Олимлар чумоли ҳақида янгидан янги илмий ҳақиқатларни кашф этмоқдалар. Яқинда аниқланган илмий ҳақиқатлардан бирида айтилишича, чумолиларнинг урғочиси жамоани хавфдан огоҳлантирар экан. Улар бу вазифани бажариш асносида ўзидан овозли тебранишлар ва кимёвий моддалар чиқарар экан. Атрофдаги чумолилар бундан хавф яқинлашаётганини тушуниб, хавфсиз жойга қочишар экан. Қуръони Каримда бу ҳақиқатга ўн тўрт аср олдин ишора қилинган:

حَتَّى إِذَا أَتَوْا عَلَى وَادِي النَّمْلِ قَالَتْ نَمْلَةٌ يَا أَيُّهَا النَّمْلُ ادْخُلُوا مَسَاكِنَكُمْ لَا يَحْطِمَنَّكُمْ سُلَيْمَانُ وَجُنُودُهُ وَهُمْ لَا يَشْعُرُونَ

“Токи улар чумолилар водийсига келганларида, бир чумоли: “Эй чумолилар, масканларингга киринглар, Сулаймон ва унинг аскарлари сизларни билмасдан эзиб юбормасинлар”, деди”. (Чумолилар ҳам асалариларга ўхшаб, ажойиб интизомга эга. Ҳали-ҳануз уларнинг жамоат бўлиб яшашлари сири англанган эмас. Бу оятда улар бир-бирларини хавф-хатардан огоҳ этишлари айтилмоқда.) (Намл сураси, 18-оят).

Бу оятда хавфдан огоҳлантирувчи чумолининг феъли قَالَتْ (“қоолат”) дейилиб, ушбу феъл муаннас (женский род) шаклида келган. Мана шунинг ўзида шерикларини хавфдан огоҳ этувчи чумолининг урғочи бўлишига ишора бор.

Уламолар ушбу оятдан келиб чиқиб, чумолиларга хос бир неча хислатларни зикр қилганлар.

Чумоли ҳис қилади, сезади, нимагадир улгуриб қолишга интилади, нидо қилади, диққатни жалб этади, буюради, қайтаради, таъкидлайди, насиҳат қилади, сўзларини балоғат билан етказади, баён қилади, огоҳлантиради, ҳайдайди.

Чумоли Сулаймон алайҳиссаломнинг ўз қўшинлари билан келаётганларини сезди, ҳис қилди ва шерикларига уларнинг келишаётгани хабарини билдиришга интилди, шошилди.

Кейин барча чумолиларнинг диққатини ўзига қаратиш, жалб этиш мақсадида уларга нидо қилди.

У нидо қилаётганда “Эй чумолилар” деди. Бу нидо сабабли бирор ишга машғул бўлиб турган чумоли ҳам ўз ишини ташлаб, диққатини унга қаратади.

Барча чумолилар эътиборларини унга қаратишгач, у ўз шерикларига “Масканларингга киринглар” деб буюрди.

Шу ўринда бир ҳақиқатни эслатиб ўтсак.

Нидо қилувчи чумоли “Масканларингга киринглар” деди. Демак, ҳар бир чумоли хавф юзага келганда истаган тешикка, ковакка кириб кетмайди, балки ҳар бири ўзининг масканига, хотиржам бўладиган, хавфдан омон бўладиган, ўзини тинч ҳис қиладиган масканига киради. Зеро, маскан сўзи “Сокинлик топадиган жой” маъносини билдиради.

Кейин нидо қилувчи чумоли “Эзиб юбормасинлар” деб деб Сулаймон алайҳиссалом қўшинини чумолиларни эзиб юборишдан қайтармоқда.

Бу қайтариқни таъкид билан айтяпти. Оятдаги يَحْطِمَنَّ (“яҳтиманна”) феълидаги “ташдидли нун” ҳарфи шунга далолат қилади.

Нидо қилувчи чумоли ўз жамоасини масканларига киришга буюриш билан уларга насиҳат қиляпти, яхшилигини улардан аямаяпти.

 Оятда чумоли ўз жамоасини хавфдан огоҳ этар экан, ҳеч кимни, Сулаймон алайҳиссаломни ҳам, у зотнинг қўшинларини ҳам айбламаяпти. Балки “Сулаймон ва унинг аскарлари сизларни билмасдан эзиб юбормасинлар” деб, ўз фикрини балоғат билан баён қилиб етказяпти.

Ўз жамоасини ўлимдан сақлаб қолиш мақсадида уларни хавфсиз жойга киришга чорлаб, хафв борлигини эълон қилиш “огоҳлантириш” дейилади.

Шу тарзда у ўз жамоасини хавфсиз масканларга ҳайдамоқда.

Азизлар, биргина чумолида шунча хислатлар бор экан. Улар бир-бирларини мана шу тарзда огоҳлантирар эканлар.

Чумолилардаги бу хислатлар ҳақида Қуръони Каримнинг мазкур биргина оятида бундан 14 аср олдин хабар бериб қўйилган.

Миттигина махлуқига шунча хислатларни ато этган Аллоҳ Баракотли, Буюкдир!

Интернет маълумотлари асосида

Нозимжон Иминжонов тайёрлади

ЎМИ Матбуот хизмати

Бугун, 11 апрель куни Қозоғистоннинг Нур-Султон шаҳрида “Маънавий ипак йўли, Ислом ва ёшлар: замонавий таҳдидлар” мавзусидаги халқаро анжуман ўз ишини бошлади.
Мазкур анжуманда Ўзбекистон мусулмонлари идораси раиси, муфтий Усмонхон Алимов ҳазратлари, Россия муфтийлар Кенгаши раиси Равиль Гайнутдин, Қозоғистон мусулмонлари идораси раиси, бош муфтий Серикбай ҳожи Ораз, Қирғизистон мусулмонлари идораси раиси, муфтий Максатбек Токтомушев, шунингдек, Хитой, Молдова ва Финландия мусулмонлари етакчилари, жами бўлиб 14 та давлатдан дин пешволари иштирок этмоқда.
Сайтимизда анжуман тафсилотларини ёритиб борамиз.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси Матбуот хизмати

Аллоҳ таоло ер юзини инсон учун обод қилиб, яхши ҳаёт ўтказишга барча шароитлар бор ҳолатда яратди.  У Зот ерни инсон учун бешик қилиб яратди. Тоғларни унда қозиқ қилиб яратди. Осмондан барокот сувларини тушириб, шу сув билан дарахтлар, ўт-ўлан ва барча набототларни ўстириб, инсонлар ва ҳайвонларнинг ризқини берди.

Аллоҳ таоло инсонни  ердан яратиб, уни ерга ер юзини ободлиги учун қўйгандир. Бу ҳақида марҳамат қилиб шундай дейди:

  هُوَ أَنْشَأَكُمْ مِنَ الْأَرْضِ وَاسْتَعْمَرَكُمْ فِيهَا

Яъни, “У сизларни ердан пайдо қилиб, сизларни уни обод этувчи этди” (ҳуд 61)

Ушбу ояти каримада Солиҳ алайҳис салом ўз қавмини Аллоҳ таолога иймонга келтиришга ва ибодат қилишга чақириб, орқасидан уларга Аллоҳ таолони танитаяпди. У ўз қавмига: “Эй қавмим, Аллоҳ таоло сизларни аввал бошда яъни, отангиз Одам алайҳис саломни ер жинсидан яратди. Сўнгра, сизларни уни обод этувчи қилди. Уни обод қилишликни сизлардан талаб қилди”-деди.

 Муқаддас динимиз деҳқончилик ва боғдорчилик ишларига катта эътибор беради ва тағиб қилади. Бу ҳақида Пайғамбаримиз Муҳаммад солаллоҳу алайҳи васалламдан жуда кўплаб ҳадислар ворид бўлган. 

وعن أنس قال : قال رسول الله صلى الله عليه وسلم : "ما من مسلم يغرس غرسا أو يزرع زرعا فيأكل منه إنسان أو طير أو بهيمة إلا كانت له صدقة" متفق عليه

Анас розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: Албатта Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Бир мусулмон бир дарахт ўтқазса ёки бир экин экса ва унинг меваси ва ҳосилидан инсон ё қуш ёки  ҳайвон тановул қиса унга садақанинг савоби бордир” – дедилар.

عن أنس بن مالك، عن النبي صلى الله عليه وسلم قال: "إن قامت الساعة وفي يد أحدكم فسيلة فإن استطاع أن لا تقوم حتى يغرسها، فليغرسها"

رواه أحمد، والبخاري في الأدب المفرد

Анас розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: Албатта Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Сизлардан бирингизнинг қўлида кўчат бўлган ҳолда қиёмат қоим бўлса, қўлидаги кўчатни экишга қодир бўлса, турмасдан кўчатни эксин”, деди.

عن جابر رضي الله عنه أن النبي صلى الله عليه وسلم قال "من أحيا أرضا ميتا ثقة بالله و احتسابا كان حقا على الله تعالى أن يعينه و أن يبارك له"

( طس )

Жобир розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: Албатта Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Ким Аллоҳга ишониб ва савоб умид қилиб қаровсиз ерни обод  қилса, Аллоҳ унинг ишига ёрдам ва барака беради”-деди.

Халқимизда “Уриғинг билан эмас, ҳосилинг билан мақтан” -деган нақил бор. Деҳқон ўз ишида ихлос билан, чиққан ҳосилдан ушрни беришни қасд қилиб, Аллоҳ таолодан баракани сўраб ҳаракат қилса, Аллоҳ таоло барака беради.

Саҳобалардан бир қанчалари деҳқончилик билан машғул бўлдилар. Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳу саҳобалар ичида зоҳидлардан бири бўлсада, деҳқончилик қилар эди. Саъд ибн Абу ваққос розияллоҳу анҳу деҳқончиликдан мўл ҳосил олиш учун ўз ерига ўғитлар (ҳайвонларнинг тезаги) билан ишлов берар эди. Ерга вақтида ўғит ва сув бериш ҳосилни мўл-кўл бўлишига сабаб бўлади. Экинларга имкони бўлиб, вақтида сув бермаслик макруҳ бўлади.

عَنْ رِفَاعَةَ بْنِ رَافِعٍ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ:  أَنَّ النَّبِيَّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ سُئِلَ: أَيُّ الْكَسْبِ أَطْيَبُ ؟ قَالَ : عَمَلُ الرَّجُلِ بِيَدِهِ ، وَكُلُّ بَيْعٍ مَبْرُورٍ 

رَوَاهُ الْبَزَّارُ وَصَحَّحَهُ الْحَاكِمُ

Рифоъа ибн Рофиъ розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам, “Қайси касб афзал”лиги ҳақида сўралди: Шунда У зот: “Кишининг ўз қўли билан қилган иши ва ҳар бир ҳалол савдодир,” дедилар. Ал-Баззор ривоят қилган ва Ҳоким саҳиҳ деганлар.

Ушбу ҳадисда қўл меҳнати тижоратдан олдин зикр қилингани учун у энг афзал ишдир. Ушбу ҳадиснинг шарҳида уламолар турли фикрларни билдиришган:

Ал-Мовардий: “Касбларнинг энг афзали-деҳқончилик, тижорат ва саноатдир,” деганлар.

Имом Нававий: “Касбларнинг энг яхшиси қўл меҳнати билан қилинган иш бўлса, деҳқончилик энг яхшисидир, чунки унда қўл меҳнати ҳам бор, Аллоҳга таваккал қилишлик бор ва инсон ва ҳайвонларга ҳам манфаат етказишлик бор,” деганлар.

Демакки, юртнинг ободлиги тўкин ва фаровонлигида инсоннинг шу азиз заминга меҳр қўйиб, уни янада кўркамлашиб, тараққий топтиришдаги ўрни беқиёс.

Она диёримизнинг бепоён ҳудудларида, айниқса қишлоқ минтақаларида яшовчи ҳар бир инсонга моддий фаровонликнинг асосларидан бири деҳқончилик ва зироат экани яхши маълум. Улар ўзларининг фидокорона меҳнатлари билан ватанимиз бойлигига бойлик қўшиш ва халқимиз ҳаёти учун зарур бўлган барча қишлоқ хўжалиги ва чорвачилик маҳсулотларини кўплаб етказиш ва уларни қишки мавсумга захира этишда кўп куч ва ғайрат сарфламоқдалар.

Дарҳақиқат, халқимизнинг ризқу рўзи, насибаси, аввало, далаларимизда заҳматкаш деҳқонлар томонидан етиштирилган маҳсулотлар, озиқ-овқат ва нозу неъматлар билан ўлчанади.

Ўзбекистон шундай фазилатли диёрки, халқи чин меҳнаткаш, тупроғи тирик жондек  бағрида ҳамма нарса ўниб –ўсиб чиқади. Боғбон ва деҳқонлар ерга меҳр қўйиб, уни парвариш қилиш керак. Чунки, юртимиз об-ҳавоси ҳам мўътадил, оқар сувлари бор, бу эса деҳқончилик учун жуда ҳам яхши холатдир. Демак Аллоҳ таоло бизга шундай шароитни бериб қўйган экан, биз бу нарслардан унумли фойдаланишимиз керак. Деҳқончилик касбига фақат бойлик орттириш учун эмас, балки охиратимиз учун, савоблар ҳосил қилишимиз учун имконият эканлигини ҳис қилган холда ёндшувимиз керак экан. Шунда ҳам дунёмиз ва ҳам охиратимиз обод бўлади.

Холмўминов Жалолиддин

“Кўкалдош” ўрта махсус ислом

билим юрти мударриси

Муборак Рамазон ойи кириб келишига ҳам бир ойдан камроқ вақт қолди. Диний идорада бу улуғ ойга, унда бўладиган хатми Қуръонларга тайёргарлик анча олдин бошлаб юборилган. Жумладан, масжидларда хатми Қуръон ўтказиб берадиган қорилар рўйхати шакллантирилиб, уларни ўзларига қулай бўлган масжидларга тенг тақсим қилиш ишлари давом этмоқда.

Жараён шуни кўрсатмоқдаки, йилдан-йилга диёримизда Қуръон ҳофизлари кўпайиб бормоқда. Биргина Тошкент шаҳрининг ўзида бу йили 109 та масжидда жами 291 нафар Қуръон ҳофизлари хатми Қуръон ўтказиб бериш учун рўйхатга олинган. Бу эса битта масжидга ўртача 3 нафар қори тўғри келади дегани.

Бундан ташқари ҳар йилгидек, хорижий давлатларнинг таклифларига биноан қориларимиз ўзга юртларда ҳам хатми Қуръонларда иштирок этадилар. Бу шубҳасиз, Яратган Роббимизнинг халқимизга берган энг улуғ инъомидир.

9 апрел куни пойтахтимизнинг “Минор” жоме масжидида Тошкент  шаҳри масжидларида хатми Қуръон ўтказиб бериши режалаштирилаётган қорилар билан учрашув бўлиб ўтди. Кўп йиллар ҳофизи Қуръонларни етиштириб берган устоз қори домлалар, Ўзбекистон мусулмонлари идораси ва унинг Тошкент шаҳар вакиллиги мутасаддилари қориларга зарурий тавсия, кўрсатмалар бердилар. Масжидлар бўлими мудири Муҳаммадназар домла Қаюмов қорилар билан бирма-бир суҳбатлашиб, уларнинг фикрлари, мавжуд имкониятларини ўрганди. Қориларга енгиллик бўлиши учун ўзларига яқин ва қулай бўлган масжидларга бириктирилишлари бўйича таклиф-мулоҳазар тингланди.

Рамазон ойи арафасида муфтий ҳазратлари ҳам қорилар билан шахсан ўзлари учрашиб, суҳбат қилишлари, ўз тавсияларини беришлари режалаштирилаётгани ҳам маълум қилинди.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси Масжидлар бўлими