Малайзия Дин ишлари вазири Мужоҳид Юсуф Раво мамлакатда жума кунини “Жови ёзувни қўллаш куни” деб эълон қилди. Жови алифбоси асрлар давомида малай тилининг араб алифбосига асосланган ёзуви сифатида ишлатилиб келинган.

Вазир баёнотига кўра, жови хати миллий меросни тиклаш учун платформа вазифасини ўтаб беради. Чунки Малайзия ва Бахаса Малаю (малай тили) бу алифбони мамлакатлар ва кишилар ўртасидаги расмий алоқа воситаси сифатида қўллаб келади.

Жови хати араб алифбосидан малай тилини ифодалаш учун ишлаб чиқарилган. Бу хат Брунейдаги расмий икки ёзувнинг бири. Шунингдек, у Индонезия, Малайзия, Сингапур ва Филиппин каби давлатларда маълум даражада ишлатилади. Бу мамлакатларда Жови хати асосан, диний соҳада амал қилади. Жови хатида араб алифбоси ҳарфларига қўшимча олтита ҳарф мавжуд.

“ИншаАллоҳ, ушбу иш орқали биз ирқий келиб чиқишидан қатъи назар биз учун муҳим бўлган анъана ва маданиятимизни сақлаб қоламиз. Чунки жови нафақат малайларга тегишли, балки у бутун Малайзияга тегишли умумий меросдир”, деб таъкидлади вазир.

“Умид қиламизки, бу саъй-ҳаракатлар ушбу анъаналаримизни янада абадийлаштиради. Шунингдек, бу ишимиз бошқаларни ҳам жови ёзувини оммалаштириш ва кенг татбиқ қилиш ишларига ундайди”, деб қўшимча қилди вазир.

Аввалроқ вазир барча вакилликлар раҳбарларига жови хатида ёзилган исмлар ҳақидаги маълумотлар киритилган дастурни ишга туширишни ҳам ушбу ёзувни оммалаштириш учун қилган эди. Ўшанда диний соҳа ходимлари учун жума кунлари жови хатида ёзилган ёзувлар туширилган либосларда юришлари ҳақида қарор қабул қилинган эди.

Жови ушбу минтақада (Нусантара) Ислом кириб келгандан буён қўллаб келинган. У узоқ йиллар мобайнида малай тили учун стандарт ёзув сифатида ишлатилган. Бироқ вақт ўтиши билан у румий деб аталувчи лотин алифбосига ўз ўрнини бўшатиб берган.

Жумладан 1303 йилга тааллуқли Теренггану (Малайзиядаги штат) жадваллари жовини ишлатилганининг ёрқин мисоли бўла олади. Ўз вақтида лотин ёзуви бу ерларда 19 аср охирларига келибгина қўлланилган.

Интернет маълумотлари асосида Халқаро алоқалар бўлими ходими Масайитов САЙИДЖАМОЛ

тайёрлади

Инсон ўз аҳволини назорат қилиб, амалларини сарҳисоб қилиб бориши керак.

Агар тундаги намозга тура олмасанг, кундузда қилган гуноҳларингни эсла!

Агар Аллоҳ таоло сени тунги намозга (таҳажжудга) туришга муваффақ этса, билгинки, Аллоҳ таоло сени Ўзининг ҳузурида туришингни хоҳлабди, яхши кўрибди. Аллоҳга қасамки, таҳорат қилиш учун юриб борган қадамларинг сабабли У Зот гуноҳларингни ювиб юборади. (Таҳоратдан) кейин намоз ўқийдиган жойингга юриб келиб, Роббингни ҳузурида туриб, такбир айтиб, қулоқ қоқиб,

إِنِّي وَجَّهْتُ وَجْهِيَ لِلَّذِي فَطَرَ السَّمَاوَاتِ وَالأَرْضَ حَنِيفاً وَمَا أَنَاْ مِنَ الْمُشْرِكِينَ

قُلْ إِنَّ صَلاَتِي وَنُسُكِي وَمَحْيَايَ وَمَمَاتِي لِلّهِ رَبِّ الْعَالَمِينَ لاَ شَرِيكَ لَهُ وَبِذَلِكَ أُمِرْتُ وَأَنَاْ أَوَّلُ الْمُسْلِمِينَ

“Албатта, мен юзимни осмонлару ерни яратган Зотга, тўғри йўлга мойил бўлган ҳолимда юзлантирдим ва мен мушриклардан эмасман” (Анъом сураси, 79-оят).

“Сен: “Албатта, менинг намозим, ибодатларим, ҳаёт ва мамотим оламларнинг Робби Аллоҳ учундир. Унинг шериги йўқ. Ана шунга буюрилганман. Ва мен энг аввалги мусулмонман” (Анъом сураси, 162-163-оятлар) деб, (тааввуз ва басмаладан кейин) Фотиҳа сурасини, унга қўшиб бирор сурани зам қилиб ўқи. Албатта, Аллоҳ таоло Ўзининг Каломини бир бандасидан эшитишни яхши кўради. Агар сен зам сурага мана бу оятларни ўқисанг, такрор такрор ўқийверсанг, қандоқ яхши:

وَلَا تُخْزِنِي يَوْمَ يُبْعَثُونَ يَوْمَ لَا يَنفَعُ مَالٌ وَلَا بَنُونَ إِلَّا مَنْ أَتَى اللَّهَ بِقَلْبٍ سَلِيمٍ

“Ва қайта тирилтириладиган кунда мени шарманда қилмагин. У кунда на мол манфаат берар ва на болалар. Магар ким Аллоҳ ҳузурига тоза қалб ила келар, (ўша манфаат топар)” (87-89-оятлар).

Ушбу оятларни қайта-қайта ўқийвер. Сабаби бу оятлар қотиб қолган қалбларни уйғотиб, ҳаракатга келтиради. Чунки инсон Қиёмат куни шарманда бўлишдан қўрқади. Ушбу оятдаги дуо миллатнинг отаси, Аллоҳ таолонинг Халили – Иброҳим алайҳиссаломнинг дуоларидир.

Агар сен мазкур оятни ўқисанг, барча иш Аллоҳнинг қўлида эканини ҳис қиласан. Ҳа, У Зот истаса, сенинг мақомингни кўтаради, истаса, пасайтиради. Истаса, сени Ўзига яқинлаштиради, истаса, сени Ўзидан узоқлаштиради. Истаса, сенга раҳм қилади, истаса, сени хор қилади. Ҳеч ким ўзи учун фойда келтиришга ҳам, зиён етказишга ҳам молик, эга эмас. Чунки барча ишлар Унинг қўлидадир. Намозда Пайғамбарлар алайҳимуссаломнинг дуоларидан ўқиш Қуръонни теран англаганлик белгисидир. Зеро, Аллоҳ таоло Ўзининг буюк Китобида шундай марҳамат қилган:

أُوْلَـئِكَ الَّذِينَ هَدَى اللّهُ فَبِهُدَاهُمُ اقْتَدِهْ قُل لاَّ أَسْأَلُكُمْ عَلَيْهِ أَجْراً إِنْ هُوَ إِلاَّ ذِكْرَى لِلْعَالَمِينَ

“Ана ўшалар Аллоҳ ҳидоят қилган зотлардир. Бас, уларнинг ҳидоятига эргаш. “Мен сизлардан бунинг учун ҳақ сўрамайман. У оламлар учун эслатмадан иборат, холос”, деб айт” (Анъом сураси, 90-оят).

Инсон Пайғамбарларнинг ҳаётларига, улар Роббиларига қандай дуо қилишганига, юрган йўлларига, қилган ишларига назар солса, уларга эргашишга уринади. Ана шунда Аллоҳ таоло у бандасини марҳаматига олади деб умид қилинади.  

Шайх Солиҳ Мағомисий ҳафизаҳуллоҳнинг мавъизаларидан

Нозимжон Ҳошимжон таржимаси

Сизни “Фақирлик айб эмас. Аллоҳ фақирларни кўпроқ яхши кўради. Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам ҳам фақир бўлганлар. Қаноат туганмас хазинадир. Зоҳидлик фазилат, тамаъ разолатдир. Самимийлик фақирларнинг дастмоясидир. Бойлар бировларнинг қонини сўрувчи кишилардир. Бойлик гиёҳванд модданинг бир туридир” деб, шу гапларга ишонтиришади. Улар сизни фақирлигингиздан роҳатланадиган, эҳтиёжмандлигингиздан лаззатланадиган, заифликка ва тадбирнинг озлигига рози бўладиган қилиб қўйишади.

Бироқ, ҳеч ким сизга Усмон ва “Жайшул Усра”, Талҳа ва унинг саховати, Зубайр ва унинг кўчмас мулклари, Ибн Авф ва унинг тижоратлари, Ибн Абу Ваққос ва унинг садақалари ҳақида ҳаргиз гапирмайди. Аллоҳ таоло барча саҳобалардан рози бўлсин!

Ҳеч ким сизга саййидимиз Муҳаммад соллаллоҳу алайҳи васалламнинг куфрдан ва фақирликдан паноҳ сўраганлари, “Юқори қўл (берувчи қўл) пастки қўл (олувчи қўл)дан яхшироқдир”, “Кучли мўмин Аллоҳнинг наздида заиф мўминдан яхшироқдир” деган ҳадисларини ҳаргиз айтмайди. Балки улар сизга “Фақир, заиф, муҳтож бўлсангиз, ҳеч қиси йўқ” дейишади.

Сиз моддий имконият яхши бўладиган бойлик босқичига ўтманг. Акс ҳолда фақирликдан қутулиб, ўзингизни тиклаб олганингиздан сўнг атрофингиздаги етишмовчилик, ночорлик, камситиш каби ҳолатлар ҳақида суриштира бошлайсиз. Бундай саволларингиз билан сизни фақир ҳолда кўришни истаганларни ноқулай аҳволга солиб қўясиз.

Аллоҳ таоло Қуръони Каримда шундай марҳамат қилади:

قُلْ مَنْ حَرَّمَ زِينَةَ اللّهِ الَّتِيَ أَخْرَجَ لِعِبَادِهِ وَالْطَّيِّبَاتِ مِنَ الرِّزْقِ قُلْ هِي لِلَّذِينَ آمَنُواْ فِي الْحَيَاةِ الدُّنْيَا خَالِصَةً يَوْمَ الْقِيَامَةِ كَذَلِكَ نُفَصِّلُ الآيَاتِ لِقَوْمٍ يَعْلَمُونَ

“Сен: “Аллоҳ Ўз бандаларига чиқарган зийнатларни ва покиза ризқларни ким ҳаром қилди?!” деб айт. “Улар ҳаёти дунёда иймон келтирганларга, қиёмат кунида эса фақат ўзларига хосдир”, деб айт. Биладиган қавмлар учун оятларни мана шундай муфассал баён қиламиз” (Аъроф сураси, 32-оят).

Юқорида “Жайшул Усра” деган жумлани келтириб ўтдик. Хўш, ўша воқеа қандай бўлган эди?

Бу ғазот тарих китобларимизда Табук ғазоти номи билан машҳур. Бу урушда мусулмонлар румликларга қарши йўлга чиқадилар. Ҳирақл бошчилигида 40 мингдан ортиқ румликлар қўшини тўпланади. Масофа узоқ, сафар оғир, об-ҳаво иссиқ, сув ва озуқа кам, мусулмонлар сони 30 минг атрофида бўлгани учун етишмовчиликлар бор эди. Шунинг учун Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам кишиларни қўшинни керакли жиҳозлар билан таъминлашга чақирдилар. Одамлар ўзларидаги бор нарсаларини олиб келиб, таъминлаш ишига ҳисса қўша бошладилар. Ҳатто аёллар ҳам ўзларидаги тилла тақинчоқларни келтириб берардилар. Ана шу пайтда Усмон ибн Аффон розияллоҳу анҳу қўшинни мингта туя билан таъминладилар. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг ҳузурларига ўнг минг динор олиб келдилар. Бу пул билан қўшиннинг учдан бирини таъминлаш мумкин эди. Мана шу тарзда буюк саҳобий икки олам сарвари тарафларидан бундай эътироф этилдилар: “Усмонга бугундан кейин қилган амали зарар бермайди”.

Қудуқ ҳодисаси

Мадинадаги барча қудуқлар қуриб қолган, фақат биргина қудуқда сув бор эди. Одамлар сувга муҳтож, ташналиклари зиёда бўлган бир ҳолатда эдилар. Лекин қудуқ бир яҳудийга тегишли бўлиб, мусулмонларга сувни текинга бермасди. Сувга эҳтиёжманд мусулмонлар орасида моддий имконияти камлар ҳам бор эди. Улар сув учун тўлов қилолмасдилар.

Ичадиган сувинг яҳудийнинг қўлида бўлса нима қиласан?

Мусулмонлар сувдан бемалол баҳраманд бўлишлари учун бирор мусулмон ўша қудуқни сотиб олиши керак. Ана шу сотиб олган инсон Усмон розияллоҳу анҳу бўлдилар. У киши қудуқни сотиб олиб, мусулмонларга вақф қилдилар. Шундан кейин мусулмонлар текинга бемалол сув ичадиган бўлишди. Ҳа, Усмон розияллоҳу анҳу мусулмонларни қийин вазиятдан чиқишларига сабаб бўлгандилар.

Менга Мадина бозорини кўрсатиб қўй

Абдураҳмон ибн Авф розияллоҳу анҳу Мадинага ҳижрат қилиб бордилар. Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам муҳожирлар билан ансорларни биродар қилиб қўяётган лаҳзаларида Абдураҳмон ибн Авф розияллоҳу анҳуни ансорлардан Саъд ибн Робийъ розияллоҳу анҳу билан биродар қилиб қўйдилар. Саъд ибн Робийъ розияллоҳу анҳу молининг ярмини, пулининг ярмини, ерининг ярмини ва аёлларидан баъзисини Абдураҳмонга таклиф қилди. Шунда Абдураҳмон ибн Авф розияллоҳу анҳу бу таклифни қабул қилмадилар, балки, “Аллоҳ таоло молингга ва аҳлингга барака берсин! Менга Мадина бозорини кўрсатиб қўй!” дедилар. Шундай қилиб у зот розияллоҳу анҳу Мадина бозорларида савдо ишлари билан шуғулланиб, тез фурсатда саҳобаларнинг энг бойларидан бирига айландилар. Вафот этганларида ўзларидан жуда кўп мол мерос бўлиб қолгани, аёлларининг ҳар бирига меросдан 80 минг динордан улуш теккани тарих китобларида келтирилади.

Демак, динимизда бой бўлишдан қайтарилмаган, ҳадиси шарифларда мусулмоннинг қўлидаги ҳалол мол нақадар яхши эканлиги таъкидланган.

Унутманг, фақирлик айб эмас, шунингдек, бойлик ҳам. Жаннатга фақирлар киради, бойлар ҳам.

Бойлар ҳам жаннатга кириши учун қўлларидаги бойлик Аллоҳ рози бўладиган ишларга сарф этилиши, охиратга ажр сифатида захира бўлиши керак. Бундан ташқари бойлик инсоннинг қалбини эгаллаб олиб, яшашдан мақсади бойлик йиғиш бўлиб қолмаслиги, балки бойликни охиратда улуғ мақом топиш учун бир восита қилиб олиши керак.

Интернет маълумотлари асосида

Нозимжон Иминжонов таржима қилди

Маълумки ҳукуматимиз томонидан ҳар бир инсоннинг бу муқаддас Ватанда бахтли ҳаёт кечириши учун барча имкониятлар яратилиб, кун сайин шароитлар яхшиланиб бормоқда. Жорий 2019 йил муҳтарам юртбошимиз Ш.Мирзиёев томонидан “Фаол инвестициялар ва ижтимоий ривожланиш йили” деб эълон қилиниши ҳам халқимизнинг турмуш тарзига бўлган юксак эътиборнинг белгисидир.

Хусусан, давлатимиз томонидан янги иш ўринларини яратиш, ёшларимизни ҳар томонлама соғлом ва баркамол авлод қилиб вояга етказиш йўлида салмоқли ишлар амалга оширилмоқда.

Ушбу имкониятлардан оқилона ва унумли фойдаланиб, ўз мақсади йўлида олға интилаётган ҳамда турли соҳаларда улкан марраларни забт этаётган ёшларимиз муҳтарам Президентимиз таъкидлаб ўтганларидек юртимизнинг келажаги ҳисобланади.

Аммо, ўз юртида шароит бўлатуриб, ўзга юртларга ноқонуний йўллар билан бойлик илинжида кетаётган баъзи-бир ёшларимизнинг борлиги аччиқ бўлсада ҳақиқат. Шу ўринда қуйидаги статистик маълумотларни келтириб ўтамиз. БМТ нинг берган маълумотига кўра, ҳар йили дунё бўйича 2 миллион 700 минг киши одам савдосининг қурбонига айланмоқда.

Халқаро экспертларнинг баҳолашича ушбу жиноятчилик натижасида олинаётган йиллик даромад  7 миллиард АҚШ долларига тенг бўлади. Одам савдоси жиноятидан жабр кўрганларнинг қарийб 80 фоизи аёллар ва ёш болалардир. Ҳар йили дунё бўйича 600-800 минг нафар аёл ва бола турли алдов йўллар билан хорижга олиб кетилмоқда ва сотиб юборилмоқда.

Баъзан эндигина балоғат ёшига етган мурғак ёшларимизнинг хорижга кетганини эшитсак қалбимизда махзунлик пайдо бўлади ва бир муддат тафаккур оғушига ғарқ бўламиз. Ахир шу она заминда дунёга келса-ю, ўзга юртларга кетса. Ўзга юртларга бориб онгу тафаккури бузилса. Оқибатда эса ўз Ватанига хоинлик қилса.

Ўзбекистон миллий телерадиокомпанияси орқали инсонларни огоҳликка даъват этадиган  турли ҳужжатли видеофильмлар намойиши,  радио эшиттиришлар ва бир қатор нашриётларимиз томонидан нашр этилган адабиётларимизда хорижда юрган юртдошларимизнинг аянчли оқибатлари ҳамда ачинарли ўлим топганликлари ҳақида малумотлар берилмоқда. Бу каби салбий ҳолатлардан ўзимизга керакли хулоса чиқариб, хайрли ҳаёт кечириш бизларнинг ҳамда навқирон ёшларимизнинг асосий вазифаларидан биридир.

Мухтасар қилиб айтадиган бўлсак, Аллоҳ таоло ўз Ватанини тарк этиб, оқибатда унга хоинлик қилган бандаларни бу дунёда ҳам, охиратда ҳам қаттиқ азобга мубтало қилади. Ушбу мақолани ўқиган юртдошларимиз, билиб-билмасдан нотўғри йўлларга кириб қолаётган ёшларимиз, айниқса, ноқонуний йўллар билан чет элларга бориб, кейинчалик ўзини ИШИД деб атаётган манфур жангари гуруҳларга қўшилиб юрган баъзи-бир ҳамюртларимиз қиёмат куни Аллоҳга нима деб жавоб берадилар.

Шу ўринда бир савол туғилади. Ахир инсон дунёга ўз Ватанига хоинлик қилиш учун эмас, балки уни обод этиб, номини дунёга тараннум этиш учун келади-ку.  Сўзимизга якун ясар эканмиз, барчамиз Аллоҳ бизларга муқаддас замин қилиб берган юртимизнинг тинчлигини қадрига етайлик. 

Агар сўзимиз давомида қалбингизгиздаги Ватан туйғусини янада зиёда қила олган бўлсак,  камина ўзини юрт тинчлигига озгина бўлса ҳам ҳисса қўшган бахтли инсон деб билади.          

Аброр АЛИМОВ

Тошкент шаҳар “Ҳувайдо”

жоме  масжиди имом-хатиби

Особый интерес вызвал проект специалиста Центра сейсмологии и сейсмостойкого строительства при Туринском политехническом университете инженера Ильяса Арипова, который предлагает внедрить инновационные методы мониторинга состояния ансамбля соборной мечети А. Темура (Биби-ханым).
По данным газеты «Самаркандский вестник», об этом говорилось в ходе международной конференции на тему "Сохранение материального и нематериального культурного наследия: актуальные проблемы и стратегии их решения" в Самарканде.
- Архитектурный памятник за шесть веков своего существования сильно пострадал от землетрясений и различных природных стихий, - говорит И. Арипов. – В сейсмоактивном районе имеется потенциальная опасность обрушения стен мечети. Наш проект предлагает установку двух десятков сейсмических датчиков по всему зданию комплекса Биби-ханым, которые будут работать в автоматическом режиме и передавать модальные данные через сеть Интернет сразу в наш центр. Непрерывный мониторинг позволит выработать конструктивные предложения по разработке эволюционной карты архитектурного объекта и наметить решение по его сохранению.
До сегодняшнего дня каждые полгода группой профессора К. Абдурашидова проводился эпизодический мониторинг здания и геологической среды, который показывал регулярное проседание фундамента Биби-ханым. К сожалению, проводимые реставрационные работы в большей степени касались фасада памятника древнего зодчества, которые попросту взбухают из-за постоянного движения самого основания объекта, в том числе за счет обводнения территории. Сейсмодатчики позволят просчитать многие нюансы и создать план по спасению легендарной мечети.

Пресс-служба Управления мусульман Узбекистана