Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳийм

Дарҳақиқат, сажда ҳолатида қилинган дуо ижобатга яқинлиги ҳақида ҳадиси шариф ва уламоларимизнинг сўзлари кўпдир. Чунки, киши саждада турганида Аллоҳга энг яқин ҳолатда бўлади. Бу ҳақда Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳудан ривоят қилинган ҳадисда Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам бундай деганлар: “Банда Раббисига энг яқин бўладиган ҳолати сажда қилган вақтидир. Шундай экан, (бу пайтда) дуони кўпайтиринглар” (Имом Муслим ривояти).

Демак, банда Аллоҳ таолога энг яқин ҳолатда туриб дуо қилса, дуоси ҳам ижобатга яқин бўлади.

Ҳанафий мазҳабимизда фарз ва вожиб намозларининг саждасида суннат бўлган тасбеҳларга ҳеч нарсани зиёда қилинмайди. Фақат “Субҳаана Роббиял аълаа” дейилади холос. Бу ҳақда Имом Шурунбулолий бундай дейдилар: “Руку ёки саждада тасбеҳдан бошқа нарсани айтмайди”.

Имом Шофеъий Али розияллоҳу анҳудан ривоят қилингани каби рукуда: “Ё, Аллоҳ сен учун руку қилдим, сенга хушу қилдим, сенга бўйсундим, сенга таваккал қилдим”, саждада эса: “Юзим уни яратган, сурат берган, қулоқ ва кўзини очган зотга сажда қилди. Гўзал яратувчи Аллоҳ муборак бўлди”, деб айтади, дейдилар.

Биз (яъни, Ҳанафийлар): “Бу (дуолар) таҳажжуд намозига хосдир”, деймиз” (“Мароқул-фалаҳ”).

Демак, юқорида келган ва Қуръони карим ҳамда ҳадиси шарифларда зикр қилинган дуоларни таҳажжуд намозида, шу жумладан нафл намозларда ҳам қилиш мумкин.

Аммо одамлардан сўраладиган нарсани нафақат фарз ва вожиб намозларининг саждасида, балки нафл намозларининг саждасида ҳам сўраш жоиз эмас. Масалан, “Аллоҳумма аъти маалан” яъни “Эй, Аллоҳ! Менга мол бер” ёки “Аллоҳумма аъти саманан” яъни “Эй, Аллоҳ! Менга пул бер” каби дуолар. Агар сўралса намоз бузилади.

Шуни ҳам билиш керакки, руку ёки саждада Қуръон қироат қилиш мумкин эмас. Бу ҳақда Ибн Аббос розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам айтдилар: “Огоҳ бўлингки, мен руку ёки сажда ҳолида қироат қилишдан қайтарилдим. Рукуда Роббни улуғланглар, саждада дуога ҳаракат қилинглар. Мана шунда ижобатга лойиқ бўласизлар” (Имом Муслим ривояти).

Уламоларимиз бу ҳадисдаги саждада дуога жидду жаҳд қилишни ҳам нафл намозларга хос дейдилар.

Жумладан, Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳудан ривоят қилинган ҳадиси шарифда айтилишича Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам саждада мана бу дуони қилардилар: “Аллоҳим! Менинг ҳамма гуноҳларимни кечир, кичигини ҳам, каттасини ҳам, аввалгисини ҳам, охиргисини ҳам, очиғини ҳам, махфийсини ҳам кечир” (Имом Муслим ривояти). Валлоҳу аълам.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси Фатво маркази.

“Хожа Бухорий” ўрта махсус ислом таълим муассасаси 1-курс талабаси Анвар қори Шерқулов 30 пора Қуръони каримни 7 соатда ёддан ўқиб хатм қилиб берди.

Қуръони каримни ўқиш жараёнини таълим муассасаси Ёшлар билан ишлаш, маънавият ва маърифат бўлими бошлиғи Музаффар Қосимов ва устозлари Саидмуҳаммад қори Муҳибуллоев, Ҳикматулло қори Ҳамидов, Оллоёр Омонов ва Асилбек қори Исломов кузатиб борди.

Хатм якунида Музаффар домла Қосимов хайрли дуо қилиб берди. Анваржон қорига таълим муассасаси мудири Ўткир домла Ғузаров ҳадя сифатида 7 000 000 (миллион) сўмлик сертификат ва қимматбаҳо совғаларни топширди.

Маълумот: Қуръони каримда 114 та сура, 6 236 та оят ва тахминан 1 015 030 нуқта, белги, 323 670 ҳарф ва 77 934 та сўз бор. Қуръон саҳифаланишига кўра 30 пора (жуз, қисм)дан иборат бўлиб, мусҳафнинг ҳар 10 вароғи бир пора ҳисобланади.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси
Матбуот хизмати

 Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳийм.

Аллоҳ таолога битмас-туганмас ҳамду санолар бўлсин.

Пайғамбаримизга мукаммал ва батамом салавоту дурудлар бўлсин.

Абу Саид Худрий розияллоҳу анҳу Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламдан ривоят қилади: “Парвардигор азза ва жалла: “Қуръон (тиловати) ва Менинг зикрим кимни Мендан сўрашдан машғул қилиб қўйса, унга сўровчиларга берадиган (нарсаларнинг) энг афзалини ато этаман. Аллоҳ каломининг бошқа каломлардан устунлиги худди Аллоҳнинг (яратган) махлуқотларидан устунлиги кабидир”, дейди”

(Термизий ривоят қилган ва ривоят санади ҳасан, деган. Доримий ва Байҳақий ривоятида: “Қуръон қироати ва Менинг зикрим кимни Мендан сўрашдан машғул қилиб қўйса, унга сўровчиларга берадиган энг афзал савобни бераман”, дейилган).

Қайси банда Қуръон қироати ва зикр билан машғул бўлиб, дуо қилишга вақт ажратолмаса, Аллоҳ таоло бу бандага ҳожатларини раво қилишини сўраб дуо қилувчиларга берадиган энг яхши нарсаларни ато қилади.

Аслида ҳар бир банданинг Аллоҳдан сўрайдиганлари, илтижолари бўлади. Агар банда Қуръон қироати билан банд бўлиб, дуо қилолмаса, Аллоҳ унга ўзи сўрайдиганидан, қалбида ният қилганидан ҳам яхши нарсаларни беради. Сабаби у ўзига тааллуқли бўлган дуога вақт ажратолмай, Аллоҳнинг Каломи Қуръон қироати билан машғул бўлди. Қуръонни эъзозлаган бандани Аллоҳ ҳам сийлайди ва унга раҳматларини нозил қилади.

Ривоятнинг давомида: “Аллоҳ каломининг бошқа каломлардан устунлиги худди Аллоҳнинг (яратган) махлуқотларидан устунлиги кабидир”, дейилмоқда.

Оддий банда ўзи ясаган нарсадан қанча устун туради. Ана ўша бандани, қолаверса бутун мавжудотни яратган Аллоҳ Ўз махлуқотларидан қанчалик юқори туришини тасаввур қилиб кўринг!

Аллоҳнинг махлуқотларидан афзаллиги қанча бўлса, У Зотнинг Каломи бўлмиш Қуръоннинг бошқа каломлардан устунлиги ҳам шунчадир. Аллоҳнинг Каломи мўъжизадир, илоҳийдир. Бандалар Қуръонга ўхшаш каломни келтиришга қодир эмаслар. Бандалар тузган жумлалардан иборат каломларнинг миллионтаси ҳам Аллоҳнинг биргина оятига, бир сўзи, ҳатто ҳарфига тенг келолмайди. Шундай экан, Қуръоннинг қанчалик улуғ эканини англаб, уни ўрганишимиз, ўқиб, Қуръонга амал қилишга ўтишимиз лозим.

Омир ибн Восиладан ривоят қилинишича, Нофеъ ибн Абдулҳорис Усфонда Умарни учратиб қолди – Умар уни Маккага омил қилиб тайинлаган эди – ва шундай деди: “Водий аҳлига кимни омил қилиб тайинладинг?”.

У: “Ибн Абзони”, деди. Умар: “Ибн Абзо ким?” деб сўради. Нофеъ: “Озод қилган қулларимиздан бири”, деб жавоб берди. Шунда Умар: “Уларга озод қилинган қулни ўринбосар этиб тайинладингми?” деди. Нофеъ: “Сабаби у Аллоҳ азза ва жалланинг Китобини қироат қилади ва фароиз илмининг билимдони”, деганида, Умар: “Сизларнинг Пайғамбарингиз соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Аллоҳ таоло бу Китоб (Қуръон) билан баъзи қавмлар даражаларини кўтариб, бошқаларникини туширади”, деган эдилар”, деди (Муслим, Доримий, Ибн Можа, Аҳмад, Ибн Ҳиббон ва Абдураззоқ ривояти).

“Усфон” жой номи бўлиб, Ибн Асирнинг айтишича, Усфон Макка ва Мадинани бирлаштирувчи қишлоқдир.

Ушбу ривоятда Аллоҳ Ўз Каломи билан хоҳлаган бандалари даражасини кўтариши айтилмоқда.

Одилхон қори ЮНУСХОН ўғли

Дунёю охиратда ғолиб бўлишни истасангиз, қуйидаги тавсияларга амал қилинг:

- Ота-онангизга одоб билан гапиринг, модомики маъсиятга буюрмасалар буйруқларига итоат этинг. Сиздан нимани талаб қилишса ҳам бажаринг.

- Ота-онангизга юмшоқ муомалада бўлинг, уларга юзингизни бужмайтирманг, уларнинг юзига ғазаб билан боқманг!

- Ота-онангизнинг шарафини, обрўсини, мол-давлатларини муҳофаза қилинг. Сўроқсиз ҳеч нарсаларига тегманг.

- Уларни хурсанд қиладиган ишларни қилинг. Улар буюрмасалар ҳам ўзингиздан билиб қилинг. Сизни чақиришганда “Лаббай онажон, лаббай отажон” деб табассум билан дарҳол жавоб беринг.

- Улар билан тортишманг, асло айбламанг. Улар хато қилгудек бўлсалар, тўғрисини одоб билан тушунтиришга ҳаракат қилинг! Уларга қайсарлик қилманг, овозингизни уларникидан кўтарманг. Улар гапирганда жим туриб қулоқ солинг.

- Хонангизга кириб келсалар, ўрнингиздан туриб кутиб олинг, бошларини ва қўлларини ўпинг. Уларнинг олдига изнсиз кирманг, айниқса ухлашаётганда.

- Сизга рухсат беришмаса ишингиз қанчалик муҳим бўлса ҳам, сафарга чиқманг. Ҳар қандай иш қилишдан олдин аввал уларнинг розилигини ўйланг. Зеро, Аллоҳнинг розилиги уларнинг розилигидадир, Аллоҳнинг ғазаби уларнинг ғазабидадир. Ота-онанинг фарзанди ҳаққига қилган дуоси, фарзандини дуоибад қилиши ҳам мустажобдир. Шундай экан, улар сизни дуоибад қилишларидан эҳтиёт бўлинг!

- Улардан олдин овқатланманг. Ейишда ҳам, ичишда ҳам уларни эъзозланг. Улардан баланд жойда ўтирманг. Улар бор жойда оёқ узатиб ўтирманг. Уларнинг олдида юрманг, балки тенг юринг ёки орқароқда юринг. Мана шу уларга нисбатан одоб ва муҳаббат бўлади.

- Уларга ёлғон гапирманг. Сизга ёқмайдиган иш қилиб қўйишса, маломат қилманг. Мансабингиз қанчалик катта бўлмасин, отангизга нисбатланишдан ўзингизни катта олманг. Уларнинг яхшилигини инкор қилиб қўйишдан ёки ножўя сўз айтиб, уларни ранжитиб қўйишдан ҳазир бўлинг!

- Ота-онангизга нафақа қилишдан бахиллик қилманг. Сизга ҳолларидан шикоят қилишгача боришмасин! Бу сизга ор, уят бўлади. Буни фарзандларингизда ҳам кўрасиз, қайтар дунё!

- Муҳтарама опа-сингиллар, онангизга уй ишларида ёрдамлашинг. Ҳурматли ака-укалар, отангиз бирор иш қилаётганини кўрсангиз, дарров ишига ёрдамлашинг. Отангиз ёки онангиз бирор юкни кўтараётганини кўрсангиз, югуриб қўлларидан олинг.

- Ота-онангизни вафотларидан олдин, тириклик пайтларида зиёрат қилинг, улар номидан садақа қилинг, уларнинг ҳаққига кўп-кўп дуо қилинг: “Роббим, мени ва отамни мағфират қилгин! Роббим, улар мени ёшлигимда тарбия қилишганидек, уларга раҳм айлагин!”.

- Ота-онага оқ бўлишдан, уларнинг ғазабидан эҳтиёт бўлинг. Дунёда ҳам, охиратда ҳам хор бўласиз! Фарзандларингиз ҳам сизга худди шундай муомала қилади.

- Ота-онангиздан бирор нарса сўрасангиз юмшоқлик билан сўранг, берсалар раҳмат айтинг, бермасалар узр сўранг. Уларни безовта қилмаслик учун кўп нарса сўрайверманг.

- Зиммангизда ота-онангизнинг ҳаққи бўлганингиздек, аёлингизнинг ҳам ҳаққи бор, ҳамма ҳақдорларга ҳаққини беринг. Улар келишмай қолсалар ораларини мувофиқлаштиришга ҳаракат қилинг. Икки тарафга ҳам бир-биридан махфий тарзда ҳадялар улашинг.

- Отангиз ёки онангиз бетоб бўлиб қолсалар, иложи борича ёнларида бўлинг. Хизматларида, муолажа олиш жараёнларида олдиларида туринг ҳамда уларнинг ҳаққига Аллоҳдан шифо сўраб дуо қилинг!

Доктор Ҳассон Шамси Пошонинг "Метин қоялар" китобидан

Ғиёсиддин Ҳабибуллоҳ, Неъматуллоҳ Исомов таржимаси.

Биз оддийгина уйда камтарона ҳаёт кечирамиз. Ойлик маошим ҳам унча кўп эмас, лекин ўзимизга етади, алҳамдулиллаҳ. Аллоҳ мени 4 нафар ўғил билан сийлаган.

Катта ўғлим ўсмирлик даврига етгандан кейин унинг талаблари кўпая бошлади. Ҳар куни уйга келсам, менга у керак менга бу керак деб катта харажат талаб қиладиган нарсаларни сўрайдиган бўлиб қолди. Имконим етганича унинг талабларини бажарардим. Лекин кўпга бормай маошим ойлик сарф харажатларга етмай яқинлардан қарз сўрашга мажбур бўла бошладим.

Бундоқ разм солсам, ўғлимнинг ҳамма айтаётган нарсалари ўзига жуда зарур бўлган нарсалар эмас, у сўраган нарсалар ичида ҳеч ҳам фойдаси йўқ болаларнинг вақтини беҳудага сарфлашга сабаб бўладиган нарсалар ҳам бор эди.

Бу ҳолатда бир чора кўрмасам, ҳам оиламиз бюджетига, ҳам ўғлимнинг тарбиясига катта зарар етиши турган гап эди. Шунинг учун онаси билан бир тадбир ўйлаб топдик. Ойлик маошимни олган куним мен, ўғлим ва онаси уччаламиз бир ой давомида қиладиган харажатларимизни ҳисоблаб чиқадиган бўлдик. Масалан, уйимиздаги коммунал тўловлар учун қанча кетади, бир ойлик озиқ-овқатимиз қанчага тушади, кийим кечак, дори дармон, ва ҳоказо. Шу тарзда ҳисоб-китоб қиладиган бўлдик.

Ҳисобот қилиб кўрганимизда харажатлар миқдори ойлик маошимдан кўпайиб кетса, демак унча зарур бўлмаган қайсидир харажатларни қисқартиришимиз керак экан деб хулоса қилар эдик. Бу гапларни ёнимизда ўтирган катта ўғлим ҳам эшитарди. Ҳисобот охирида биздан ҳам оғир аҳволда қолган оилалар бўлгани ҳолда бизни бошқаларга муҳтож қилмаган Аллоҳ таолога ҳамдлар айтиб ўрнимиздан турардик.

Мана шу ҳисоботни йўлга қўйганимиздан кейин ўғлим бирданига ўзгариб қолди. Биз унга ҳеч нарса демадик, у бизга ҳеч нима демади, лекин юриш-туриши, ўзини тутиши бутунлай ўзгарди. Ишдан келганимда фақат энг зарур нарсаларга - ўқув қуролларига ва мактаб йиғимларигагина пул сўрарди. “Тушлик қилишингга пул сўрамаяпсан?” десам, “Уйдан егулик тайёрлаб олиб кетяпман” дейди. Унинг гапини эшитиб машааллоҳ, ўғлим масъулиятни ҳис қиладиган кап-катта йигит бўлиб қолибди деб ич-ичимдан хурсанд бўлдим.

Бир куни онасига ишга кирмоқчилигини айтибди. Буни эшитиб онаси билан қувондик. Ҳа, ўғлимиз улғайибди дедик. Лекин ўқишига халал бермасин деб ишлашига рухсат бермадик.

Ёзги таътилга чиққанда “Уйга ёрдам бергим келяпти, сизларга оз бўлса ҳам ёрдам берай” дея кунига 30 жунайҳ пул берадиган ишга кирди. Ишлайдиган жойида ҳалол меҳнати билан юзимизни ёруғ қилди. Мен ҳам ўз навбатида ўғлимни укаларига мақтаб ўрнак қилиб кўрсатадиган бўлдим.

Доктор Абдуллоҳ Муҳаммад Абдулмуътининг
"Фарзанд тарбиясида 700 та сабоқ" китобидан
Ғиёсиддин Ҳабибуллоҳ, Камронбек Ислом таржимаси.