Халқаро диний эркинлик бўйича АҚШ комиссияси (USCIRF) Ўзбекистонни «алоҳида хавотирга молик давлатлар» рўйхатидан чиқарди. Комиссия 28 апрель куни эълон қилган ҳисоботида АҚШ Давлат департаментига Ўзбекистонни «махсус кузатувдаги давлатлар» рўйхатига ўтказишни тавсия этган.

Комиссия ҳисоботида Ўзбекистон 2019 йил давомида диний соҳада амалга оширган ўзгаришлар эътироф этилиб, айниқса «Жаслиқ» қамоқхонасининг ёпилгани алоҳида таъкидлаб ўтилган.

«Ўзбекистон ҳукумати диний соҳага оид муаммоли қонунларни қайта кўриб чиқиши (ҳукумат шундай қилишни ваъда қилган) ва ҳибсда ушлаб турилганлар масаласини ҳал этиши зарурлигича қолаётганига қарамай, USCIRF сўнгги бир йилда кузатилган умидбахш ўзгаришларга асосланган ҳолда Давлат департаментига Ўзбекистонни «махсус кузатувдаги давлатлар» рўйхатига ўтказишни тавсия қилмоқда», – дейилади Халқаро диний эркинлик бўйича АҚШ комиссияси ҳисоботида.

Қайд этиш керак, АҚШ Давлат департаменти Ўзбекистонни «алоҳида хавотирга молик давлатлар» рўйхатидан 2018 йил декабрда чиқариб бўлган.

Бироқ USCIRF 2019 йил апрелида Давлат департаментининг бу қарорини маъқулламаган, Ўзбекистонни «қора рўйхат»га қайтаришни маслаҳат берганди.

Шунга қарамай, Комиссия тавсияси Давлат департаменти томонидан инобатга олинмаган, АҚШ ташқи сиёсат идораси 2019 йил декабрида Ўзбекистонни «алоҳида кузатувдаги давлатлар» тоифасида қолдирган эди.

Маълумот учун, Ўзбекистон Халқаро диний эркинлик бўйича АҚШ комиссиясининг йиллик ҳисоботларида 2005 йилдан буён «алоҳида хавотирга молик давлат» сифатида қайд этиб келинган.

2020 йилги ҳисоботда Ўзбекистон билан бирга Қозоғистон, Афғонистон ва Озарбойжон дохил жами 15та мамлакат «махсус кузатувдаги давлатлар» (суратда сариқ рангда), деб таснифланиши лозим, дея кўрсатилган. Туркия, Миср, Индонезия, Малайзия, Ироқ, Баҳрайн ҳамда бир нечта Африка давлатлари шулар жумласидан.

USCIRF 14та мамлакатни «Алоҳида хавотирга молик давлатлар» (суратда қизил рангда) деб ҳисоблайди. Хусусан: Тожикистон, Туркманистон, Россия, Хитой ва Эрон диний эркинликлар айниқса чекланган мамлакатлар деб малакаланган.

Халқаро диний эркинлик бўйича АҚШ комиссияси – Қўшма Штатлар федерал ҳукуматининг мустақил органи бўлиб, ҳайъат аъзоларидан иборат. Комиссия вакиллари дунё бўйича диний эркинлик билан боғлиқ вазиятни таҳлил қилиб, АҚШ президенти, Давлат департаменти ва Конгрессга сиёсий қарорлар қабул қилишда инобатга олишни кўзлаб тавсиялар киритади.

Манба: https://kun.uz

Хотира – муқаддас, қадр – абадий

Барчамиз тинч-тотув умргузаронлик қилишни, қўни-қўшнилар билан аҳил-иноқ яшашни, фарзандларимизни осуда ҳаёт қучоғида тарбиялаб вояга етказишни, уларнинг роҳат-фароғатини кўришни орзу қиламиз. Аммо бу орзуга биргина ният билан эришиб бўлмаслигини сўнгги икки-уч ойда бутун дунёни коронавирус офати қамраб олганда яна бир бор теран ҳис қилдик.

Мамлакатимизда 1999 йилдан буён ҳар йили 9 май – Хотира ва қадрлаш куни сифатида кенг нишонланаётгани ғалабага муносиб ҳисса қўшган ота-боболаримизни эъзозлаш, уларга ҳурмат-эҳтиром кўрсатиш, урушда тинчлик учун жон фидо этган ҳамюртларимиз хотирасини муқаддас билишда алоҳида аҳамият касб этмоқда. Бу кун ўтганлар хотирланадиган, Иккинчи жаҳон уруши қатнашчилари ёдга олинадиган, дориламон кунларга етиб, қарилик гаштини сураётган қариялар қадрланадиган кунга айланди.

Жорий йилнинг 30 март куни Президентимиз Шавкат Мирзиёевнинг “Иккинчи жаҳон уруши қатнашчиларини рағбатлантириш тўғрисида”ги Фармони қабул қилинди. Унга кўра, шу йил фашизм устидан қозонилган ғалабанинг 75 йиллигини нишонлаймиз.

Инсоният тарихидаги энг даҳшатли қирғинбарот урушда 1,5 миллион нафар ўзбекистонлик фуқаро фронт­га кетиб, жангларда бевосита иштирок этгани, уларнинг ярим миллиони жанггоҳлардан қайтмагани, яна қанчалаб инсонлар майиб-мажруҳ, ногирон бўлиб келгани, минглаб аёллар бева, болалар етимга айланганини эсласак ҳали ҳам даҳшатга тушамиз.

Фронт ортида қолган юрт­дошларимиз эса, тунларни кунларга улаб, оч-наҳор бўлса-да, ўта оғир, заҳматли меҳнати билан ғалабага, тинчликка салмоқли улуш қўшди. Халқимизга хос бағрикенглик, меҳр-оқибат, саховат, эзгулик сингари юксак инсоний хислатлар уруш йилларида яна бир бор яққол намоён бўлди.

Бугун ҳар биримиз тинчлигимизни сақлаш, Ватанимиз сарҳадлари дахлсизлигини таъминлашда жонини тиккан азиз инсонлар олдида қарздормиз. Ҳар доим уларга эҳтиром кўрсатиш динимиз амридир. Аслида, кексаларни эъзозлашни ўзини мусулмон санаган киши борки, шафар билан адо этади.

Анас ибн Молик розияллоҳу анҳудан ривоят қилинган ҳадисда Набий алайҳиссалом: “Ёш йигит кекса кишини ёши улуғлиги учун ҳурмат қилса, Аллоҳ таоло уни ҳам кексайганида ҳурмат қилинадиган инсонлар қаторига қўяди”, (Имом Термизий ривояти).

Бошқа бир ҳадисда эса: “Кичикларга раҳм-шафқатда, катталарга ҳурмат-иззатда бўлмаган киши биздан эмасдир”, дейилган (Имом Абу Довуд ривояти).

Луқмони Ҳакимдан: “Нега ҳадеб ўғлингизга насиҳат қилаверасиз?” деб сўрашди. У: “Кексаларнинг насиҳатлари ёшлар учун боғбон ниҳолни парвариш қилгани кабидир”, деб жавоб берди.

Дарҳақиқат, шундай. Бугун хонадонларимиз тўрини кексаларимизсиз тасаввур қилиш қийин. Уларсиз уйларимиздан файз-барака кўтарилади, гўё. Шу боис фақат 9 май арафасида эмас, йил бўйиа кексаларимизнинг дуоларини олишга шоишилишимиз керак. Чунончи, уларнинг дуолари билан Ватанимиз тинч, халқимиз турмуши фаровон.

Ота-боболаримизни эъзозлаш, Ватан учун жонини фидо қилган азиз инсонларнинг руҳи покларини шод этиш эзгу амаллардан. Зеро, улар орзу қилган ҳур замонлар биз авлодларга насиб этди.

Бугун юртимизда ҳукм сураётган тинчлик-осойишталик, барқарорлик ва фаровонлик, эркинлик халқимизнинг ўз орзу-интилишларини рўёбга чиқаришларида муҳим омил бўлмоқда. Буни мамлакатимизнинг ҳар бир соҳада эришаётган юксак натижалари, аҳоли турмуш тарзининг юксалиб бораётгани, фарзандларимизнинг турли йўналишларда қўлга киритаётган ютуқ ва марралари мисолида яққол кўриш мумкин.

Тинчлик, то­тувлик, аҳил-иноқлик бор экан, бу улуғ неъмат йил­лар ўтгани сари яна­да навқирон­ликка, етук ва баркамолликка юз тути­ши, юртимизда жа­ҳон­нинг ривожланган мамлакат­ла­ри­даги юк­сак турмуш тарзидан асло кам бўл­маган ҳаёт тарзи, завқли умргуза­ронлик қарор топиши шубҳасиз.

Миродил МИРЖАЛИЛОВ,

Тошкент вилояти бош имом-хатиби ўринбосари

Қалбларимизни қувончга тўлдираётган моҳи рамазоннинг ҳам бир неча куни ортда қолди.

Биз эса ватандошлармизнинг ушбу муборак ойни қандай ўтказаётганликлари билан қизиқиб навбатдаги суҳбатдошимиз билан боғландик.

Улуғбек Рустамов, шифокор. Тошкент шаҳри.

“Айни кунларда карантин сабаб, биз шифокорларнинг масъулиятимиз янада кучайган. Аммо, рўза бунга мутлақо ҳалақит қилаётгани йўқ. Саҳарликдан сўнг бироз китобга ошно бўламан. Адабиётга қизиқишим азбаройи кучлилигидан уйимда шахсий кутубхона қилганман. Рамазон бошлангандан бери китоб жавоним олдидан кетмай қолдим. “Руҳий тарбия”, “Кифоя”, “Одоблар хазинаси” ва бошқа китоблардан мунтазам ўқиб боряпман.

Бир зумда ишга кетиш вақтим бўлиб қолади. Шифоҳонага отланаман. Тушгача беморлар кўпроқ бўлади. Тушдан сўнг интернет орқали тиббиётга оид янгиликлар ва тадқиқотлар билан танишиб, касбимга оидларини ўрганиб чиқаман. Ишдан сўнг маҳалламиздаги баъзи кекса, қаровчиси йўқ, ижтимоий кўмакка мухтожлар ҳонадонлардан ҳабар оламан (айниқса рамазон бошланганидан бери ҳар куни хабар оляпман. Чунки бу суннат!).

Уйга қайтгач фарзандларим билан динимиз буюрган, ҳар бир мусулмон билиши ва қилиши лозим бўлган фарз, вожиб, суннат ва бошқа амалларни яхшилаб ўрганишга вақт ажратамиз. Шунингдек, Қуръондан суралар, зарур дуолар ва зикрларни ёдлаймиз.

Ифторликдан сўнг Таровеҳ намозига қадар телевизорда тақдим этилаётган рамазонга оид дастурларларни томоша қиламиз. Айниқса ITV орқали диний, маърифий, исломий мавзудаги МУСЛИМ ТВ канали кўрсатув ва намойишларини бутун оиламиз билан берилиб кўрамиз.

Шу ўринда шифокор сифатида рўзадор юртдошларимизга саҳарлик ва ифторликда вақтида, ортиқча таомланишдан тийилишларини илтимос қилиб қолардим. Кун давомида чанқаб, кучсиз бўлиб қолишдан қўрқиб саҳарликда ортиқча овқатланиш меда-ичак ва ошқозон хасталикларини келтириб чиқаради. Яна бир жиҳати, ортиқча овқат инсонни ҳолсиз, кучсиз қилиб қўяди.

Ҳурматли ватандошлар, азиз биродарлар рамазон ойидан унумли фойдаланайлик. Рўза дастурхонини оддий кунлардагидек қилиш мақсадга мувофиқдир. Шифокор сифатида рўзанинг саломатликка фойдаси ниҳоятда катта эканлигини эътироф этаман. Фақат саҳарлик ва ифторликда ортиқча таом ейиш ва сув ичишдан тийилиш мақсадга мувофиқдир.

Саидаброр Умаров ёзиб олди

Рамазон – мусулмонлар учун чинакам шодиёна. Бу ойда савоб амалларни кўпайтириб улуғ ажрларга эга бўлайлик. Сиз азизларга рамазон ойи учун бешта маслаҳатни тавсия қиламиз.

Биринчи

Жуда кўп таом еманг, сувни ҳам камроқ ичинг. Саҳарлик қилаётганда киши кун бўйи оч юришини ўйлаб кўп еб қўяди. Натижада ошқозон фаолияти қийинлашиб, киши дангаса ва беҳафсала бўлиб қолади. Ёдда тутинг, рамазон очлик ойи эмас, балки иймон-эътиқод синаладиган ойдир. Келинг, рамазон ойини пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи ва саллам   тавсия қилганларидек нафсимизни жиловлаб, ошқозонимизнинг учдан бирини овқатга, учдан бирини сувга қолган учдан бирини ҳавога тўлдирайлик.

Иккинчи

Сахийликни  кўпайтиринг. Пайғамбаримиз Муҳаммад соллаллоҳу алайҳи ва саллам  доимо сахий бўлганлар. Айниқса, рамазон ойида саховатлари янада ошиб кетган. Бу муқаддас ойда ким саховатпешалик қилса унга улуғ савоблар ёзилади. Иложи борича рамазоннинг ҳар кунида сахийлик қилинг. Биргина Қадр кечасида қилинган хайр-саховатга Аллох жуда кўп савобларни ваъда қилган. Саховатли бўлайлик, иншоаллоҳ  улуғ  ажрлар  эгасига айланайлик.

Учинчи

Беш маҳал намозга қоим бўлинг. Рамазон ойида кечалари таровеҳ намозига одамлар  ёғилиб келади. Аммо кундузлари  намоз ўқувчилар бир оз сийраклашгандек бўлиб қолади. Албатта таровеҳ намозининг ажри улуғ, Бироқ ёдда тутинг, Аллоҳ таоло бизга кунда беш маҳал намоз ўқишни фарз қилган. Фарз амални мукаммал адо этишда сусткашлик қилманг.

Тўртинчи

Рамазон ­ – Қуръон ойи! Бу муқаддас ойда кўпчилик  Қуръонни бир неча бор хатм қилиш пайида бўлади. Баъзиларимиз Қуръонни уч маротаба, баъзиларимиз беш маротаба хатм қиламиз. Бу ажойиб мусобақага ўхшайди. Айниқса, оятлар маъноси тушуниб ўқилганда савоби янада улуғ бўлади. Шу муқаддас ойда  Қуръон ўқиб қалбимизни нурга тўлдирайлик.

Бешинчи

Тақводор бўлайлик. Аллоҳ таоло бандаларига тақво қилишни буюриб, Бақара сурасининг 183-оятида қуйидагича марҳамат қилади: “Эй, имон келтирганлар! Сизлардан олдинги (уммат)ларга фарз қилингани каби* сизларга ҳам рўза тутиш фарз қилинди, шояд (у сабабли) тақволи бўлсангиз”.

Оятда айтилганидек  рўзадорлик  ортидан тақводор бўлишга чақирилмоқда. Тақводор одам ўз  нафсини  жиловлайди. Шубҳали нарсалардан узоқ бўлади. Тақво сўзи кўп тилларда мавжуд эмас. Унинг асл маъноси “Аллохдан қўрқиш, У белгилаган ҳадлардан ошмаслик ва охиратни ўйлаб яшашдир”. Тақво фақат Аллоҳдан қўрққанимиз баробарида унга бўлган чексиз муҳаббатимиз сабаб бўлса янада яхши.