Бугунги кунда, интернет, янада аниқроғи ижтимоий тармоқлар кўплаб инсонларнинг ҳаёт майдонига айланиб қолди. Афсуски, улар бу ҳаётнинг нореал эканлигини англаб етишмаяпти. Ачинарлиси, мана шу соҳта ҳаётларида, ўзлари мутлақо илмга эга бўлмасдан, нодонларча у ер, бу ердан эшитган гапларига асосан ахмоқликка қўл уриб, мусумлмонларни, бўлганда ҳам Ислом уламоларини куфрда айблашиб, қаттиқ гуноҳга ботишмоқда. Хўш, динимиз шариатига кўра бир инсонни куфрда айблаб, уни кофир дейишнинг ҳукми қандай?

Ислом дини таълимотига кўра, Аллоҳнинг ягоналиги, Пайғамбар алайҳиссалом Унинг элчиси эканига иймон келтирган, ислом динига эътиқод қиладиган ҳар қандай киши мўмин ҳисобланади. Ҳеч кимга инсоннинг иймонини ўлчаш, унинг мусулмон ёки кофирлигини аниқлаш ҳуқуқи берилмаган. Чунки иймон қалбда бўлади. Қалб эса фақат Аллоҳнинг ҳукмидадир. Аллоҳ таоло бу ҳақда Ўз Каломи Қуръони каримида шундай марҳамат қилади:

“Ҳаммангиз Аллоҳнинг “арқони”ни (Қуръонини) маҳкам тутинг ва фирқаларга бўлинманг ҳамда ўзаро адоватда бўлган пайтларингизда дилларингизни (туташтириб) ошно қилиб қўйган Аллоҳнинг неъматини ёдда тутинг. Унинг неъмати туфайли биродарларга айландингиз. Дўзах чоҳи ёқасида турганингизда, сизларни ундан қутқарди. Шояд ҳақ йўлни топгайсизлар, деб, Аллоҳ Ўз оятларини сизларга шундай баён қилади” (Оли Имрон сураси, 103оят).

Бу ояти карима амалан мусулмонларни турли бузғунчи оқимлар ва фитначи ихтилофлар таъсиридан эҳтиёт бўлган ҳолда уларни огоҳ бўлишга чорлайди. Зеро, ўзаро ихтилофлар, ислом дини ва муслумонларни ёмонотлиқ қилиб кўрсатиш ортида фақат ва фақат ёвуз кучларнинг манфаатлари ётганини барчаларимиз, зинҳор унутмаслигимиз керак. Исломдан озгина хабари бор ҳар қандай инсон “кофир” сўзини айтишдан ўзини тияди. Чунки бир инсонни ёҳуд бир диёрда яшайдиган кишиларни ёппасига кофирга чиқариш ҳамда бутун бошли мамлакатларни куфр диёри дейиш ўта нодонлик бўлиб, бундай сўзларни фақат гумроҳ, илмсиз, жоҳил кишигина айтиши мумкин. Ҳадиси шарифлардан бирида, Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам: “Ким ҳаммани ёмон деса, ўзи ёмон” деганлар.

Ислом дини кўрсатмаларида бир инсонни кофир дейишга шошилмаслик, унга қилаётган иши нотўғри эканини ётиғи билан тушунтириш лозимлиги таъкидланади.

Уламолар  мусулмонни кофирга чиқариш хусусидаги саволга қуйидагича иттифоқ қилишиб жавоб берганлар: “Ким Аллоҳдан ўзга илоҳ йўқ ва Муҳаммад алайҳиссалом Унинг Расули эканига қалби билан тасдиқлаган ҳолда гувоҳлик берса, у мусулмондир. Унга ҳамма мусулмонларга қилинадиган муомала қилиниши керак”.

Динимиз таълимотига кўра, ширкдан ташқари ҳар қандай гуноҳ қилган инсон токи ўша гуноҳини ҳалол деб ҳисобламас экан, кофир бўлмайди.

Мусулмон кишини кофирга чиқариш мумкин эмаслиги борасида Имом Абу Довуд ривоят қилган ҳадисда бундай дейилади: “Уч нарса иймоннинг аслидир:

Лаа илаҳа иллаллоҳ (Аллоҳдан бошқа илоҳ йўқ!)” деган кимсага тегмаслик;
Гуноҳи боис уни куфрда айбламаслик;
Амали учун уни Исломдан чиқармаслик лозим.
Бошқа бир ривоятда эса: “Кимда-ким ўз биродарини “кофир” деса, агар ўша инсонда шу нарса топилмаса, унинг ўзи шундай бўлибди”, деб таъкидланган. Шунингдек, калимаи шаҳодатни айтиб, ўзининг мусулмонлигини билдириб турган кишининг жонига, молига зарар етказмаслик зарур. Зоҳирида мусулмон бўлиб кўриниб, Ислом амалларини қилаётганлар билан яхши муомала қилинаверади. Кишиларнинг ички сирлари Аллоҳнинг Ўзига ҳавола. “Лаа илаҳа иллаллоҳ”ни айтиб, мусулмон бўлган одамни қилган гуноҳи туфайли кофирга чиқармаймиз. У кофир эмас, осийдир.

Яна бир ҳадиси шарифда келтирилишича, Усома ибн Зайд “розияллоҳу анҳу” “Лаа илаҳа иллаллоҳ” деган бир одамни ўлдириб қўяди, Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам ундан: “Лаа илаҳа иллаллоҳ”, деса ҳам ўлдирдингми?” деб сўрайдилар. Усома: “У қўрққанидан, хавфсираб айтди”, дейди. Шунда У зот алайҳиссалом: “Сен унинг қалбини ёриб кўрдингми?” деб, қаттиқ танбеҳ берадилар.

Демак, турли ҳил интернет тармоқлари ва гуруҳларда эрталабдан кечгача вақтини бекор ўтказиб, одамларни кофирликда айблаб фитна, тухмат ва бўҳтон қилаётган кимсалар аввало, Аллоҳ таолога чин дилдан тавба қилишлари лозим. Қолаверса, бундай ишларни бас қилиши ўзи ва атрофидагилар учун улкан фойдадир. Йўқса, юқоридаги ҳадисда таъкидланганидек ўзлари куфрга кетиб қолишлари ҳеч каб эмас.

Зеро, улуғларимиз айтганларидек: “Дунёда ҳеч бир амал ҳисобсиз қолмайди. Аллоҳ ҳар бир амалингизни заррасигача ҳисобини қилгувчи Зотдир. Яхши бўлса мукоффотини, ёмон бўлса ЖАЗОСИНИ оласиз”!

Саййидаброр Умаров тайёрлади

Ортиқча сўздан на дунёвий ва на ухровий фойда йўқ. Инсон мақсадини бир сўз билан ифодаласа, унинг ортидан яна бошқа иккинчи гап ортиқча бўлиб, унинг зарарига ҳужжат бўлиш эҳтимоли кўп.

Муҳаммад ибн Язид ибн Хонис Маккийдан ривоят қилинади: Суфён Саврий бетоб бўлганида кўргани бордик, унинг ҳузурига Саъид ибн Ҳассон Махзумий ҳам кирди. Шунда Суфён Саврий унга: “Кеча менга Умму Солиҳдан ривоят қилиб айтган ҳадисингни яна қайтариб айтиб бер”, деди. У: “Умму Солиҳ  бинту Солиҳ Софиййа бинту Шайбадан у Умму Ҳабибадан ривоят қилади: Росулуллоҳ соллоҳу аълайҳи васаллам: “Яхшиликка буюргани ёки ёмонликдан қайтаргани ёки Аллоҳ Азза ва Жаллани зикр қилганидан бошқа Одам боласининг барча айтган сўзи унинг зараригадир, фойдасига эмасдир” дедилар. Шунда Муҳаммад ибн Язид: Бу ҳадис нақадар ҳам оғир-а! деди.

Шунда Суфён Саврий унга: бу ҳадиснинг оғирлиги нима? Уни бир аёл иккинчисидан ривоят қиляпти, бу Пайғамбарингиз соллоллоҳу аълайҳи васалламни у билан юборган Аллоҳ Азза ва Жалланинг каломида ҳам бор.

Аллоҳ таоло марҳамат қилади: “ Уларнинг кўп шивирлашиб гаплашишларида яхшилик йўқдир. Магар садақа беришга, эзгуликка ёки одамлар ўртасини ислоҳ қилишга буюрган бўлсалар, бу яхшидир. Кимда-ким Аллоҳ ризоси учун шу ишларни қилса, унга улкан мукофот беражакмиз[1]” (Нисо сураси 114-оят). Ушбу оят ҳам ҳадиснинг айни ўзидир.

Аллоҳ азза ва жалла: “Руҳ (Жаброил) ва (барча) фаришталар саф тортиб турадиган кунда (одамлар) гапирмаслар, фақат Раҳмон (меҳрибон зот) изн берган кишигина (сўзлар) ва (фақат) рост сўзлар”[2]деган (Наба сураси 38-оят). Ушбу оят ҳам ҳадиснинг айни ўзидир.

Яна бир ояти каримада: “Аср билан қасамёд этурманки, (ҳар бир) инсон зиёнда (бахтсизликда)дир! Фақат имон келтирган ва солиҳ амалларни қилган, бир-бирларига ҳақиқатпарвар бўлишни тавсия этган ва бир-бирларига сабрли бўлишни тавсия этган зотларгина бундан мустаснодирлар”[3] деган (Аср сураси 1-3-оятлар). Ушбу оятнинг ҳам ҳадиснинг айни ўзидир, деди[4].

Абдуллоҳ ибн Умар розияллоҳу анҳумодан ривоят қилинган ҳадисда Расулуллоҳ соллоллоҳу алайҳи ва саллам: “Аллоҳ Азза ва Жалланинг зикридан бошқа сўзни кўпайтирманг. Чунки Аллоҳ Азза ва Жалланинг зикридан бошқа гапни кўпайтириш, қалбнинг қаттиқлигидир. Албатта, инсонларнинг энг Аллоҳдан узоқроғи қалби қаттиқлардир”[5] дедилар (Имом Байҳақий ривояти).  

Шу боис Абдуллоҳ ибн Масъуд розияллоҳу анҳу: “Сизларни ортиқча сўзларингиздан огоҳлантираман, у билан эҳтиёжига етадиган сўз кишига кифоя, деганлар. Мужоҳид раҳматуллоҳи алайҳи эса: “Ҳар бир сўз, албатта, котиб фаришталар тамонидан ёзиб борилади, Ҳаттоки киши боласини тинчлантириш учун ёлғондан сенга фалон, фалон нарсаларни олиб бераман дейди ва у ёлғончи деб ёзиб қўйилади[6], деганлар. Шундай экан тилимизни доимо ортиқча сўздан тийишимиз лозим, зеро Расулуллоҳ соллоллоҳу алайҳи васаллам ортиқча молини нафақа қилиб, ортиқча сўзини ушлаб қолган кишига жаннат бўлсин[7] деб дуо қилганлар (Имом Байҳақий ривояти).

Абдулаҳад  Собиров,

Имом Бухорий номидаги Тошкент Ислом институти

“Таҳфизул-Қуръон” кафедраси ўқитувчиси

[1] Нисо сураси 114-оят.Шайх Абдулазиз Мансур.  Қуръони карим маъноларининг таржима ва тафсири. 2009-йил Тошкент. ТИУ нашриёти.

[2] Наба сураси 38-оят.Шайх Абдулазиз Мансур.  Қуръони карим маъноларининг таржима ва тафсири. 2009-йил Тошкент. ТИУ нашриёти.

[3] Аср сураси 1-3-оятлар.Шайх Абдулазиз Мансур.  Қуръони карим маъноларининг таржима ва тафсири. 2009-йил Тошкент. ТИУ нашриёти.

[4] Имом Байҳақий. Шуъабул-иймон, 4- жуз, тилни сақлаш боби 4954- ҳадис. 1990-йил  Байрут. Дарул кутубил иълмийя.  

[5] Имом Байҳақий. Шуъабул-иймон, 4- жуз, тилни сақлаш боби 4951- ҳадис. 1990-йил  Байрут. Дарул кутубил иълмийя.  

[6] Ваҳид Абдуссалом Болий, Ҳифзуллисан 8-бет. 1990-йил Макка-и мукаррама. Матобиъуссофа.

[7] Имом Байҳақий. Шуъабул-иймон, 4- жуз, тилни сақлаш боби 4944- ҳадис. 1990-йил  Байрут. Дарул кутубил иълмийя.  

Президентимиз Шавкат Мирзиёев раҳбарлигида Ўзбекистонда сўнгги йилларда туризм иқтисодиётнинг стратегик тармоқларидан бири сифатида изчил ривожлантирилмоқда. Мазкур тармоқ тараққиёти учун қонунчилик асослари такомиллаштирилмоқда, давлатимиз раҳбарининг қатор фармон ва қарорлари асосида ушбу йўналишдаги шароитлар кенгайтирилмоқда.
Зиёрат туризми – тармоқнинг энг катта ва истиқболли манбаларидан биридир. Мамлакатимизда Ислом ва бошқа динларга оид кўплаб зиёратгоҳ ва ёдгорликлар бор.
Ўзбекистон Республикаси ташқи ишлар вазирлигининг “Дунё” ахборот агентлиги мамлакатимизнинг Ислом муқаддас қадамжоларига бағишлаб туркум тақдимот видеороликлари тайёрламоқда.
Ўзбекистон Республикаси Вазирлар маҳкамаси ҳузуридаги Дин ишлари бўйича қўмита, Ўзбекистон мусулмонлари идораси ва Миллий телерадиокомпания билан ҳамкорликда суратга олинаётган ушбу туркумнинг биринчи мавзуси пойтахтимиздаги “Ҳазрати Имом” мажмуасида сақланаётган Қуръони каримнинг энг қадимий нусхаси – Ҳазрати Усмон Мусҳафига бағишланди.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси матубот хизмати

Ўзбекистон делегацияси БМТнинг Бутунжаҳон туризм ташкилоти (UNWTO) Ижроия кенгашининг 113-сессиясида иштирок этди.
Ўзбекистон делегацияси раҳбари – Бош вазир ўринбосари, Туризмни ривожлантириш давлат қўмитаси раиси Азиз Абдуҳакимов тадбир иштирокчилари эътиборини иккита масалага қаратди.
Туризмни ривожлантириш давлат қўмитаси хабар беришича, биринчи масала Ўзбекистон номзодини 2021-2023 йилларда UNWTO Ижроия кенгашига аъзоликка қўйишга доир бўлди.
Тадбир доирасидаги муҳокамаларда Кенгаш таркибига кўрсатилган номзодлар орасида Ўзбекистон имкониятлари юқори эканлиги таъкидланди. Ташкилот Ижроия кенгашига аъзо бўлиш Ўзбекистоннинг глобал миқёсда туризм соҳасида олиб борилаётган сиёсатда фаол иштирок этиш ҳамда унда мамлакатимиз манфаатларини ҳимоя қилишга хизмат қилади. Иккинчиси масала 2023 йилда UNWTO Бош Ассамблеяси 25-сессиясини Самарқанд шаҳрида ўтказиштаклифи билан боғлиқ бўлди. Бунинг учун Самарқанд шаҳрида мавжуд ва келаси 3 йилда амалга ошириладиган кенг кўламли ишлар ҳақида маълумот берилди.
— Бош Ассамблеяга мезбонлик қилиш жаҳон туризм индустриясининг етакчи вакиллари, ишбилармонлар ва инвесторларни Ўзбекистонга жалб қилиш имконини беради, - деди А.Абдуҳакимов. — 158 та аъзо давлатнинг 2 мингдан ортиқ вакили ташрифини ташкил этиш орқали эса туризм соҳасидан тушадиган даромадни ошириш мумкин.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси матбуот хизмати