сочларингизни олдиринглар!» дедилар. Саҳобалар оғриниб, бу ишни қилишдан норози  бўлдилар. Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи ва саллам амрни уч марта қайта-қайта такрорласалар ҳам, бирор киши қимирламади.

У зот ғоят маҳзун бўлиб, чодирга, жуфти ҳалоллари Умму Салама розияллоҳу анҳонинг олдиларига кирдилар. Бўлган воқеани у кишига айтиб, ўтган умматлар ҳам шундай ишлар туфайли ҳалок бўлганлиги, шунинг учун ғоят ташвишда эканликларини қўшимча қилдилар.

Шунда Умму Салама розияллоҳу анҳо у зот соллаллоҳу алайҳи ва салламга гўзал маслаҳат бердилар: «Эй Аллоҳнинг Расули, амрингиз бажарилишини хоҳлайсизми? Ташқарига чиқинг. Улардан бирортасига бир калима ҳам сўз айтмай, қурбонлик туяларингизни сўйинг. Сўнг сартарошингизни чақиринг, сочингизни олсин», дедилар.

Пайғамбар соллаллоҳу алайҳи ва саллам Умму Салама розияллоҳу анҳо айтганларидек қилдилар. Буни кўрган саҳобаи киромлар ҳам шошиб қурбонликларини сўйиб, сочларини олдира бошладилар.

Бир муслима аёлнинг тадбири ила Ислом уммати ҳалокатдан қутулиб қолди.

Ислом аёлларнинг ҳурмат-эҳтиромини ўрнига қўйиб, аёллик латофатларини сақлаб қолишлари учун, аёллик вазифаларини тўлиқ адо этиш орқали ўз жамиятларига, ватанларига, динларига керакли хизматни адо этишлари учун барча шароитни яратиб берган.

Ислом эркакларга мос бўлган оғир ишларни аёлларга фарз қилмаган. Лекин аёлларга хос баъзи ишларни эркакларга хос ишлар ила тенглаштириб, улар билан тенг ажр олишни жорий қилган. Мисол учун, аёлларнинг туғишдаги қийноқларини эркакларнинг душманга қарши жиҳодига тенглаштирган. Бу маънолар ўз ҳақ-ҳуқуқини талаб қилиб чиққан муслима аёллар шарофати ила Пайғамбар соллаллоҳу алайҳи ва саллам томонларидан баён қилинган.

Таъкидлаш жоизки, Исломда аёлнинг ишлаши ман қилинмаган, балки бу масала аёл кишининг, унинг оиласининг, жамиятининг манфаатларидан келиб чиқиб тартибга солинган.

Ёш болаларни таълим ва тарбия қилиш, хотин-қизларга тиббий хизматлар кўрсатиш каби ишлар аёлларнинг иши ҳисобланади.

Хотин-қизларни, болаларни комиллик сари етаклаш вазифаси аёл устозлар – отинлар зиммасида бўлган. Имом Бухорий, Имом Термизий, фалакиёт илми билимдони Мирзо Улуғбек, дунё тиббиётига устоз бўлган Абу Али ибн Синонинг улуғ олим бўлишларига маърифатли аёллар, мўътабар оналар сабабчи бўлган. Навоийдек шоирларни ҳам, Мирзо Бобурдек ҳукмдорларни ҳам ана шундай оналар тарбиялашган. Ушбу илм дарғаларининг болалик йилларига назар солинса, бошланғич таълимни гўдаклик чоғларида оналаридан олишгани маълум бўлади.

Албатта, бундай шахслар камолоти замирида мўътабар ва маърифатли аёл меҳнати ётади. Шоиралар мураббийи Жаҳонотин Увайсий, маърифатпарвар шоира Нодирабегим ва доно маслаҳатчи Бибихоним каби оқила момоларимиз яхши тарбия кўрганлари боис, ўз даврларининг машъаллари, хайрли ва улуғвор ишларнинг йўлбошчилари бўлишган.                                                                 

Бугунги кунга келиб, аёлларимизнинг жамиятдаги ўрни кенгайиб, оила мустаҳкамлиги, фарзанд тарбияси каби масалаларни ўрганиш, турли салбий оқибатларнинг олдини олиш ишларига эътибор кучайиб бормоқда. Аёлларнинг илмий салоҳиятини янада ошириш, маънавияти ва маърифатини юксалтириш орқалигина жамият тараққий топади.

Зулайҳо СОАТОВА,

Тошкент шаҳар бош имом-хатибининг

хотин-қизлар масалалари бўйича ёрдамчиси

Ўзбекистон тарихи давлат музейида «Ҳиндистоннинг ёзма мероси: ҳинд-ислом ҳаттотлигининг ёзма санъати» номли кўргазма очилди. Кўргазма Лал Баҳодур Шастри номидаги Ҳиндистон маданият маркази ва Ўзбекистон Бадиий академияси билан ҳамкорликда ташкиллаштирилди, деб хабар бермоқда «Дунё» АА Фанлар академияси маълумотига асосланиб.

Кўргазмада Ҳирот санъат мактаби буюк ҳаттотларининг XV-XIX асрларда Ҳиндистоннинг турли ҳудудларида яратган куфий, наш, сулс, настаълиқ, шикаста, таълиқ йўналишидаги ишларидан намуналар намойиш этилмоқда.

Ушбу ёзув намуналари, айниқса, Қуръон оятларининг наш ва сулс хатларида нафис ёзилишида кенг қўлланилган.
Кўргазма 20 апрелгача давом этади.

Ўзбекистон мусулмонлар идораси матбуот хизмати