Рамазоннинг ўзига хос файзу баракаси бор. Бу ойда нафсимиз ислоҳ топади, сабр-тоқатимиз синовдан ўтади. Бу ой фақат оч юриш, роҳат-фароғатдан тийилишдан иборат эмас. Бу ойда киши қалбидаги раҳм-шафқат ва меҳр-мурувват туйғулари юксалади. Айниқса, чанқоқ ва  очликни  бошидан кечираётган кишининг  қалби юмшаб, мулойим бўлади. Фақат ўз нафсини ўйлаб яшашдан тийилиб, муҳтож ва ночор кишиларни ўйлаб,  уларнинг ҳолидан хабар олишни одат қилади. Муслим ва Термизий ривоятида Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам айтганлар: “Ким бир мўминнинг дунё ишларидан бирини енгиллатса, Аллоҳ таоло қиёмат кунида унинг машаққатларидан бирини енгиллатади. Ким қийналиб қолган муҳтожга ёрдам берса, Аллоҳ таоло унга дунё ва охиратида ёрдам беради. Ким бир мусулмоннинг айбини яширса, Аллоҳ таоло дунё ва охиратда унинг айбини яширади. Ким ўз биродарига ёрдам берса, Аллоҳ таоло унинг ёрдамида бўлади”.

Ҳадиси шарифдан аён бўлаётирки, ҳар қандай яхшилик беиз кетмайди. Бетамаъ яхшиликнинг мукофоти бор. Бу ойда ибодат, тиловат, хайру эҳсонлар кўпаяди. Бойлар ва камбағалларнинг баробар рўза тутиб, таровеҳ ва ҳайит намозларини биргаликда адо этиши бир-бирига  қалбларини яқинлаштиради, одамлар ўртасида якдиллик, бирлик ва бирдамлик вужудга келади. Айниқса, рўзадор кишилар биргаликда ифторга бориб, бир-бирларини иззат-икром қилишининг ўзи ҳам меҳр-мурувват ҳисси шаклланишига ёрдам беради. Бир донишманд мурувватни шундай таърифлайди: “Ақл сени энг фойдали ишга буюрса, мурувват эса энг чиройлисини қилишга ундайди”.

Демак, ақл инсонга яхши ва ёмон амални ажратиб, фарқлаб беради ва яхшисини қилишга йўл кўрсатади. Мурувват эса ўша амални янада чиройли бажаришга йўл кўрсатади. Бугунги кунда интернет ва мобил телефонлар одамларни бир-бирига улфат қилиш, узоғини яқин қилиш ўрнига уларни бир-бирларидан бегоналаштириб қўяётгандек. Ҳатто бир-бири билан кўришганда салом-аликдан нарига ўтмайдиган ҳолат пайдо бўлмоқда. Қайси бир суҳбатда бўлсангиз ўша суҳбатда, албатта, мобиль телефони ҳам “суҳбатдош” га айланмоқда.

Ҳамжиҳатлик ва бирдамлик ҳар бир амалнинг баракаси ва хайрини янада оширади. Шунинг учун динимизда бир рўзадорнинг қорнини тўйғазишнинг ажр-савоби улуғлигини таъкидлаб қўйилган. Шунга ўхшаш хислатлари билан рўза ойи қалбларга ўзгача шукуҳ ва қувонч бағишлайди. Инсон нафсини тийиш орқали катта ажр-савоб олади, бир рўзадорга қувонч улашса ўзини бахтиёр ҳис қилади. Айниқса, ифтор вақти яқинлашганда қалбимиз ва нафсимизга ўзгача хурсандлик инади. Буни кўпчилик билан баҳам кўрилса, ажр-савоби улуғлигини тасаввур қилаверинг. Ҳазрати Али розияллоҳу анҳу уйига меҳмон келмай қўйса хафа бўлиб йиғлар экан. “Нега йиғлаяпсиз”, деб сўралса: “Етти кундан бери меҳмон келмай қўйди, Аллоҳ мендан нафратланади, деб қўрқаман”, дер экан.  Уйига меҳмон келса, ранжийдиган ва ўзига оғир оладиганлар ҳам йўқ эмас. Ҳазрати Алининг меҳмон келмай қўйгандан хафа бўлишини бир ўйлаб кўрайлик. Ана шу ҳолатнинг ўзида ҳам меҳр-мурувват ва бошқаларга яхшилик қилиш ва шу орқали ажр-савоб топишга интилиш мавжуд. Рамазон ойининг рўзасини тутиш билан қалбимизни меҳр-муҳаббат туйғуси эгалласа, демак, рўзамиздан ўзимизга фойда етибди ва кўзлаган мақсадимизга эришибмиз. 

Бобомурод ЭРАЛИ

Мусулмонлар кун давомида емай, ичмай юришлари ва ифторликда нотўғри овқатланишлари натижасида келиб чиқиши мумкин бўлган салбий асоратлардан сақланишлари зарур.

Бу борада, шифокорлар тавсия ЭТМАЙДИЛАР:

Бош кийимсиз тик офтоб остида юрмаслик. Бу эркак ва аёлларга бирдек тегишли.

Синтетикали ёпишиб турадиган кийим киймаслик.

Саҳарлик ва ифторликда қаҳва ва аччиқ чой ичмаслик, аччиқ ва тузли егуликлар емаслик. Зеро, бу маҳсулотлар ҳам ичимлик истеъмол қилишга бўлган хоҳишни кучайтиради.

Шакар, нон ва қандолатлар каби рафинадланган маҳсулотлар истеъмол қилмаслик.

Шифокорлар тавсия ЭТАДИЛАР:

Кенг, ҳаракатланишга ҳалақит бермайдиган, табиий матолардан тикилган кийим кийиш.

Салқин душ қабул қилиш.

Овқат истеъмол қилишдан аввал 1-2 пиёла сув ичиш. Овқатдан сўнг ҳам сув ёки кўк чой ичиш мақсадга мувофиқ. Енгил ва оддий овқатлар истеъмол қилиш зарур.

   М.Зуфарова тайёрлади.

بسم الله الرحمن الرحيم

Муҳтарам азизлар! Аллоҳга шукрким, Рамазон ойини сизу биз тинчлик, хотиржамликда ва осойишталикда ўтказмоқдамиз. Аллоҳ таоло бандаларига Ўз раҳмати ва баракотини кўплаб нозил қилган бу кунларни ғанимат билиб, кўпроқ ибодат ва эзгу амалларни адо этишга ҳаракат қилишимиз лозим. Эзгу амаллар деганда, аввало, чин ихлос-эътиқод ила ўзгаларга хайру саховат кўрсатиш ва уларни чиройли кўринишда холис адо этиш тушунилади. Рамазон ойида қилинган эзгу ишларнинг савоби ҳақида Расулуллоҳ с.а.в. марҳамат қиладилар: “Кимда ким Рамазон ойида бирор бир нафл амални бажарса, у бошқа ойда фарз амални адо қилган билан тенг бўлади. Кимда ким бу ойда бир фарз амални бажарса, бошқа ойдаги етмишта фарз амални адо қилган билан тенг бўлади” – деганлар. Шунга кўра закот ва нафл садақаларни ҳам Рамазон ойида адо этиш жуда фазилатлидир.

Маълумки, Ислом дининг асосларидан бири бу – Закот ибодатидир. Ҳақ таоло марҳамат қилиб айтадики:

وَأَقِيمُوا الصَّلَاةَ وَآَتُوا الزَّكَاةَ ...  

(سورة البقرة/43)

яъни: “Намозни баркамол ўқингиз, закот берингиз...”.

          Закот молиявий ибодат бўлиб луғатда “поклаш” ва “ўсиш” маъноларини билдиради. Закот Қуръони каримда йигирма етти бора намоз билан бирга қайд этилган. Бу эса ўз навбатида, намоз билан закот бир-бирига чамбарчас боғлиқ эканлигига далолатдир.

Закот муайян миқдордаги маблағга эга бўлган мусулмоннинг зиммасига фарз бўлади. Закотни вожиб қилувчи муайян миқдор шариат тилида – нисоб дейилади. Закот тилло ва кумуш, пул, мева ва деҳқончилик маҳсулотлари ҳамда чорва молларидан берилади. Закот бериладиган молнинг нисоби Пайғамбаримиз с.а.в. томонларидан қатъий белгилаб берилган.

Тиллонинг нисоби (85 гр.) 20 мисқол бўлиб, ундан (2,125 гр.) 0,5 мисқол закот учун ажратилади. Яъни қирқдан бири демакдир.

Закот вожиб бўлиши учун юқорида айтиб ўтилган нисоб миқдори мавжуд бўлиши ҳамда шу нисоб бир йил давомида кўпайган бўлиши шарт.

Чорва моллари жумласига туя, қора мол ҳамда қўй-эчкилар киради. Туянинг сони бешта бўлса нисобга етган ҳисобланиб, ундан битта қўй закот учун ажратилади. Қора молнинг нисоби 30 та бўлиб, ундан битта бир ёшли бузоқ закотга чиқарилади. Қўй ва эчкининг сони 40 тага етганида нисоби тўлган ҳисобланиб, ундан битта қўй ёки эчки закотга чиқарилади. Чорва молларидан закот вожиб бўлиши учун тилла ва кумуш учун айтилган шартлар бўлиши, яъни бир йил давомида кўпайиши, бундан ташқари чорва моллари ярим йилдан кўпроқ вақт давомида яйловда ўтлатилган бўлиши шарт. Аммо, ем-хашакни 6 ойдан ортиқ ташиб келиб боқилган бўлса, закот вожиб бўлмайди. Агар тижорат ниятида боқилаётган бўлса қиймати ҳисобланиб закоти чиқарилади. Деҳқончилик агар лалми ер маҳсулоти бўлса, ундан ушур (яъни ўндан бир), суғориладиган ердан чиққан маҳсулот бўлса, ушурнинг ярми (яъни йигирмадан бир) қисми миқдорида закот чиқарилади. Ушур – ҳосил териб олинган вақтда берилади.

Бундан ташқари нақд пул ва тижорат молларидан ҳам закот берилади. Уларнинг нисоби эса тилло ва кумушнинг нисобига қиёсан белгиланади. Яъни, тилло ва кумушнинг қиймати аниқланиб, шуларга таққосланади.

Албатта, закотни қабул бўлишлигида муносиб ўринларга берилиши муҳимдир. Аллоҳ таоло Қуръони каримда закот бериладиган ўринларни аниқ баён қилиб берган.

إِنَّمَا الصَّدَقَاتُ لِلْفُقَرَاءِ وَالْمَسَاكِينِ وَالْعَامِلِينَ عَلَيْهَا وَالْمُؤَلَّفَةِ قُلُوبُهُمْ وَفِي الرِّقَابِ وَالْغَارِمِينَ وَفِي سَبِيلِ اللَّهِ وَاِبْنِ السَّبِيلِ فَرِيضَةً مِنَ اللَّهِ وَاللَّهُ عَلِيمٌ حَكِيمٌ  

(سورة التّوبة/60)

яъни: “Албатта, садақаларни фақат фақирлар, мискинлар, унда (садақа ишида) ишловчилар, диллари ошна қилинувчи (ғайридин)лар, (пул тўлаб озод этилувчи) қуллар, қарздорларга ва Аллоҳ йўлида ҳамда йўловчига (мусофирга бериш) Аллоҳ (томони)дан фарз (этилди). Аллоҳ илмли ва ҳикматли зотдир”. Бу саккизта ўриндан ғайридинлар, қулларга беришнинг ҳукми бекор қилинган.

Маълумки, закот улуғ ибодат бўлиши билан бирга, унда буюк инсоний фазилатлар мужассам, закот бериш туфайли киши руҳий, ахлоқий камолотга эришади. Бунинг учун закот берувчида ихлос ва самимият бўлса бас.

Албатта, закотнинг савоби янада мукаммал бўлиши учун уни муносиб ўринларга берилиши муҳимдир. Закот берсам бўлди, мен фарзни адо этган бўламан, деб хоҳлаган шахсга бериб юбориш динимиз кўрсатмаларига мутлақо зиддир. Чунки номуносиб шахсларга берилган маблағингиз, гарчи у ҳалол йўл билан топилган бойлик бўлса ҳам ношаръий ишларга йўналтирилиб, закот берувчи гуноҳкор бандалар қаторига тушиб қолиши ҳеч гап эмас. Шунинг учун ҳалолидан топган бойлигингиздан ажратилган закотни бева-бечора, етим-есир, камбағал, муҳтож оилаларга шунингдек, юртимизнинг турли билим юртларида таҳсил олаётган ёрдамга муҳтож талабаларнинг ўқув шартнома тўловларига ёрдам берилса, ҳам фарзни адо этган бўламиз, ҳам улкан савобларга эришамиз.

Закот берувчи одам ўзининг бераётган закотини чин қалбдан, хурсанд ҳолда ва рози бўлган ҳолда адо этиши лозим бўлади. Закотни олувчи инсон ҳам бўйнини эгиб эмас, балки азизу мукаррамлик ҳолда Аллоҳ берган ҳақни олаяпман деб олиши ва уни олаётган вақтда “бу менинг ҳаққим” деб билиши керак бўлади. Аллоҳ таоло Инсон зотини азизу мукаррам қилиб яратди. Унга ақл ва идрок берди. Ақидаси соф, қалби пок, жисми тоза бўлишини илоҳий таълимотлар орқали билдирди, ҳатто топаётган мол-дунёси ҳам пок ва  баракали бўлиши учун унга закотни фарз қилди. Бу ҳам закотнинг ҳикматларидан биридир. Дарҳақиқат, қайси жамият бўлса ҳам унда кам таъминланган тоифалар топилади. Унда ижтимоий адолатни барпо этишда закотнинг ўрни шубҳасиз муҳимдир. Буни барча тадбиркор, ишбилармон ва ишлаб чиқариш корхона эгалари ва бошқалар яхши билишлари зарур. Закот бериш ва олиш жамиятда инсонларга бунёдкорлик руҳини вужудга келтиради. Улардан ҳаёт қийинчиликларини, изтироб ва машаққатни кетказади, бузғунчилик, ҳасадни йўқотади. Жамият аъзолари ўртасида ўзаро меҳрибонлик, раҳм-шавқат, тенглик, адолат ва муҳаббат вужудга келади. Закот олган кишиларда харид қуввати ошади, зера уларда қўлларидаги маблағга бир нарса сотиб олиш имконияти вужудга келади. Демак, закот жамиятдаги молиявий ҳолатларга ижобий таъсир кўрсатади. Кўплаб иқтисодий, моддий ва ижтимоий муаммоларни ҳал этиш йўлида хизмат қилади.    

Пайғамбаримиз (сав) марҳамат қиладилар:

" مَا نَقَصَ مَالٌ مِنْ صَدَقَةٍ قَطُّ "

(رواه مسلم)

яъни: “Мол-мулк садақа қилиш билан зинҳор камаймайди”. Закотнинг ҳикматидан бири, унда закот берувчига ҳам, олувчига ҳам, улар яшаб турган жамиятга ҳам кўплаб дунёвий ва ухровий фойдалар бор. Шунингдек, у туфайли мулкдор тарафнинг қалби,  руҳий покланиб, саховат ва мурувват фазилатларига эга бўлади. Аллоҳ таоло Жаноб Пайғамбаримиз с.а.в.га буюриб:

خُذْ مِنْ أَمْوَالِهِمْ صَدَقَةً تُطَهِّرُهُمْ وَتُزَكِّيهِمْ بِهَا  ...

(سورة التّوبة/103)

яъни: “Мол-мулкларидан уларни у сабабли поклашингиз ва тозалашингиз учун садақа олинг...”, - деб марҳамат қилган.

Қолаверса,  закот берилган мол ҳар қандай офат ва талофотлардан омон бўлади. Пайғамбаримиз (сав) бу ҳақида шундай марҳамат қиладилар:

حَصِّنُوا أَمْوَالَكُمْ بِالزَّكَاةِ وَ دَاوُوا مَرْضَاكُمْ بِالصَّدَقَةِ وَ أَعِدُّوا لِلْبَلاءِ الدُّعَاءَ

(رواه الطبرانى)

 яъни: “Сизлар молларингизни закот (беришлик) билан сақлангиз. Касалларингизни садақа (беришлик) билан даволангиз ва турли бало-офатларга дуони ҳозирлангиз”.

Муҳтарам жамоат! Аллоҳ таборак ва таолонинг бизга берган мол дунёсидан белгиланган закотни бериш, албатта унинг ўсиши ва баракотли бўлишида  аосий омил бўлиш билан бирга, закотни олувчиларга ҳам катта манфаат бордир. Ушбу фурсатдан фойидаланиб, эътиборларингизга Ўзбекистон мусулмонлари идораси Уламолар кенгашининг жорий йилдаги  закот, фитр садақа ва фидя бўйича қабул қилинган қарорини ҳавола этамиз:

1. Ўзбекистон мусулмонлари идораси Фатво ҳайъатининг милодий 2017 йил (ҳижрий 1438 йил) учун ЗАКОТ нисоби 1гр. тиллонинг бугунги кунда бозордаги ўртача нархи 185.000 (бир юз саксон беш минг) сўм эканлигини эътиборга олиб, 85 гр. тилло ҳисобидан закот нисоби 15.725.000 (Ўн беш миллион етти юз йигирма беш минг) сўм эканлиги ва мазкур сумманинг қирқдан бир ҳиссаси, яъни 393.125 (уч юз тўқсон уч минг бир юз йигирма беш) сўм закот чиқариш тўғрисидаги хулосаси маъқуллансин!
2. Бу йилги Фитр садақаси миқдори вилоят, шаҳар ва туман бозорларидаги 2 кг. буғдой нархидан келиб чиққан ҳолда белгилансин! (Масалан, 2017 йилда Тошкент шаҳар бозорида 1 кг. буғдойнинг нархи ўртача 3.000 сўм бўлса, демак 2 кг. буғдой нархи 6.000 сўм бўлади).
3. Бу йилги фидя миқдори доимий узр билан рўза тутолмайдиган кишилар учун бир оч одамнинг бир кунлик озиқ-овқати баробарида бўлиб, ўртача 12.000 (ўн икки минг) сўм деб белгилансин!

Аллоҳ таоло барчаларимизни муборак ойда эзгу амалларни кўпроқ қилишга муяссар қилсин! Омин!

Бугун Ўзбекистон мусулмонлари идораси раиси, муфтий Усмонхон Алимов ҳазратларининг Фарғона вилоятига сафарлари бошланди. Муфтий ҳазратнинг сафари Фарғона вилояти Олтиариқ туманидаги “Шоҳ Толиб” жоме масжидига ташриф қилиш билан бошланди. Ушбу жоме масжидда муфтий ҳазратлари пешин намозини адо этиб, мўмин-мусулмонларга Рамазон ойи ўзининг хайру баракаси, саховати, мўл-кўл эҳсонларини шукуҳ билан юртимиз узра давом этаётганини баён қилдилар.

Шунингдек, муфтий ҳазратлари таровиҳ намозини адо этиш учун Фарғона вилояти Қўқон шаҳридаги "Дегризлик" жоме масжидига ташриф буюрдилар. Масжид жамоасини муборак Рамазон ойи билан самимий қутлаб, уларнинг ҳақига эзгу дуолар қилдилар. Ўз маърузаларида диёримиздаги барча масжидларда таровиҳ ва хатми Қуръонлар ўқилаётгани, намозхонлар масжидларда қориларнинг Қуръон ўқишларини мароқ билан эшитаётганлари, кексалар кўзларида миннатдорчилик ёши балқиганини кўриб, Яратганга шукроналар айтиш кераклигини алоҳида таъкидладилар.

Муфтий ҳазратнинг Фарғона вилоятига қилган ташрифларидан мўмин-мусулмонлар жуда ҳам мамнун бўлиб, таъсирли ва мазмунли суҳбат учун ўз ташаккурларини билдиришди.

Эслатиб ўтамиз, уламоларимизнинг Андижон вилоятидаги сафари давом этмоқда. Бугун Ўзбекистон мусулмонлари идораси раис ўрибосари Шайх Абдулазиз Мансур Марҳамат туманидаги "Имом Ал-Бухорий",  Ўзбекистон мусулмонлари идораси раиси маслаҳатчиси Абдулҳамид Турсунов Хўжаобод туманидаги "Етти чинор"  ва Ўзбекистон мусулмонлари идораси Масжидлар бўлими мудири Муҳаммадназар Қаюмов Избоскан туманидаги "Аҳмадали ҳожи" масжидларида мўмин-мусулмонларни  ойлар султони – Рамазон билан муборакбод этиб, биргаликда таровиҳ намозларини одо эишди.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси

Масжидлар бўлими

Абу Салама ибн Абдурраҳмон Оиша онамиз разияллоҳу анҳодан Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва салламнинг Рамазонда ўқийдиган намози қандай эканлигини сўраганларида, уммул мўъминин Оиша онамиз разияллоҳу анҳо: “Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва саллам Рамазонда ҳам, ундан бошқасида ҳам ўн бир ракатга зиёда қилмас эдилар. Тўрт ракат ўқирдилар. Уларнинг қандай ҳам чиройлилиги, узунлигини сўрамай қўявер!... Сўнг яна тўрт ракат ўқирдилар. Уларнинг қандай ҳам чиройлилиги, узунлигини сўрамай қўявер!... Сўнг уч ракат (витр) ўқир эдилар”. – деб жавоб берганлар

Мазкур ҳадиси шарифга биноан пайғамбаримиз Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва саллам таровеҳни саккиз ракат ўқиганликлари маълум бўлмоқда.

 Жобир ибн Абдуллоҳ разияллоҳу анҳудан қилинган ривоят ҳам юқоридаги ҳадисни қувватлаб келган.  Зеро, у зот  “Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва саллам Рамазон ойида бизга саккиз ракат намоз ўқиб бердилар ва витр ўқидилар. Эртаси куни биз масжидга йиғилдик, ул зоти шариф чиқади, деб ўйладик. Бас, тонг отгунча бизнинг олдимизга келмадилар. Сўнг келганларида, биз айтдикки: “Эй, Расулуллоҳ! Кеча масжидда тўпланган эдик, бизга намоз ўқиб берасиз деб умид қилган эдик”. Шунда Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва саллам: “Мен сизларга фарз бўлиб ёзилишидан қўрқдим”, – дедилар”.

Шундоқ бўлса-да, таровеҳни йигирма ракат эканлигига саҳобалар, тобеъинлар, ҳамда улардан кейинги авлодлар ва барча фиқҳий мазҳабларнинг имомлари иттифоқ қилганлар. Жумладан,  Ибн Аббос разияллоҳу анҳудан келтирилган ривоятда: Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва саллам Рамазонда йигирма ракат таровеҳ ўқиганлар ва витрни ҳам ўқиганлар. Имом Байҳақий ҳам мазкур ҳадисни ривоят қилиб: “Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва саллам йигирма ракатни жамоатсиз ўқир эди”, деб қўшимча қилганлар. Абу Абдураҳмон Суламийнинг ривоятида, Ҳазрати Али каррамаллоҳу важҳаҳу Рамазонда қориларни чақириб, улардан бирига одамларга йигирма ракат ўқиб беришни буюрган, Ҳазрати Али эса уларга витрни ўқиб берганлар.

Язид ибн Румон разияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: “Умар ибн Хаттобнинг замонида одамлар йигирма уч ракат ила қоим бўлар эдилар”. Йигирмаси таровеҳ, учтаси витр. Ҳазрати Умар розияллоҳу анҳу ўзларининг халифалик даврларида одамларнинг рамазон кечаларида масжидга тўплаб, таровеҳни йигирма ракат жамоат билан ўқишни жорий қилдилар. Саҳобалардан бирор киши бу ишга қарши чиқмади. Ҳатто ҳазрати Умардан кейинги ҳазрати Усмон ва ҳазрати Алийдек хулофои рошидинлар мартабасидаги зотлар ҳам бу амални тўхтатишмаган. Ваҳоланки, бу улуғлар диндаги бидъат амалларнинг рўпарасида ҳаргиз сабр қилиб турмаганлар, балки у бидъат бўлса, ўз ўрнида тўхтатардилар.  Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам муборак ҳадиси шарифларида шундай марҳамат қилгандилар: “Ўзингларга менинг суннатимни ҳамда рошид ва маҳдий бўлган (яъни, ҳидоят, тўғри йўлда юрувчи) халифаларимни суннатини лозим тутинглар, буни ақл тишларинг билан маҳкам тишлаб олинглар”. (Абу Довуд ривояти). Пайғамбаримиз саллаллоҳу алайҳи ва салламнинг мазкур кўрсатмаларига мувофиқ Мулло Али қори раҳматуллоҳи алайҳ “Мишкатул масобиҳ”нинг шарҳи “Мирқотул мафотиҳ”да саҳобалар таровеҳ намозининг йигирма ракат эканлигига ижмо қилишганлигини келтирганлар.

Юқоридаги ривоятлардан шуни хулоса қилишимиз мумкинки, таровеҳ намозининг йигирма ракатлиги кеча ёки бугун пайдо бўлган нарса эмас, балки Ҳазрати Умарнинг халифалик даврларидан бошлаб жорий қилинган суннат экан. Ўтган аждодларимиз ушбу суннатга оғишмай амал қилиб келган. Аллоҳ таоло бизларга ҳам ана шундай мустаҳкам эътиқодда бўлишимизни насиб этсин. 

Саййид Муҳйиддин махдум ўрта махсус ислом билим юрти мударриси Абдуғофур Ниязқулов