Ҳар куни жаноза бўлади. Кўпчилигимиз кун ора жанозаларда иштирок этамиз. Жанозани ўқигач, тобутни елкамизга ортиб, машинага ортамиз. Кейин машина ортидан қабристонгача борамиз. Маййитни қабрга қўйиб, Қуръон тиловатлари қилиб, уйимизга қайтамиз.

Ўлим ҳар биримизнинг бошимизда бор. Аллоҳ таоло Қуръони Каримда шундай деб марҳамат қилган:

كُلُّ نَفْسٍ ذَآئِقَةُ الْمَوْتِ وَإِنَّمَا تُوَفَّوْنَ أُجُورَكُمْ يَوْمَ الْقِيَامَةِ فَمَن زُحْزِحَ عَنِ النَّارِ وَأُدْخِلَ الْجَنَّةَ فَقَدْ فَازَ وَما الْحَيَاةُ الدُّنْيَا إِلاَّ مَتَاعُ الْغُرُورِ

“Ҳар бир жон ўлимни тотгувчидир. Қиёмат куни ажрларингизни тўлиғича олурсиз. Ким дўзахдан узоқлаштирилса ва жаннатга киритилса, шубҳасиз, ютибди. Бу дунё ҳаёти ғурур матоҳидан ўзга нарса эмас” (Оли Имрон сураси, 185-оят).

Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам бир неча ҳадисларда ўлимни эслаб туриш лозимлигини таъкидлаганлар.

Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам айтдилар: “Лаззатларни кесувчи (ўлим)ни кўп эсга олинглар!” (Имом Термизий ривоятлари).

Чунки, инсон доим ўлимни эслаб юрса, бир кун ўлишини ҳис қилгани учун шунга яраша ҳаракатини қилиб, тайёргарлик кўриб боради.

Ҳеч ўзингизнинг вафот этганингизни тасаввур қилиб кўрганмисиз?

Тасаввур қилинг, вафот этиш арафасида турибсиз. Жон ҳалқумингизга келган. Яқинларингиз атрофингизда парвона. Сиз эса ўзингиз билан овворасиз. Умрингиз давомида қилиб ўтган ишларингиз бирма бир кўз олдингиздан ўтмоқда. Кимларга зулм қилдингиз, кимларни алдадингиз, кимларга яхшилик қилдингиз... Ҳаммасини кўриб ўтмоқдасиз.

Аҳволингиз оғирлашиб, жонингиз танангизни тарк этаётганини ҳис қилмоқдасиз. Омонатни топшириб, жасадингиз руҳсиз қолди. Боя парвона бўлиб турганлар энди йиғлашга тушишди. Ташқаридагиларга сизнинг вафот этганингизни айтишмоқда. Ҳамма маҳзун кайфиятда. Қариндошларингиз бирин-кетин сизни мақтаб-мақтаб, фазилатларингизни айтиб ўтишмоқда.

Оила аъзоларингиздан бири ғассолни чақиришга кетди. Бирлари яқин орадаги масжидга тобутни олиб келишга кетмоқда.

Ғассол келиб, сизнинг либосларингизни еча бошлади. Бир иккита фарзанду жиянларингиз сизни ювиш ишида ғассолга ёрдам бермоқдалар. Сизни у ёққа-бу ёққа ағдариб ювмоқдалар.

Ювиб бўлгач, кафан устига ётқизиб кафанлашни бошладилар. Шу тарзда сизни кафанлаб бўлдилар. Кейин тобутни олиб келиб, унга ётқиздилар. Одамларга жанозангиз вақтини эълон қилдилар.

Жанозангиз ўқиладиган вақт келиб, тобутингизни ташқарига олиб чиқдилар. Барча яқинларингиз, таниш-билишларингиз, дўстларингиз, ҳамкасбларингиз, қўшниларингиз ва сизни таниган барча мусулмонлар жанозангизни ўқиш учун йиғилдилар.

Имом домла келиб, тобутингиз ёнида турибди. Одамларга юзланган ҳолда аста гап бошлаяпти. Аввал сафнинг аввалида турган жигарларингиз, фарзандларингиздан сизнинг зиммангизда қолиб кетган қарзларга кафил бўлиш-бўлмасликларини сўраяпти. Улардан бирлари кафил бўлишини айтди. Ана шундан сўнг имом домла ўлимнинг ҳақлиги, унга яхшилаб тайёргарлик кўриш лозимлиги, сизнинг ҳаётда қандай одам бўлганингиз ҳақида жамоатга сўзлаяпти.

Шундан сўнг имом домла жанозани ўқишга киришади. Такбир айтади. Барча йиғилганлар ҳам имомнинг ортидан такбир айтадилар. Кейин имом яна такбир айтадилар. Жамоат ҳам у кишидан сўнг такбир айтади. Имом домла яна бир бор такбир айтадилар. Йиғилганлар яна такбир айтадилар. Имом домла сўнгги такбирни айтадилар. Йиғилганлар ҳам унинг ортидан сўнгги такбирни айтадилар. Имом домла аввал ўнг, кейин чап тарафга салом берадилар. Жамоат ҳам салом беради.

Жаноза ўқиб бўлингач, сизнинг тобутингизни кўтариб, елкаларига олдилар. Ҳамма тобутни кўтариб, етти қадам юришга интилмоқда.

Тасаввур қиляпсизми?! Сиз тобут ичидасиз. Улар сизни катта юк машинасига ортиб, ўзлари ҳам атрофингизга ўтириб олдилар. Ҳаммалари тавҳид калимасини, зикрларни айтиб кетмоқдалар.

Қабристонга етиб борилди. Сиз учун кавлаб қўйилган қабр олдига сизни олиб келиб, тобутингизни қўйишди. Ҳамма “Бисмиллаҳи ва ала миллати Росулиллаҳи” (Аллоҳнинг исми билан. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг миллатларига мувофиқ) дея сизни тобутдан олиб, қабр ичида турган фарзандингизга аста узатишмоқда.

Лаҳад ичига сизни ётқизиб, бош ва оёқ тарафингиздаги кафанингиз боғичларини ечиб қўймоқдалар. Таҳлил ва саловотлар айтилган тупроқларни кафангиз ёнларига сепиб чиқмоқдалар. Фарзандларингиз кўзида ёш билан сизни қолдириб, ташқарига чиқди. Гўрков амаки лаҳадингиз оғзини хом ғиштлар билан беркита бошлади. Лаҳадингиз оғзи ҳам беркилди, қабрингиз ичи қоронғу бўлиб қолди. Сизнинг дафн этилишингизни кузатиб турганлар қабрингиз ичига тупроқ ташлай бошладилар. Ҳамма навбати билан тупроқ ташлашга киришиб кетди. Кўп ўтмай, қабрингиз ичи тупроққа тўлиб, ердан кўтарилиб, каттагина дўнглик ҳосил бўлди.

Нарироқда ўтирган имом домла ва у кишининг ёнида ўтирган қори йигитлар Мулк сурасини тиловат қила бошладилар. Тиловат якунига етгач, сизнинг ҳақингизга дуо қилинмоқда.

Дуодан сўнг барча кишилар ўрниларидан туриб, бирин-кетин тарқала бошладилар. Қабрингиз ёнида фарзандларингиз, ака-укаларингиз ва яқинларингиз қолишди. Улар Ёсин сурасини ўқишни бошладилар. Сурани ўқиб бўлгач, қўлларини дуога очиб, сизнинг ҳақингизга дуо қиладилар.

Шундан сўнг улар ҳам уйлари сари кетишга тушадилар. Сиз уларнинг қадам товушларини эшитиб турибсиз. Улар ҳали узоқлашмаслариданоқ қабрингизга сўроқ-савол қилувчи фаришталар кирадилар. Сиздан бир неча саволлар сўраб, жавобингизга яраша муомала қиладилар.

Ана ўша пайтда уларнинг саволларига жавоб беришингизни ўйланг! Жавоб бера оласизми?

Сиз ҳозир тириксиз. Қабр ичида осон жавоб беришингиз учун тайёргарликни бошланг! Фарз ибодатларни ўз вақтида адо этинг! Қазо намозларингизни ўқиб, қазо қилган рўзаларингизни тутишни бошланг! Тилингиз доим Аллоҳ таолонинг зикри билан машғул бўлсин! Диний-маърифий мавзудаги китобларни кўпроқ ўқиб, Динимизни яхши ўрганиб, илмимизни ошириб боришга интилайлик! Одамлардан олган қарзларимизни тезроқ эгаларига етказишни ҳам унутмайлик!

Аллоҳ таоло барчамизни Ўзининг ҳидоятидан айирмасин ва хотимамизни гўзал қилсин!

Нозимжон Ҳошимжон тайёрлади

Саййида Осиё онамиз Фиръавннинг аёли бўлиб, Аллоҳга, Мусонинг расуллигига иймон келтирганлар. Фиръавннинг динидан қайтганлар, унинг зулм ва аламларига чидаганлар. Сабр ва матонат билан Аллоҳ йўлида шаҳид бўлган аёлдирлар.

Таҳрим сурасининг 11-оятида: “Аллоҳ иймон келтирганларга Фиръавннинг хотинини мисол қилиб кўрсатди. У: “Роббим, менга Ўз ҳузурингда, жаннатда бир уй бино қилгин. Менга Фиръавндан ва унинг ишидан нажот бергин ва золим қавмлардан нажот бергин, деб айтди”. (Фиръавннинг хотини ўша пайтдаги энг катта подшоҳнинг аёли эди. Емак-киймакда тўкин эди. Нимани хоҳласа, шуни қилиши мумкин. Қасрларда, турли неъматлар ичида фароғатда яшашига қарамасдан кофир ва золим эрига ва қавмига қарши чиқди. Аллоҳга иймон келтирди. Аллоҳдан жаннатда уй қуриб беришни сўради. Бу эса дунё ҳойи ҳавасидан устун келишнинг олий мисолидир.)

Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам аёлларнинг яхшилари қаторида Осиёни ҳам зикр қилганлар: «Аёлларнинг яхшилари – Марям бинт Имрон, Хадича бинт Хувайлид, Фотима бинт Муҳаммад соллаллоҳу алайҳи васаллам ва фиръавннинг аёли Осиё».

Қадим замонда Миср ерида Мусо алайҳиссалом туғилмасларидан аввал Бани Исроил халқи хорликда яшарди. Улар ниҳоятда хақир, энг оғир ишларни қилишар, ҳақларини олишолмасди. Ҳукмдорлари Фиръавн ўта золим одам эди.

Амакисининг қизи Осиёга уйлангач Фиръавннинг отаси вафот этди. Осиё онамиз қасрда эри билан тинч-осуда яшарди. Вақтлар ўтиб, Фиръавн ҳаддидан ошди. Шайтон қалбига васваса солиб: «Сен ягона ҳоким, илоҳсан!» деди. У вазири Ҳомон билан биргаликда инсонларни Фиръавнга сажда қилишга, унга итоат этишга, уни буюк илоҳ деб тан олишга мажбур қила бошлади. Мисрликлар унга итоат этиб, сажда қила бошлашди. Осиё онамиз эрининг золимлигини, ўз халқини қийнаётганини кўриб, юраги сиқиларди, чунки унинг фитрати соғ, ақли етук, қалби раҳмга тўла аёл эди. Одамлар қўрққанидан Фиръавнга сажда қилаётганини, у илоҳ эмаслигини, бу зўрлик эканлигини у яхши биларди.

Бир кун Фиръавн туш кўрди: тушида бир ўт Байтул Муқаддасдан Мисргача ёниб келаётганди. Таъбирчиларнинг айтишларича, Бани Исроилдан бир бола туғилиб, Фиръавннинг бор мулкини хароб қилади.

Фиръавн Бани Исроилда туғилган барча гўдакларни сўйишга қарор қилди. Одамлар подшоҳга: «Бир йил қатл қилдир, бир йил қолдир, бўлмаса, Бани Исроил қирилиб кетади», дейишди. Подшоҳ кўнди. Кечирилган йили Ҳорун туғилди, қатл йили Мусо дунёга келди. Аллоҳ таоло болани сандиққа солиб, Нилга оқизишни онасига билдирди. Онаси худди шундай қилди. Сандиқ оқиб, Фиръавннинг қасрига яқин келди.. Хотини Осиё сандиқни олдириб уни очиб, болани қўлига олди. Қалбига унинг муҳаббати тушди. Қаттиқ хурсанд бўлди. Билдики, бу бола мубораклидир.

Орадан оз муддат ўтиб, подшоҳнинг аскарлари болани ўлдиришга фармон олганларини айтиб келдилар. Осиё онамиз: «Бу бола Бани Исроил эмас, бошқа ердан оқиб келди, мен ўзим бориб бу ҳақда подшоҳга арз қиламан», деди ва болани кўтариб шоҳнинг олдига борди. Шоҳ ҳузурига кириб: «Бу сенинг ва менинг кўз қорачиғимиз-ку», деди. Фиръавн: «Сенинг кўз қорачиғингдир, лекин менинг унга ҳожатим йўқ», деди.

“Фиръавннинг хотини: “(Бу бола) мен учун ҳам, сен учун ҳам кўз қувончидир. Уни ўлдирманглар. Шоядки, у бизга фойда берса ёки уни бола қилиб олсак”, деди. Ҳолбуки, улар сезмасдилар” (Қасос сураси, 9-оят).

Бир куни Осиё онамиз Мусо билан Фиръавннинг олдига келди ва уни шоҳ ҳузурига ташлаб чиқиб кетди. У ерда мажлис бўлаётганди. Мусо Фиръавннинг тиззасида ўтириб, соқолини юлиб олди. Ҳомон: «Шу бола сенинг мулкингни хароб қилади, сенга меросхўр бўлади, бунинг бобоси Иброҳим халилдир», деб Мусони ёмонлади. Фиръавн жаллодларни чақирди. Бу хабар Осиё онамизга етиб келди ва тезлик билан шоҳ ҳузурига югурди ва: «Менга ҳадя қилган болани сўймоқчимисан!» деди. Фиръавн: «Соқолимни юлиб олди, мулозимларим: «Бу бола сенга меросхўр бўлади, қўлингдаги мулкингга эгалик қилади», дейишди», деди. Осиё онамиз: «Сен уларнинг сўзига ишонма! Бу бола ҳали ёш, ҳеч нарсанинг фарқига бормайди. Мен буни сенга исбот қилиб беришим мумкин!», деди. Фиръавн: «Қандай қилиб?!», деди Осиё онамиз: «Боланинг олдига чўғ билан гавҳар қўй. Агар гавҳарни олиб, чўғдан сақланса, билгинки, у ақл юритаётган бўлади. Агар чўғни олса, билгинки, ақлли кимса гавҳар турганда чўғни олмайди», деди. Фиръавнга бу гап маъқул бўлди. Сарой хизматчиларидан иккитасини чақириб, бирининг қўлига чўғ, иккинчисиникига гавҳар берди ва уларни боланинг олдига юборди. Жаброил алайҳиссалом Мусонинг қўлидан ушладилар ва чўғ устига қўйдилар, ҳатто у чўғни қўлида кўтариб оғзига солди, бундан тили куйди. Шу сабаб Мусо алайҳиссаломнинг нутқлари яхши, равон бўлмай қолган. Фиръавн буни кўриб: «Бу бола сўйилмасин», деди. Осиё онамиз хурсанд бўлиб болани олиб чиқиб кетди. Унга малика яхши тарбия берди, ёзиш ва ўқишни ўргатди. Мусо Осиё онамизнинг фазилати билан худди подшоҳнинг ўғлидек ўсди. Аллоҳ шу ишларга сабабчи қилди.

“Қачонки у вояга етиб, мукаммал бўлганида, унга ҳикмат ва илмни бердик. Биз яхши амал қилгувчиларни шундай мукофотлармиз” (Қасос сураси, 14- оят).

Кун ўтгани сайин Фиръавн Осиё онамизга азоб беришнинг турли усулларини ўйлаб топарди. Унинг мулкида катта саҳрои биёбон бор эди... Ана шу жойда Осиё онамизга азоб берарди. У зотнинг эса дуолари ижобат бўлиб, малоикалар қанотлари билан қуёшнинг ҳароратини тўсишарди.

Бир куни Осиё онамиз жаннатдаги маконларини кўриб кулдилар. Фиръавн хотинини кузатиб турганди, бу ҳолга ажабланди. Атрофдагиларга: «Унинг жиннилигидан ажабланяпсизми? Биз азоблаяпмиз, у куляпти», деди. Охири Осиё онамизни ўлдиришди. Пок руҳлари Раббиси ҳузурига кўтарилди. Малоикалар у аёлнинг жаннатда яшашлари, неъматланишлари учун руҳларини олиб чиқиб кетишди. Охиратда Осиё онамиз улуғ марҳамат ва икромга ноил бўладилар. Бу икром Расулуллоҳ алайҳиссалом айтган жаннати аёллардан бири бўлишларидир.

Саййидаи Осиё онамиз Қуръонда содиқ мўмина аёллар қаторида, Ҳақ йўлини топган аёл сифатида мадҳ этилдилар. Аллоҳга имон келтиришда орқага қайтмаган бу аёл Фиръавннинг азобларига чидаган ҳолда иймонларида собит турдилар.

Ҳидоят ва Ҳақ йўлида бардавом бўлган, охиратни бу дунё машаққатларига сотиб олган аёл! Жаннат ва унинг неъматларини, қасрларини сотиб олган аёл!  Бу аёл саййидаи Осиёдир!

Хадичаи Кубро аёл-қизлар ўрта

махсус ислом таълим муассасаси

                  ахборот-ресурс маркази раҳбари

                                                                           М. Саиджалолова

Муқаддас динимиз Исломда лоқайдлиқдан қайтарилган.

Бу ҳақида Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам ҳадисларида шундай келтирилади: Имом Термизий Ҳузайфа розияллоху анхудан ривоят қилган хадисда Набий алайҳиссалом: «Лоқайд бўлманглар; одамлар яхшилик қилса, биз хам яхшилик қиламиз, ёмонлик қилсалар, ёмонлик қиламиз, деманглар. Улар яхшилик қилсалар, яхшилик қилинглар. Ёмонлик қилсалар, зулм қилманглар», дедилар».

Динимизда лоқайдлик ва бепарволикдан нафақат қайтарилган, балки паноҳ сўрашга тарғиб қилинган.

Лоқайдликнинг бир номи дангасалик десак тўғри бўлади. Амр ибн Шуъайбдан, у отасидан, у бобосидан ривоят қилади: «Набий соллаллоху алайхи васалламнинг «Аллоҳим! Сендан дангасаликдан, қарздорликдан паноҳ сўрайман. Сендан масийҳи дажжолнинг фитнасидан паноҳ сўрайман. Сендан дўзахнинг азобидан паноҳ сўрайман» деб дуо қилаётганларини эшитдим».

Яна бошқа бир ҳадиси шарифда: Умар розияллоху анҳудан ривоят қилинади: «Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам беш нарсадан: дангасаликдан, бахилликдан, кибрнинг ёмонлигидан, қалбдаги фитнадан ва қабр азобидан паноҳ сўрар эдилар».

Анас ибн Молик розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: «Набий соллаллоҳу алайхи васаллам: «Аллоҳим! Мен Сендан ожизликдан, дангасаликдан, қўрқоқликдан, ўта қарилиқцан паноҳ тилайман. Мен Сендан ҳаёту мамотнинг фитнасидан ва қабр азобидан паноҳ сўрайман», дер эдилар».

Шарҳ: Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам бу ҳадиси шарифда олти нарсадан паноҳ сўрамоқдалар. Шулардан бири дангасалик ва лоқайдликдир. Дангасалик луғатда бир ишни қилишга имкони ва қудрати бўла туриб, баданининг роҳатини кўзлаб тарк этишни билдиради.

Шайх Саъдий айтади: “Магар сен ўзгаларнинг қайғусиға лоқайдлик ила қарасанг, сен инсон деган номға нолойиқсен”.

Соҳибқирон Амир Темур эса ўзининг тузукларида: “Ишбилармон, мардлик ва шижоат соҳиби, азми қатьий тадбиркор ва ҳушёр бир киши минглаб тадбирсиз лоқайд кишилардан яхшидир”, — деб таъкидлайди.

Машҳур файласуфлардан бири эса “Душманлардан қўрқма — нари борса, улар сени ўлдириши мумкин. Дўстлардан қўрқма — нари борса, улар сенга хиёнат қилиши мумкин. Бефарқ одамлардан қўрқ — улар сени ўлдирмайди ҳам, сотмайди ҳам, фақат уларнинг жим ва бепарво қараб туриши туфайли ер юзида хиёнат ва қотилликлар пайдо бўлаверади”, дея айтиб ўтган.

Лоқайдликнинг энг ёмони, бу ўз юртининг тинчлигига рахна солувчи иллатларга ҳам лоқайд бўлишдир. Аллоҳ таъоло Қуръони каримда пайғамбарлари тилидан ўз юртига тинчлик ва барака тилаб дуо қилганини келтиради. Қуръони каримда тинчликка, ўзаро тотувлик, ҳамжиҳатликка чорланган оятлар кўп. Иброҳим алайҳиссалом дуолари зикр этилган оятни эслайлик:

“Иброҳимнинг: “Роббим, буни омонлик юрти қилгин ва аҳлидан Аллоҳга ва қиёмат кунига иймон келтирганларини мевалар ила ризқлантиргин”, деганини эсла. У зот: “Ким куфр келтирса, озгина ҳузур бахш этаман, сўнгра дўзах азобига мажбур қиламан ва у қандай ҳам ёмон жой!” деди” (Бақара сураси, 126-оят).

Инсонга берилган неъматлар ичида тинчлик энг азиз неъматлардан эканлиги Набий алайҳиссалом ҳадиси шарифларида шундай келтирилади:

“Ким оиласи тинч, жасади саломат ва ҳузурида бир кунлик таоми бор ҳолатда тонг оттирса, унга дунё тўлиғича берилибди” (Имом Бухорий ривоятлари).

Демак инсон учун тинчлик азиз ва қадрли неъмат экан, албатта унга таҳдид қилувчи нарсаларга бефарқ бўлмаслиги лозим.

                           Ш.Қўчқоров

Ҳазорасп туман “Олти Аълам бобо” масжиди имом-хатиби

Гарвард университетининг марказий кутубхонаси кириш эшиги тепасига инсоният тарихида адолат тушунчаси таърифини мукаммал ифодалаган жумла сифатида Мусҳафи шарифнинг Нисо сураси 135-ояти ёзиб қўйилди.

Аллоҳ таоло марҳамат қилади: “Эй, иймон келтирганлар! Адолат ила туринг ҳамда агар ўзингиз, ота-онангиз ва қариндошларингиз зиддига бўлса ҳам Аллоҳ учун тўғри гувоҳлик берувчи бўлинг. Агар у бой бўлса ҳам, камбағал бўлса ҳам Аллоҳ унга яқинроқдир. Ҳавойи нафсга эргашиб, адолатсизлик қилманг. Агар тилингизни бурсангиз ёки юз ўгириб кетсангиз, албатта, Аллоҳ нима қилаётганингиздан хабардордир”(Нисо сураси 135-оят).

Гарвард университетининг расмий сайтида эълон қилинган шарҳда ёзилишича, Қуръондаги ушбу оят сатрлари адолат тушунчасининг қудрати ва бетакрорлигини исботлайди. Уни маҳкам тутиш орқали инсон адолат ва олийжанобликка интилади.

Баҳриддин Хушбоқов, тайёрлади

Ўзбекистон Миллий ахборот агентлиги томонидан 2019 йил давомида оммавий ахборот воситаларида энг фаол ёритилган, тизим фаолиятида очиқлик ва шаффофликни намоён этган, халқ билан ишлашда самарали натижаларга эришган вазирликлар, давлат ва хўжалик бошқаруви органлари, жамоат ташкилотлари, республика ҳудудлари ўртасида танлов эълон қилинган эди.
Танлов ижтимоий сўров асосида “Энг намунали ҳудуд”, “Энг намунали вазирлик”, “Энг намунали давлат ва жамоат ташкилоти” каби номинациялар бўйича сараланди.
Бугун, 17 январь куни “Йил танлови — 2019” нинг тақдирлаш маросими бўлиб ўтди. Унда Ўзбекистон мусулмонлари идораси “2019 йилнинг энг яхши давлат ёки жамоат ташкилоти” йўналишида 3-ўринни қўлга киритгани эълон қилинди.
Шу муносабат билан, Дин ишлари бўйича қўмита жамоаси Ўзбекистон мусулмонлари идорасини “Йил танлови – 2019”да 3 - ўринни қўлга киритгани билан самимий қутлайди.

Дин ишлари бўйича қўмита
Матбуот хизмати