Аллоҳ таоло Қуръони Каримда шундай марҳамат қилган:

إِنَّا كُلَّ شَيْءٍ خَلَقْنَاهُ بِقَدَرٍ

“Албатта, Биз ҳар нарсани ўлчов билан яратдик” (Қамар сураси, 49-оят).

Ҳа, Аллоҳ таоло кичик атомдан тортиб улкан галактикаларгача, умуман, бутун борлиқни аниқ ўлчов ва ҳисоб билан яратган. Ер юзида ҳаётнинг мунтазам равишда давом этишининг асосий сабабларидан бири ана шу ўлчовли қилиб яратилганидир. Ҳамма нарса ўлчовлидир. Бу оламда бирор нарса йўқки, шу ўлчовдан ташқарида бўлса. Келинг, сўзимизга оид мисолларни кўриб чиқсак:

Аллоҳ таоло оғирлиги 4-5 тонна келадиган филга кийикнинг оёғини берганда нима бўларди? Оёқлар танани кўтара олмай, синиб кетган бўларди. Бундай улкан вазнли жонзот учун мана шундай устундек оёқлар керак. Шунингдек, филлар чангалзорларда яшайди. Кийикникидек оёқ чангалзорда турли ўсимликлар, лианаларга ўралиб, юриши қийинлашарди. Катта оёқлар билан эса бемалол ўсимлик устини босиб, эзиб, юриб кетаверади.

*****

Бордию кийикка филнинг оёғини берганда нима бўларди? Кийик бу оғир вазнли оёқни кўтаришга қийналиб, юра олмаган бўларди. У сакраб-сакраб юра олиши, йиртқичлар ҳамласидан тезда қоча олиши учун унга мана шундай ингичка, нозик оёқлар керак.

*****

Агар Аллоҳ таоло тарвузни дарахтда ўсадиган қилиб қўйганида, тарвузлар пишган пайтларда ўша дарахт остидан ўтаётган одамларнинг бошига катта тарвуз тушиб, кўп талафотларга олиб келарди. Қолаверса, оғир вазнли тарвузларни дарахтдан узиб олиш анчагина муаммо келтириб чиқарарди. Аллоҳ таолонинг марҳаматини қарангки, тарвузлар ердаги пайконларда ўрмалаб униб-ўсади, пишиб етилади. Уларни узиб олиш, йиғиб-териш ҳам муаммога сабаб бўлмайди.

*****

Кемирувчилар кўп бола туғади. Аммо болаларининг кўп қисми узоқ яшамай ўлиб кетади. Оз қисмигина тирик қолади. Агар барча болалари ўлиб қолмай, узоқ яшаганида, дунёда кемирувчилар сони кўпайиши ҳисобига кўп ноқулайликлар юзага келарди.

*****

Бўрилар, оқ айиқлар кам бола кўради. Аммо улар узоқ яшайди.

*****

Итлар кўп туғади, аммо болаларининг аксари кичиклигида ўлиб кетади.

*****

Қўйлар кам туғади, аммо болалари узоқ яшайди.

*****

Шу тарзда жонзотлар ўртасида мувозанат сақланади.

*****

Арслон, қоплон, бўри каби йиртқич ҳайвонлар фақат касал, қари кийик, ҳўкиз каби ҳайвонларни овлайди. Бу эса кийиклар, ҳўкизлар ва бошқа ўлжа бўладиган жонзотлар тўдасида касаллик тарқалишининг олди олинишига сабаб бўлади.

*****

Йиртқич қушларнинг тумшуқлари қайрилган бўлади. Бу эса уларга ов қилинган ўлжа гўштини узиб-узиб ейиши учун қулайликка сабаб бўлади.

*****

Йиртқич бўлмаган қушларнинг тумшуқлари эса тўғри шаклда бўлади. Бу эса уларга дон ва майда ҳашаротларни териб-териб ейишга имкон беради.

*****

Оқ айиқ ва пингвинларнинг териси қалин, шаффоф ва ёғли бўлиб, бу эса уларга терининг сув билан намланмаслиги, натижада уларнинг музлаб қолмаслигига, умуман, совуқ иқлимда қийналмай яшашига имкон беради.

*****

Денгиз суви шўр. Агар сув чучук бўлганида, балиқлар тез фурсатда ачиб, ўлиб қолган, сувнинг ўзи ҳам айниб кетган бўларди. Шўр сувдаги балиқ худди тузланган гўшт демакдир. Гўшт тузлаб қўйилганда айнимай, эскирмай тургани учун балиқлар яшайдиган муҳит сувлари ҳам тузли сувдир.

*****

Ичимлик суви эса ширин. Агар инсон тўхтовсиз шўр сув ичаверганда, ўпка ва ҳазм қилиш аъзолари қисқа муддатда ишқор таъсирида едирилиб, инсон ҳалок бўлган бўларди.

*****

Энди ўзимизни олиб кўрайлик. Агар кўзимиз битта, оғзимиз иккита, қулоғимиз учта, қўлимиз оёғимиз ўрнида, оёғимиз орқамизда, бошимиз белимизда бўлганида қандай кўриниш ва машаққат юзага келарди?! Тасаввур қилишнинг ўзиёқ даҳшатли, тўғрими?! Жуда хунук манзара бўлиши кўз олдимизга келди, шундай эмасми?!

Роббимиз Ўзининг Каломида шундай марҳамат қилади:

لَقَدْ خَلَقْنَا الْإِنسَانَ فِي أَحْسَنِ تَقْوِيمٍ

“Батаҳқиқ, Биз инсонни энг яхши суратда яратдик” (Тийн сураси, 4-оят).

*****

Ҳа, азизлар, Аллоҳ таоло бизга Меҳрибондир. У барча нарсани гўзал суратда, мувозанат ва ҳикмат ила яратган.

Ҳар бир жонзотнинг тана аъзоларини ўзига мослаб яратган Буюк Мусаввир Зот – Аллоҳ таоло барча айбу нуқсонлардан покдир!

Нозимжон Ҳошимжон ва Саидаброр Умаров тайёрлади

Қуйидаги хитоб мўмин-мусулмонларни қирғинбарот қилаётган, оналарни фарзанд доғида эзиб, аёлларни бева, болаларни етим қилиб қолдираётган, юртларни вайрон этиб, ноҳақ қонлар тўкаётган, бир сўз билан айтганда, мусулмонларга зулм қилаётган золимларга қаратилади!

Эй золим, атрофингдаги одамларни ўлим бирма-бир ўз домига тортиб кетаётганини кўриб турибсан. Ўзинг ҳисоб кунига нима тайёрладинг?!

Эй золим, зулм қилишингда сенга ёрдам берганлар қиёмат куни ҳисоб қилинаётганингда ҳам сенга ёрдам берадилар деб ўйлайсанми?!

Эй золим, яхшиликларинг, савобларинг сенга шу қадар арзимас нарса бўлдимики, барчасини мазлумларга улашиб беряпсан?!

Эй золим, қанча одамларнинг ҳаққини поймол этдинг?!

Эй золим, қанча инсонларнинг қонини тўкиб, уларни яшаш, ибодат қилиш, эркинлик ҳаққидан маҳрум этдинг?!

Эй золим, қиёмат куни барча мазлумлар сендан ўз ҳақларини олаётганларида аҳволинг қандай бўлишини ўйлаб кўрмайсанми?!

Эй золим, қалбинг Аллоҳ таолодан қўрқмайдиган даражада шу қадар музлаб кетдими?!

Эй золим, бандаларга зулм қилиб, шу ишингдан лаззатланадиган даражада бағритош бўлиб кетдингми?!

Эй золим, мазлумнинг дуоси дарҳол ёки бироз кейинроқ бўлса ҳам ижобат этилишини унутдингми?!

Эй золим, мазлумнинг Роббиси борлигини, У мазлумни ҳимоя қилишини билмайсанми?!

Эй золим, қалбингдаги қаттиқлик, юзингдаги қаролик ҳақида ҳеч ўйлаб кўрганмисан?!

Эй золим, қалбингда зулмингнинг асарини сезмаяпсанми?! Ўзингни ҳамманинг ичида туриб ҳам ёлғиз ҳис қилмаяпсанми?!

Эй золим, зулмдан нега тўхтамаяпсан?! Сени зулмга ундаётган нарса нима?! Кибрми ё қайсарликми ёки туғёнми?!

Эй золим, бирор марта “Аллоҳга нима деб жавоб бераман?” дея ўйлаб кўрганмисан?!

Эй золим, дунёю охиратдаги аҳволинг қандай бўлишидан, сени нималар кутиб турганидан қўрқмайсанми?

Эй золим, сен зулм қилган кишилар кафтларини дуога очиб, нигоҳларини самога қаратиб дуо қилаётганларида нима дейишларини биласанми?! Улар сенинг устингдан Одил Зотга шикоят қилишяпти!

Эй золим, уларнинг дуоларидан қўрқмайсанми?!

Эй золим, зулм орқали қўлга киритган барча нарсаларинг мазлумларнинг биргина дуоси билан йўқ бўлиб кетишини нега ўйлаб кўрмайсан?!

         Аллоҳ таоло Шуаро сурасининг 227-оятида қуйидагича марҳамат қилади:

وَسَيَعْلَمُ الَّذِينَ ظَلَمُوا أَيَّ مُنقَلَبٍ يَنقَلِبُونَ

“Зулм қилганлар эса, тезда қайси ағдарилиш жойига ағдарилишларини билурлар”.

Оламларга раҳмат қилиб юборилган Пайғамбаримиз Муҳаммад соллаллоҳу алайҳи васаллам бундай деганлар: «Зулмдан сақланинглар. Зеро, зулм қиёмат куни зулмат бўлур. Зиқналикдан сақланинглар. Зеро, зиқналик сизлардан олдингиларни ҳалок этди – уларни ўзаро қонларини тўкишга ва ҳаром ишларни ҳалол қилишга олиб келди» (Муслим ривояти).

Аллоҳ таоло зулмни шу қадар ёмон кўрганидан ҳадиси қудсийда: «Эй бандаларим, Мен Ўзимга зулмни ҳаром қилдим ва уни сизларнинг орангизда ҳам ҳаром қилдим. Бас, бир-бирингизга зулм қилманглар» дея бандаларга хитоб қилган.

Сўзимиз сўнггида Аллоҳ таолонинг мана бу ояти каримасини келтирсак:

وَلاَ تَحْسَبَنَّ اللّهَ غَافِلاً عَمَّا يَعْمَلُ الظَّالِمُونَ إِنَّمَا يُؤَخِّرُهُمْ لِيَوْمٍ تَشْخَصُ فِيهِ الأَبْصَارُ

“Сен ҳаргиз, Аллоҳ золимлар қилаётган нарсадан ғофил, деб гумон қилма. Фақатгина уларни кўзлар қотиб қоладиган кунгача қўйиб қўяди, холос” (Иброҳим сураси, 42-оят).

Аллоҳ таоло барчамизни зулм қилишдан, зулм кўришдан ва бошқаларнинг қаҳрига қолишдан асрасин!

Интернет маълумотлари асосида

Нозимжон Ҳошимжон тайёрлади

Бурсалик машҳур олим, авлиё Муҳаммад Уфтода ҳазратлари 1490 йилда таваллуд топганлар ва 1581 йилда вафот этганлар. Бурсадаги Жомеъ масжидида муаззин ва имом бўлиб хизмат қилганлар. Жуда кўп шогирдларни тарбия қилганлар. Шогирдлар орасида тақвоси билан ажралиб тургани Азиз Маҳмуд Ҳудойи ҳазратлари эдилар. У киши 1541 йилда Онадўлида таваллуд топиб, 1628 йилда Истанбулда вафот этганлар. Маҳмуд Ҳудойи ҳазратлари Бурса қозиси бўлиб хизмат қилганлар. Кейинчалик Муҳаммад Уфтода ҳазратларига шогирд бўлиб, руҳий тарбиянинг катта устозларидан бўлиб етишганлар.

Маҳмуд афанди устозлари Муҳаммад Уфтода раҳимаҳуллоҳнинг хизматларида юрган кезларида, устознинг таҳоратларига сув иситиб берардилар. Бир куни Маҳмуд афанди уйқудан туриб қарасалар, сув иситилмаган. У вақтларда олов чақмоқ тош воситасида ёқилган. То тошни бир-бирига уриб, оловни ёқолмаганларидан сўнг нима қилишларини билмай, обдастани бағриларига босиб, кўзларини юмган ҳолда ўйга толадилар. «Устозимнинг қўлларига қандай қилиб совуқ сув қўяман» деб ноқулай аҳволда ўтирганларида, устозлари Муҳаммад Уфтода келиб қоладилар ва шогирднинг ҳаяжон ичра ўтирганини кўриб, «Болам, сенга нима бўлди?» деб сўрайдилар. Шогирдлари устознинг келганларини ҳам сезмасдан, кўзлари юмуқ ҳолда қумғонни қучганча ўтираверадилар. Устозлари индамасдан ўтирадилар ва «Қани, Маҳмуд, сувни қуй!» дейдилар. Маҳмуд афанди ўзларига келиб, олдиларида устозлари ўтирганини кўрадилар. Устозлари яна гапларини такрорлайдилар. Шогирд бўлса, «Лекин устоз, сув...» дейдилару, сувнинг совуқлигини айтолмайдилар. Кейин ноилож сувни қуя бошлайдилар. Сув обдастадан чиқар экан, илиқлигидан ундан чиқаётган буғ ҳам кўринар эди. Устоз қўлларини ювиб бўлгач, шогирдларига қараб табассум қиладилар ва «Азизим Маҳмуд, хизматинг тамом бўлди. Бу сув дунё оловида исиганга ўхшамайди. Бу сув қалбингдаги ишқ, муҳаббат оловида исиганга ўхшайди. Бизни ҳам куйдирди» дейдилар.

Ҳа, азизлар, Аллоҳ таоло Ўзининг хоҳлаган бандасига валийлик мартабасини бериб, унга мана шундай кароматларни ато этиб, мақомини юксалтириб қўяди.

Аллоҳ таоло барчамизни Тўғри Йўлда собитқадам айлаб, хотимамизни чиройли қилсин!

Нозимжон Ҳошимжон тайёрлади

Муқаддас ислом динимиз бизни дин-у диёнатли, одоб-у ахлоқли ва инсофли бўлишимизга даъват қилади. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам муборак ҳадисларининг бирида марҳамат қиладилар: “Аллоҳ таоло бандаларнинг ўртасида мол-у дунёни бўлиб берганидек, дин-у диёнатни, одоб-у ахлоқни ҳам бўлиб берган. Аллоҳ таоло мол-у дунёни яхши кўрган бандасига ҳам, яхши курмайдиган бандасига ҳам бераверади. Аммо, дин-у диёнатни ва одоб-у ахлоқни фақат яхши кўрган бандасига беради. Бас, кимга Аллоҳ таоло дин-у диёнатни ва одоб-у ахлоқни берган бўлса, уни Аллоҳ таоло яхши кўради”.

Динимиз асоси гўзал хулқ ва ибратли ахлоқдир. Хулқ сўзи инсоннинг феъл-атвори, фазилатли хислати ва одоби каби маъноларни билдиради. Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васалламдан динимиз  нима деб сўрашганда: “Динимиз ахлоқ динидир”, деб жавоб берган эканлар. Динимиз эзгулик динидир. Бас, қайси бир киши гўзал ва кўркам ахлоқ эгаси бўлса, ундан фақат эзгулик ва яхшилик кутилади. Чунки маънавияти юксак ва қалби тоза пайғамбаримиз алайҳиссаломнинг ўзлари улуғ ахлоқ эгаси бўлганлар.

Аллоҳ таоло буни ўз каломида баён этган: “Ва албатта, сен буюк хулқдасан”. Қалам сураси, 4-оят.

Бу оятда Аллоҳ таоло Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламга хитоб қилиб, хулқларини улуғлик билан сифатлади, бу пайғамбар алайҳиссалом учун катта баҳодир. Оиша розияллоҳу анҳо онамиздан пайғамбаримиз алайҳиссалом хулқлари тўғрисида сўрашганда: “Хулқлари Қуръон эди”, деб жавоб берганлар. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам ўзлари: “Мен яхши хулқларни  мукаммал қилиш  учун юборилганман”, деб марҳамат қилганлар. Ҳамда у зот: “Инсон яхши хулқи билан кундузни рўза тутиб, кечани намоз ўқиб ўтказадиганлар мартабасига етади”, деганлар.

Умуман олганда мазкур оят ва ҳадислардан маълум бўладики, ислом динида одоб-ахлоқ, яхши хулққа катта эътибор берилган. У зотга уммат бўлган ҳар бир мусулмон пайғамбар алайҳиссаломнинг гўзал хулқлари билан хулқланиши лозим.

Одам боласи Аллоҳ таоло ҳузурида сурати билан эмас, сийрати билан, яъни, ички дунёси, маънавияти билан баҳоланади. Ота-она, устоз ва мураббийлар, қолаверса, ҳар бир тарбиячи энг аввало ўзи гўзал хулқли бўлиши лозим. Чунки ривоятларда келишича тарбия берувчи қандоқ бўлса, тарбия олувчи шундоқ бўлади. Айрим инсонлар боласини тарбия бераётганда ёки бошқа киши билан мулоқотда бўлганларида ёмон сўзлар (сўкиш) билан гапирадилар. Ёмон сўзни (сўкиш) одат қилган киши бадахлоқ одамга айланади. Ҳадиси шарифларда сўкиш гуноҳ эканлиги айтилган. Икки кишидан бири иккинчисига ёмон сўз (сўкиш) айтса маънавий жиноят қилган бўлади ва орадаги Аллоҳ таоло томонидан тутилган пардани бўзган бўлади, натижада гуноҳкор бўлиб хулқсиз инсонга айланади.  Яхши хулқ эгалари, масалан, устоз ва мураббийлар шогирдларига тарбия бераётганда, оилада эса ота-оналар ўғил-қизларига тарбия бераётганда уларга ёмон сўз (сўкиш) айтмасдан, урмасдан ва бақирмасдан тарбия берадилар. Демак, ҳар бир мураббий ва устоз киши гўзал ахлоқли бўлса, ёш авлодга берган насиҳатлари самара беради. Шунда  жамиятимизга фойдаси тегадиган, одоб-у ахлоқли ёш авлод вояга етади. Бундан ташқари яхши хулқли инсон  ота-онаси ва аҳли аёлини  ҳурмат қилади ва маҳалладаги маҳалладошлари, корхонасидаги ишчилар билан суҳбат қилганда гўзал ахлоқда бўлади.

 Пайғамбаримиз алайҳиссалом ҳаётлик даврларида ҳеч кимга озор бермаганлар. Имом Аҳмад Оиша розияллоҳу анҳо онамиздан ривоят қиладилар: “Пайғамбаримиз алайҳиссалом қўл остидаги хизматчиларни ва хотинларни ҳеч қачон урмаганлар. Икки ишдан бирини танлаш тўғри келса, гуноҳ бўлмаса, осонини танлар эдилар. Агар гуноҳ иш бўлса, ундан узоқда бўлардилар, ўзлари учун ўч олмаганлар...”.

Имом Муслим Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳудан ривоят қилинган ҳадисда эса, Пайғамбаримиз алайҳиссалом: “Албатта, Аллоҳ таоло суратларингизга ва мол-у дунёларингизга қарамайди, балки қалбингиз ва амалингизга қарайди”, деганлар.

Юқорида келтирилган хадислардан хулоса қилиб, гўзал одоб-ахлоқ билан ўзимизни безаш, бир-биримизга меҳр-оқибатли бўлиш, одоб-ахлоқда пайғамбаримиз алайҳиссаломга муносиб уммат бўлиш ҳар биримизга насиб бўлишини тилаймиз. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам Аллоҳ таолога илтижо қилиб: “Эй Роббим, менинг хилқатимни (суратимни) гўзал қилганингдек, хулқимни ҳам гўзал қилгин”, деб сўраган дуоларини ўзимизга одат қилиб олайлик!

Аминжон Исмоилов

Сирдарё тумани бош имом-хатиби