muslim.uz
7 саволга 7 жавоб: Таҳорат мавзуси
1-савол: Ассалому алайкум, ҳурматли муфтий ҳазратлари. Сизнинг Ислом дини йўлида олиб бораётган хайрли ишларингизга Аллоҳ таолодан куч-қувват ато этишини сўрайман.
Намоз ҳали фарз бўлмаган бола Қуръони каримни таҳоратсиз ушласа бўладими?
Жавоб: Баъзи уламолар, ёш болалар Қуръони каримни таҳоратсиз ушласа бўлади, дейишган. Шундай бўлсада улар Қуръони каримни ҳурматлаш, эъзозлаш руҳида вояга етишлари учун уларга Қуръон одобларини, уни таҳоратсиз ушлаб бўлмаслигини, шунинг учун таҳорат билан ушлашлари лозимлигини ўргатиш зарур.
2-савол: Таяммум қилиш қандай ҳолларда жоиз бўлади?
Жавоб:
– сувни ишлатиш баданга, аниқроғи, соғлиққа зарарли бўлганида;
– сувни таҳоратга ишлатилганида ичишга сув қолмайдиган бўлса;
– сувни одатдаги нархидан баланд баҳода сотиб олинадиган бўлса;
– сув тарафда душман ёки йиртқич ҳайвон бўлса;
– қудуқдаги сувни тортиб оладиган идиш бўлмаса таяммум қилинади (“Мухтасари Виқоя”).
Аллоҳ таоло марҳамат қилади:
“Агар бемор ёки сафарда бўлсангиз ёки сизлардан бирор киши ҳожатхонадан (чиқиб) келса, ёхуд хотинларингиз билан суркалишган (қовушган) бўлсангизу, (лекин) сув топмасангиз, пок тупроққа таяммум қилиб, ундан юзларингиз ва қўлларингизга суртинг!” (Моида, 6).
3-савол: Маҳсига масҳ тортиш ҳақида маълумот берсангиз?
Жавоб: Маҳси таҳорат олингандан сўнг кийилган бўлса, кейинги таҳоратда унга масҳ қилиш мумкин.
Муғийра ибн Шўъба айтади: “Мен бир кеча Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) билан сафарда эдим. Таҳоратларига идишдан сув қуйиб бердим. Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) юзларини, икки билакларини ювдилар, бошларининг тўртдан бирига масҳ тортдилар, кейин мен маҳсиларини ечишда ёрдам бераман, деб уринган эдим, у киши: “Қўявер, мен маҳсимни таҳорат олиб кийганман”, дедилар ва маҳсиларига масҳ тортдилар (Имом Аҳмад, Имом Бухорий ва Имом Муслим ривоятлари).
Масҳ маҳсининг устига тортилади. Муғийра (розияллоҳу анҳу) айтади: “Мен Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) маҳсиларининг устига масҳ тортганларини кўрганман” (Имом Аҳмад ва Термизий ривояти).
Али (розияллоҳу анҳу) айтади: “Агар дин раъй билан бўлганида эди, оёқ кийимининг устига эмас, остига масҳ қилиш авлороқ бўларди. Мен Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам)нинг маҳсиларининг устига масҳ тортганларини кўрган эдим” (Абу Довуд ривояти).
Пайғамбаримиз (алайҳиссалом): “Маҳсига масҳ тортиш муддати мусофир учун уч кеча-кундуз, муқимга эса бир кеча-кундуздир”, деганлар (Имом Аҳмад ва Имом Муслим ривоятлари).
Маҳсига қилинган масҳни тўрт нарса бекор қилади:
- Муддатнинг тугаши.
- Жунуб бўлиш.
- Маҳсининг ечилиб кетиши, яъни товоннинг чиқиб кетиши.
- Оёқнинг кичик уч бармоғи кўринадиган тешик.
Бундай ҳолатларда маҳсини ечиб, оёқни ювиш лозим бўлади.
4-савол: Каъбани тавоф қилаётганида таҳорати бузилиб қолса, нима қилиш керак?
Жавоб: Тавоф қилаётиб таҳорати бузилиб қолган киши худди намоздаги каби, таҳорат қилиб келиб, тавофни келган жойидан давом эттиради.
5-савол: Гўшт ейилса, таҳорат синадими?
Жавоб: Бизнинг мазҳабимизга кўра, гўшт қовурилган, қайнатилган ёки димланган бўлса ҳам, уни еган кишининг таҳорати бузилмайди. Ҳанбалий мазҳабига кўра, туя гўштини еган кишининг таҳорати бузилади.
6-савол: Касал бўлганимда шифокорлар жарроҳлик амалиёти қилишиб, сийдигимни найча орқали идишга оқиб ўтадиган қилиб қўйишди. Таҳоратим турмайди. Намоз ўқиш учун нима қилишим керак?
Жавоб: Таҳорат қилиб, намоз ўқиб бўлмасидан жароҳатидан ё бошқа жойидан қон, йиринг ё нажас чиқиб қоладиган киши узрли ҳисобланади. Сиз ҳам узрли кишилар қаторига кирасиз. Узрли кишилар ҳар бир намознинг вақти кирганида таҳорат олиб, ўша намоз вақти чиққунича хоҳлаганича фарз ёки нафл намоз ўқишлари мумкин.
7-савол: Таҳорат қилиш пайтида гапириш гуноҳ деб эшитдим. Шу тўғрими?
Жавоб: Таҳорат қилаётганида дунёвий гапларни гапириш макруҳдир. Аммо яхшиликка чорловчи ёки ёмонликдан қайтарувчи сўзларни гапириш макруҳ эмас. Таҳорат олишда тил ва кўнгилнинг Аллоҳ таоло зикри ёки ҳар бир аъзони ювишда Пайғамбаримиз (соллаллоҳу алайҳи ва саллам)дан ривоят қилинган дуолар билан машғул бўлиши мустаҳабдир.
Расулуллоҳ: сизларга гуноҳларнинг энг каттасини айтиб берайми?
“Улар (Раҳмоннинг суюкли бандалари) ёлғон гувоҳлик бермаслар ва беҳуда (сўз ё иш) олдидан ўтган вақтларида олижаноблик билан (ундан юз ўгирган ҳолда) ўтарлар.” (Фурқон, 72).
“... Бас, бутлардан иборат нажосатдан узоқлашиб, ёлғон сўздан ҳам четда бўлингиз!” (Ҳаж, 30).
Абу Бакра (розийаллоҳу анҳу) айтди: “Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам): “Мен сизларга гуноҳларнинг энг каттасини айтиб берайми?” – деб уч мартаба сўрадилар. Саҳобийлар: “Эй Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам), айтиб беринг”, дейишди. “Аллоҳ таолога ширк келтириш ва ота-онага оқ бўлиш”, дедилар. Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) шу вақтда ёнбошлаб ўтирган эдилар, кейин яхшилаб ўтириб олдилар-да: “Огоҳ бўлинглар! Ана ўша катта гуноҳлардан бири ёлғон гапирмоқ, туҳмат қилмоқдир”, дедилар. Ушбу охирги сўзларини шунчалик кўп такрорладиларки, мен ичимда Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) чарчадилар, энди гапларини тўхтатсалар ҳам бўларди, дедим” (Имом Бухорий).
Абдуллоҳ ибн Масъуддан ривоят қилинади. “Набиййи муҳтарам (соллаллоҳу алайҳи ва саллам): “Тўғрисўз бўлинглар, чунки тўғрисўзлик яхшиликка бошлайди. Бу яхшилик эса жаннатга олиб боради. Киши рост гапираверса, Аллоҳ таоло ҳузурида тўғрисўз деб ёзилади. Ёлғон гапиришдан сақланинг, чунки ёлғон гапириш бузуқликка бошлайди, бузуқлик эса дўзахга олиб боради. Киши ёлғон гапираверса, Аллоҳ ҳузурида ёлғончи, деб ёзилади”, деганлар” (Имом Бухорий).
ЎМИ Матбуот хизмати
Дунё роҳати бойликда эмас
Аллоҳ таоло инсон қалбида кечадиган ният-мақсадларидан огоҳ бўлиб, яхшисига савоб беради. Умр ва вақт эгизак. Ҳар қандай умр вақт олдида жавоб беради. Ожиз банда бугун бор, эртага нима бўлишини билмайди. Демак, бизлар берилган умрни мазмунли ўтказишимиз, инсон деган буюк номга гард юқтирмаслигимиз керак. Унутмаслик керакки, одамдаги чирой, гўзаллик, феъл-атворининг яхшилигида, ширин сўз ва мулойимликда кўринади. Бахтли ёки бахтсиз бўлиб қолишга ҳам кўпинча кишининг феъл-атвори сабаб бўлади.
Улуғлар хунардан яхши, илмдан улуғ, одоб-ҳаёдан яхшироқ зийнат йўқ деганлар. Бу фазилатлар меҳнатда камол топади. Дунё роҳати бойликда эмас. Шариатимиз бизларни ризқу-насибамизни ҳалол-пок йўл билан топишга буюради. Бахтли турмушнинг асосий шартларидан бири, рўзғорга кирадиган ҳамма нарса ҳалол меҳнатдан топилган бўлиши керак экан. Масаланинг иккинчи жиҳати шундаки, ҳар бир оиланинг иккита қўрғони бўлади: Бири ҳалол, бири харом. Ҳалол ризқ топиб, оила тебратиш фарздир. Оиладаги яхши ёмонлик ана шу икки ҳолатга боғлиқ. Ҳалоллик оилага барака, эзгу ишларга бахт-омад олиб келади. Ҳалолдан ризқланган болалар имонли, виждонли, раҳм-шафқатли бўлишади. Харом эса бунинг аксидир.
Одамзод эзгулик рангини ўйлаб юқтиради. Аммо иллат ва қусурлар рангини мулоҳазасиз дархол юқтиради — қўяди. Аниқроқ қилиб айтганда, ёмонликни қилиш тез ва осон амалга ошади. Фойдали меҳнат билан шуғулланмаётган одам бир амаллаб кун ўтказишни, пул топишни ўйлайди. Орамизда ёлғончи, иғвогар каби ёмон сифатлари билан одамийлик шаънига доғ тушираётганлар йўқ эмас. Бу тоифадагилар ҳаммадан ўзини азиз тутиб, ўз ҳузурини ўйлайди холос.
Ҳаётда яхши ном қолдирган одамни боғбонга қиёсловчилар ҳақдирлар. Гап шундаки, ҳалол меҳнат нонини топган, ўзига ҳам, ўзгаларга ҳам фақат яхшиликни раво кўрган инсон асло кам бўлмайди.
ЎМИ Матбуот хизмати
Шавкат Мирзиёев келажак учун ўта муҳим қарорни имзолади
Ислом инсон соғлигига жиддий аҳамият қаратадиган ҳамда сиҳат-саломатликни сақлашнинг барча кўринишларини мукаммал баён этган ва бу борада керакли тавсия ва кўрсатмалар берган диндир. Унда соғликка зарар берадиган ишлардан қайтариб: “Исломда ўзига ва бировга зарар бериш йўқ!” каби сўзларнинг буюк ишорага айланиши, соғликка зарар етказадиган ҳар қандай нарсанинг ҳаром қилиниши ва бошқа кўплаб соғлиқни сақлаш борасида беқиёс аҳамиятга эга бўлган ҳадису оятлар сўзимизнинг ёрқин далилидир.
Фарзандининг ҳам жисман, ҳам ақлан соғлом бўлиб вояга етиши ҳарқандай ота-онанинг кўзини қувнатиб, кўнглига чексиз сурур бағишлаши табиий. Лекин, бу нарса унинг тарбияси ва парваришидан масъул бўлган шахслар устига бироз машаққат, эътибор ва давомли меҳнат юклайди. Зеро, бу доимий равишда фарзанд соғлигидан хабардор бўлиш, уни касалга чалинишдан, шикастланишдан муҳофаза қилиш, бордию хасталаниб қолса, дарҳол керакли чора-тадбирларни кўриш каби ишларни тақозо қилади.
Юрт фарзандларининг саломатлигини таъминлаш мақсадида Ўзбекистон Республикаси Президенти Шавкат Мирзиёев кеча, 25 декабрь куни “2018-2022 йиллар даврида болаларда туғма ва ирсий касалликларни барвақт аниқлаш Давлат дастури тўғрисида”ги қарорни имзолади.
Республикада соғлом болалар туғилиши, ҳомиладор аёллар ва чақалоқларда патологияни барвақт аниқлаш учун зарур шарт-шароитларни таъминлайдиган замонавий перинатал марказлар ҳамда “Она ва бола скрининг” марказлари тармоғи яратилди, туғруққа ёрдам берувчи ва педиатрия муассасаларининг моддий-техника базаси ва кадрлар салоҳияти мустаҳкамланди, туғма ва ирсий касалликларга ташхис қўйиш, даволаш ҳамда улар профилактикасининг замонавий усуллари жорий этилди.
Амалга оширилаётган тадбирлар натижасида 1,1 миллиондан ортиқ ҳомиладор аёл текширувдан ўтказилди, бу 21 минг нафардан ортиқ ривожланишида туғма нуқсонлар бўлган бола туғилишининг олдини олиш имконини берди. 1,7 миллиондан ортиқ чақалоқ туғма ва ирсий касалликлар юзасидан текширилди, 2,7 минг нафар болага ривожланишнинг туғма нуқсонларини бартараф этиш юзасидан малакали тиббий ёрдам кўрсатилди.
Шу билан бирга, туғма ва ирсий касалликларнинг олдини олиш бўйича профилактик ва даволаш-ташхис қўйиш тадбирларини, айниқса, қишлоқ жойларда бўлажак оналар ва болаларнинг соғлиғи ҳолати устидан патронаж тизимини янада такомиллаштириш, шунингдек, жаҳон амалиётига мувофиқ туғруққа ёрдам берувчи муассасаларнинг ва “Она ва бола скрининг” марказларининг моддий-техника базасини мустаҳкамлаш талаб этилади.
Қарорнинг тўлиқ матни билан ушбу ҳавола орқали танишишингиз мумкин.
ЎМИ Матбуот хизмати
Сўз кумуш бўлса, сукут олтиндир
Тил - Аллоҳнинг улуғ неъмати, ажибу латиф санъатидир. Гарчи у жисман кичик бўлса ҳам итоати туфайли топадиган савоби ёки итоатсизлиги туфайли содир этадиган гуноҳи жуда катта. Чунки, куфр ҳам, иймон ҳам фақат тил гувоҳлигида аён бўлади. Куфр ва иймон эса тоат ва исённинг бошланиш ҳудудларидир. Кимки тилнинг жиловини бўш қўйиб юборса, шайтон уни йўлдан оздиради, жар ёқасига ҳайдаб, ҳалокатга судрайди. Фақат шариат билан жиловланган тилгина бу офатдан нажот топади.
Бас, шундай экан, тил дунё ва охиратга фойдаси бор нарсани гапириши, ҳозир ё келажакда зарари тегадиган нарсани гапиришдан тийилишлиги керак бўлади. Шунинг учун шариатимиз кўп гапиришдан қайтаради, жим юришни мақтайди ва жимликка ундайди. Пайғамбаримиз Муҳаммад алайҳиссалом айтган эдилар: «Жим юрган киши нажот топди» (Термизий ривояти).
Инсонлар ортиқча сўзлашдан, беҳуда ва фисқ сўзларни айтишдан қайтарилган. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам:
«Ким Аллоҳга ва охират кунига имон келтирган бўлса, яхши сўз айтсин ёки жим турсин» деганлар (Имом Бухорий).
Абу Ҳурайра айтади: «Гапнинг ортиқчасида яхшилик йўқ».
Умар ибн Хаттоб розияллоҳу анҳу: «Кимнинг гапи кўпайса, хатоси ҳам кўпаяди», деган.
Ҳакимларнинг биридан: «Сени бунчалик ҳикматга нима етказди?» деб сўралганда, «Билган нарсамни сўрамайман, кераксиз нарсани гапирмайман», деб жавоб берган экан.
Сафвон ибн Салимдан ривоят қилинади: «Пайғамбар алайҳиссалом шундай дедилар: «Ибодатнинг энг осон ва бадан учун энг енгилини айтайми? Бу жим юриш ва гўзал хулқ!» (муттафақун алайҳ).
Бир аъробий Пайғамбар алайҳиссалом ҳузурларига келиб деди:
- Мени жаннатга киритадиган амални айтинг.
- Очларни тўйдир, ташналарни қондир, яхшиликка буюриб, ёмонликдан
қайтар. Агар буларга қодир бўлмасанг, фақат хайрни гапир, йўқса, тилингнитий, дедилар Расули акрам (Ибн Абу Дунё ривояти).
Авзоъий айтади: «Жим юрган киши ўзида иккита фазилатни жамлайди: динда саломатлик ва дўстни тушиниш».
Ҳасан айтади: «Муовия раҳимаҳуллоҳ ҳузурида кўпчилик гапирди, Ахнаф
ибн Қайс эса жим эди. Шунда Муовия: - Эй Абу Баҳр! Нега гапирмаяпсан? деди унга.
- Гапим ёлғон бўлса Аллоҳдан, рост бўлса сендан қўрқаяпман, деди Ахнаф».
Жим юришнинг фазилати улкан. Албатта, жим юриш қуруқ сукутдан иборат феъл эмас. Унда охират ғами, давомли вазминлик, тафаккур учун имкон, зикр, ибодат жамланади. Жим юрган инсон бу дунёда сўзлар чарчоғидан, охиратда у сўзлар учун ҳисоб беришдан халос бўлади. Аллоҳ таоло дейди: «У бирор сўзни талаффуз қилса, албатта, унинг олдида ҳозиру нозир бўлган бир кузатувчи (сўзни ёзиб олувчи фаришта) бордир» (Қоф, 18).
Сулаймон ибн Довуд алайҳимуссалом айтди: «Сўз кумуш бўлса, сукут олтиндир»
Аллоҳ таоло барчаларимизни кумуш(сўз)дан унумли фойдаланиб, Олтин (сукут) ни лозим тутишлигимизни ва ёлғон, ғийбат каби тил офатларидан тийилишлигимизни, кам сўзлайдиган, кўп тафаккур қиладиган, сўзининг маъносига эътибор бериб, одамларга озор етказмайдиган солиҳ инсонлардан бўлишимизни насиб айласин, омин!
Манбалар асосида
Толибжон ҒОФУРОВ
тайёрлади
Видеолавҳалар
