muslim.uz
Фарзандларимизни ёт ғоялардан асрайлик!
Фарзанд қалби мисоли қордек оппоқ дастурхон. Покиза лавҳа. Унга нимани ёзсангиз, шу бир умрга қолади. Ҳадиси шарифга кўра “Ҳар бир гўдак имон фитратида дунёга келади”. Ёруғ дунёни биринчи марта кўраётган чақалоқдан жаннат ҳиди келади. У покиза имон ифори оғушида ҳаётини бошлайди.
Кейинги ҳаёти ота-она тарбиясига боғлиқ. Ота-она унга қай эътиқод, қайси дунёқарашни сингдирса, ўша бўйича вояга етади. Биз ўзимиз имонимиз мусаффолигини сақласак, дунёга бўлган муносабатимизни, эътиқодимизни тўғри қилиб олсак, авлоду зурриётларимиз ҳам бизга эргашади.
Машҳур ривоятга кўра, ҳакимлардан бирига олти ойлик чақалоқни қандай тарбиялаш бўйича маслаҳат қилган одамга донишманд: “Тарбияда олти ой кечикибсиз”, дея танбеҳ берган экан. Фарзанд туғилмасидан илгари бошланадиган тарбия қайси? Бу албатта ҳалоллик. Ҳалол луқма билан вояга етган боладан ёмонлик чиқмайди. Шунинг учун ҳам буюк алломаларнинг ота-оналари сўрамай тановул қилинган бир тишлам олманинг эгасидан розилик сўраганлар.
Тижоратларига бир чақа шубҳа аралаштирмаганлар. Мевалари ғарқ пишган боғ ичида хизмат қилиб, унинг эгасининг рухсатисиз мевасидан татиб ҳам кўрмаганлар. Бобораҳим Машрабга ўхшаш гўдаклар эса ерда ётган узум донасини сўрамай егани учун она қорнида волидасига хитоб қилганлар: “Онажон агар узум эгасини рози қилмасангиз, мен дунёга келмагайман” дея. Халқ орасида она қорнида овози келган гўдаклар, ўғил туғилса, унга Машраб дея ном қўйилиши шундан.
Оила жамиятнинг энг кичик бўлаги. Оилада саодат, фаровонлик бўлиши учун унда адолатни таъминлаш керак. Бу авлодларимизни ёт ғоялардан асраш борасидаги энг муҳим тамойилдир. Ёшларга дунё адолат мезонига қурилганини, инсоннинг нияти ва аъмолига қараб унга саодат кулиб боқишини сингдиришимиз керак.
Бунинг учун у оилавий адолат муҳитида ўсиши керак. Ишламай ётган акани кўрган ука меҳнат қилгиси келмайди. Баъзи оилалар бор: ҳамма нарсанинг зўри эркатой ўғилга, қизларга эса ундан қолгани ҳам бўлаверади. Бола ёшлигидан адолатсизликни, зулмни ҳис қилдими? Бу жуда оғир масала. Қуш уясида кўрганини қилади.
У оиласида жабрга учради. Энди бутун дунё боланинг кўзига зулмат бўлиб кўрина бошлайди. Дунё жабр-зулмга тўла, деган қараш ёт оқимларнинг асосий ғояларидан бири. Демак, меҳрни, тарбияни, таълимни, меҳнатни, мукофотни, ўрни келганда танбеҳни болалар ўртасида тенг тақсимлаш керак. Тенглик, адолат, ҳуррият, инсоф туйғулари оила муҳитида камол топади.
Олим Шайх Али Саллобий ҳафизаҳуллоҳ ҳақиқий мусулмон билан радикал мусулмоннинг фарқини ажойиб тушунтиб берибдилар:
Биринчидан, имони бут мусулмон ўз имони билан машғул бўлади. Радикал мусулмон бировларнинг имони билан машғул бўлади.
Иккинчидан, чинакам мусулмон ўзини ва бошқаларни жаннатга кириши учун ҳаракат қилади. Радикал мусулмон бошқаларни дўзахий эканини исботлашга ҳаракат қилади.
Учинчидан, ҳақиқий мусулмон кишиларнинг хато ва тойилишларини кечириш учун узр қидиради. Радикал мусулмон эса инсонларни жазолаш ва уларни гапириб юриш учун уларнинг хатолари, айблари ва тойилишларини қидириб юради.
Шу билан бир қаторда адолатли бўлиш, фарзандларимизга дунё адолат мезонига қурилган, деган ҳақиқатни сингдиришимиз керак.
Инсон қанчалик инсофли, диёнатли, имонли, виждонли, ҳусни хулқ бўлса, у икки дунё саодатига эришади. Кимки бир зарра яхшилик қилса, оқибатини кўради. Зарра ёмонлик қилса, унинг ҳам оқибатини кўради.
Зеро, инсон ўзи жаннатни қанчалик яхши кўрса, бошқаларнинг ҳам жаннатий бўлишини шундай хоҳлаши керак. Комил инсон бутун инсониятга хайрихоҳ бўлади.
Яна бир ҳақиқат шуки, оила муҳитида кечиримли бўлиш хислати шаклланиши керак. Ота-она ғазаби авжида пайтида ҳам боласига меҳр кўрсата олса, баъзида танбеҳ билан, баъзида ширин сўз билан тарбия олган фарзанд бошқаларни ҳам кечиришни билади. Ўзгалар хатосини кечириш, барчага кечиримли бўлиш бағрикенглик дейилади. Болаларимизнинг бағриларини кенг қилайлик. Шунда улар дунёда роҳат билан яшайдилар. Охиратда саодатга эришадилар.
Саидафзал Саиджалолов,
Ўзбекистон халқаро ислом академияси катта ўқитувчиси
Муҳаммад ал-Судейрий: халқларимиз илдизини ислом цивилизацияси бирлаштиради
Ўзбекистон Республикаси Президенти ҳузуридаги Стратегик ва минтақалараро тадқиқотлар институти ва Қирол Файсал номидаги Саудия Исломшунослик маркази ўртасида "Янги Ўзбекистон – янги ташқи сиёсат" мавзуида биринчи видеоконференция бўлиб ўтди.
Тадбирда Ар-Риёдда аккредитациядан ўтган дипломатик корпус вакиллари, Саудия Арабистони илмий ва ишбилармон доиралари вакиллари билан бирга Исломшунослик маркази мутахассислари ҳам иштирок этди.
СМТИ, МОХИ, ХИДУларнинг етакчи эксепртлари Марказий Осиё ва Яқин Шарқ ўртасидаги муносабатларнинг турли масалалари, шунингдек, Ўзбекистон ва Саудия Арабистони ва бошқа араб давлатлари ўртасидаги ҳамкорлик истиқболлари ҳақида ўз маърузаларини тақдим этди.
Учрашувда Ўзбекистон ва Саудия Арабистони ўртасидаги ҳамкорликни янада кенгайтириш, икки мамлакатда амалга оширилаётган ислоҳотлар ва ўзгаришлар, шунингдек, савдо, инвестиция ва хавфсизлик соҳаларидаги икки томонлама ҳамкорликнинг қатор амалий масалаларига тўхталиб ўтилди.
Шу нуқтаи назардан СМТИ директори муовини С. Валиев Саудия Арабистони улкан ресурс, сармоявий ва савдо-иқтисодий салоҳиятга эга йирик араб иқтисодиёти эканини, Ўзбекистон эса сармоявий ва ишбилармонлик муҳити жадал суръатлар билан такомиллашиб бораётган бозорни ўзида намоён қилишини қайд этди.
Шунингдек, ўзбек ва саудия экспертлари ўртасидаги видеоконференция долзарб ва оммабоп тадбир бўлиб, икки томонлама ҳамкорликни кенгайтириш учун қўшимча йўллар топишга хизмат қилишини таъкидлади. Ўзбекистон-Саудия муносабатларини сифат жиҳатидан янги босқичга олиб чиқиш Марказий Осиё ва Яқин
Шарқ минтақалари ўртасидаги ҳамкорликнинг янги босқичини бошлаши мумкин, деди у.
Бу фикрни қўллаб-қувватлаган Қирол Файсал Ислом тадқиқотлари маркази Осиё тадқиқот бўлими раҳбари Муҳаммад ал-Судейрийнинг айтишича, икки мамлакат ўртасида дипломатик муносабатлар ўрнатилганининг 30 йиллиги муносабати билан Саудия Арабистони томони Қироллик ва Ўзбекистон ўртасидаги муносабатлар сифатини кенгайтириш ва яхшилашга катта эътибор қаратмоқда.
Шунингдек, икки мамлакат экспертлари ўртасида ҳамкорликни йўлга қўйиш чоралари кўрилмоқда. Бугунги кунда Қирол Файсал Исломшунослик маркази бир қанча ўзбек илмий марказлари, жумладан, Тошкентдаги Ислом цивилизацияси маркази билан ҳамкорлик қилмоқда. Муҳаммад ал-Судейрий таъкидлаганидек, мамлакатларимиз халқлари чуқур тарихий ва маънавий илдизлар билан боғланган бўлиб, Ислом цивилизацияси уларни бирлаштиради. Макка ва Мадинанинг муқаддас шаҳарлари Саудия Арабистонида, Ўзбекистонда эса атоқли ислом олимлари Беруний, ал Бухорий, Мотрудий, Фаробий, Ибн Сино туғилиб ижод қилган Бухоро, Самарқанд, Марғилон, Қўқон, Термиз шаҳарлари жойлашган.
Бундай тарихий илдизлар ҳозирги кунда Саудия Арабистони ва Ўзбекистон ўртасидаги сиёсий, савдо-иқтисодий, маданий-гуманитар соҳаларда ўзаро манфаатли алоқаларни кенгайтириш ва кучайтиришда мустаҳкам пойдевор бўлиб хизмат қилмоқда.
Ўзбекистон мусулмонлари идораси матбуот хизмати
Динда саволим бор: Тушлар ҳақида (Кўрилган туш бирор нарсадан дарак беради-ми?)
— Туш кўриш ва унинг таъбирлари тўғрисида динимизда нима дейилган?
– Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: “Набий алайҳиссалом: “Туш уч хилдир: Солиҳ туш – Аллоҳдан севинч башоратидир. Маҳзун туш – шайтондандир. Киши ўзига ўзи гапирган нарсани тушида кўриши. Агар бирингиз ўзига ёқмаган нарсани туш кўрса, туриб намоз ўқисин. Уни одамларга айтмасин”, дедилар”.
– Билишимизча, раҳмоний ва шайтоний тушлар бўлар экан, шулар ҳақида тўхталсангиз, илтимос.
Бу ҳадиси шарифда туш ҳақида бир неча умумий қоида бўлган ҳақиқатлар зикр қилинмоқда. Мусулмон уламолар тушни уч турга бўладилар:
- Аллоҳдан бўлган илҳомий тушлар. Уларга “Юсуф” сурасидаги тушлар мисол бўлади. Шунингдек, Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васалламнинг кўрган тушлари ҳам шу хилдаги тушлардан.
- Ҳаётда бўлиб ўтган нарсаларни хотирлаб, эсга олиб, сўнгра ухлагандан кейин ўша нарсаларнинг тушга кириши. Бу тушнинг эътибори йўқ.
- Шайтон таъсири остида кўриладиган алғов-далғов тушлар. Бунинг ҳам ҳеч қандай эътибори йўқ. Шунинг учун ҳам ҳар бир кўрган тушни эътиборга олиб, таъбирини ахтаришга тарғиб қилиш ҳам йўқ.
— Ҳар қандай кўрилган туш бирор нарсадан дарак беради-ми?
— Туш инсон тақдирини белгиламайди. Буни ҳаётий мисол орқали кўриш мумкин. Яхши ва эзгу ишлар қилувчи қалбида кири йўқ инсон баъзан тушида ёмон, хунук манзаралар, қўрқинчли воқеа ва ҳодисаларни кўриши мумкин. Бу ўша инсоннинг ҳаёти, турмуш тарзи ёмон экани ёки оқибати нохуш бўлишидан дарак бермайди. Бунда у ёмон тушдан паноҳ сўраши талаб этилади. Бунинг акси ўлароқ, баъзи ҳолларда ёмон ва разил кишилар ҳам яхши, ёқимли тушлар кўриши мумкин. Бу ўша инсоннинг оқибати яхши бўлишига далолат қилмайди. Демак, яхши одамнинг нохуш туш кўриши унинг ёмонлигига далолат қилмайди.
Тушга ортиқча баҳо бериб, уни ҳаёт мезонига айлантириш, ҳар сафар туш кўрганда фолбин ва кинначилар ҳузурига чопиб боравериш ақлли, ўзини билган онгли инсонга ярашмайди. Биз динимиз кўрсатмаларига оғишмай амал қилсак, ҳам моддий, ҳам руҳий тарафдан соғлом, иродамиз мустаҳкам бўлади.
— Банда Аллоҳни тушида кўриши мумкинми? Бу раҳмоний туш бўлади-ми?
— Аллоҳ таолони тушда кўриш бор нарса. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам ўзларининг бир неча ҳадисларида: “Роббимни тушимда кўрдим”, деганлар. Шулардан бири имом Аҳмад ўз “Муснад”ларида, шунингдек, имом Термизий ҳам “Сунан”ларида келтирганлар. Мужтаҳид имомларимиз ҳам бир неча бор тушларида Аллоҳ таолони кўрганларини айтганлар. Аҳли сунна вал жамоа уламолари: “Аллоҳ таолони тушда кўриш мумкин”, дейдилар. Бунинг ҳақиқати шуки, Аллоҳ таолонинг мисли-ўхшаши йўқ. Бу ҳақда Аллоҳ таоло:
﴿لَيْسَ كَمِثْلِهِ شَيْءٌ﴾
“У Зотга ўхшаш ҳеч нарса йўқдир” деб марҳамат қилган (Шууро сураси, 11-оят). Лекин Аллоҳ таоло Ўзига масал-мисолни исбот қилган.
﴿اللَّهُ نُورُ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ مَثَلُ نُورِهِ كَمِشْكَاةٍ فِيهَا مِصْبَاحٌ الْمِصْبَاحُ فِي زُجَاجَةٍ الزُّجَاجَةُ كَأَنَّهَا كَوْكَبٌ دُرِّيٌّ يُوقَدُ مِنْ شَجَرَةٍ مُبَارَكَةٍ زَيْتُونَةٍ لَا شَرْقِيَّةٍ وَلَا غَرْبِيَّةٍ يَكَادُ زَيْتُهَا يُضِيءُ وَلَوْ لَمْ تَمْسَسْهُ نَارٌ نُورٌ عَلَى نُورٍ يَهْدِي اللَّهُ لِنُورِهِ مَنْ يَشَاءُ وَيَضْرِبُ اللَّهُ الْأَمْثَالَ لِلنَّاسِ وَاللَّهُ بِكُلِّ شَيْءٍ عَلِيمٌ﴾
“... Аллоҳ осмонлар ва ернинг нуридир. Нурининг мисоли худди бир токча, унинг ичида чироқ бор, чироқ эса шиша ичида, шиша эса гўё дурдан бўлган бир юлдуз бўлиб, шарқий ҳам, ғарбий ҳам бўлмаган муборак зайтун дарахтидан ёқиладир. Унинг мойи ўзига олов тегмаса ҳам, ёритиб юборай дейди...” (Нур сураси, 35-оят).
Аллоҳ таолони бирор нарсага ўхшатишлик билан мисол келтириш мумкин. Худди юқоридаги оятда Аллоҳ таоло нурининг мисолини келтиргани каби. Мисол келтириш билан бир нарсага ўхшатиш деган нарса келиб чиқмайди.
Инсон Аллоҳ таолони тушида айни ўзини ҳам, мислини ҳам кўрмайди. Аллоҳ таолонинг айни Ўзини бу дунёда кўришнинг имкони бўлмагани учун кўра олмайди. Мислини эса Аллоҳ таолонинг мисли йўқ бўлгани учун кўра олмайди. Лекин тушда Унинг мисолини кўра олиши мумкин. Валлоҳу аълам!
— Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васалламни тушда кўриш учун алоҳида намоз ўқиш керак деб эшитганмиз. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламни тушда кўришнинг маълум бир дуолари ҳам бор эмиш? Шу ҳақда маълумот берсангиз?
— Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васалламни тушда кўриш намози деган нарса йўқ. У зот алайҳиссаломни тушда кўриш учун тавсиялар келган. Жумладан, “Қадр” сурасини ҳар куни қуёш чиқиш ва ботиш чоғида 21 мартадан ўқишни одат қилган киши, “Кавсар” сурасини бир кечада минг марта ўқиган киши Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламни Аллоҳнинг хоҳиши билан тушида кўради сингари кўплаб тавсиялар бор.
— Одам нохуш туш кўрганда нима қилиш борасида ҳадиси шарифларда қандай кўрсатмалар келган?
— Абдуллоҳ ибн Абу Қатода отасидан ривоят қилади: “Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Солиҳ туш Аллоҳдан, ёмон туш шайтондан. Бирортангиз ўзи қўрқадиган бир туш кўрса, чап томонига туфласин ва унинг ёмонлигидан Аллоҳдан паноҳ сўрасин, шунда унга зарар қилмайди”, дедилар” (“Олтин силсила” китобидан Саҳиҳул Бухорий).
Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам бир ҳадиси шарифларида: “Агар бирортангиз ўзи яхши кўрган нарсасини тушида кўрса, бошқаларга айтсин. Ёмон кўрадиган нарсасини тушида кўрса, чап томонига уч марта туфласин-да, бошқа томонга ёнбошлаб олсин. Аллоҳдан унинг шарридан сақлашини сўрасин. Бировга бу тушини айтмасин. Шунда туш унга зарар қилмайди”, деганлар.
— Халқимиз орасида “тушда тиши тўкилса, бирор кими вафот этади”, “илон душмандан далолат” ва шунга ўхшаш гаплар бор. Улар қанчалик асосли?
— Аввал айтилгандек, аввал чап тарафига туфлайди, паноҳ тилайди ва кейин туриб таҳорат қилиб намоз ўқийди. Яна муҳим шартлардан бири ўша ёқимсиз тушни бировга айтмасликдир. Валлоҳу аълам.
Муҳаммад Айюб ҲОМИДОВ
Ўзбекистон ва Малайзия ислом цивилизацияси меъросига бағишланган туркум тадбирлар ўтказилади
Ўзбекистон элчихонаси вакиллари Малайзия исломни тушуниш институти (IKIM) қошидаги Шариат, фиқҳ ва сиёсат маркази директори Моҳд Фарид Моҳд Шаҳран билан онлайн музокаралар ўтказди, деб хабар бермоқда "Дунё"ахборот агентлиги.
Учрашув чоғида Малайзия томони ва Ўзбекистон илмий-тадқиқот муассасалари ўртасида илгари имзоланган ҳамкорлик шартномаларини амалга ошириш бўйича ўзаро ҳамкорлик ва қўшма тадбирларни ўтказиш масалалари муҳокама қилинди.
Аввалроқ, IKIM ва халқаро Ўзбекистон Халқаро ислом академияси, Ўзбекистон Ислом цивилизацияси маркази ва Имом Бухорий халқаро илмий-тадқиқотлар маркази ўртасида 2020 йилнинг 4 июнида элчихона кўмагидаги онлайн маросим чоғида ҳамкорлик шартномалари имзоланган эди.
Ҳужжатларда мазкур муассасаларнинг илмий ислом мероси, Ўзбекистонда сақланаётган қадимий қўлёзмаларни ўрганишдаги ўзаро ҳамкорлиги, биргаликда анжуман, семинар ва тадқиқотлар ўтказиш, шунингдек, профессор-ўқитувчиларнинг малакасини ошириш курслари ташкил этиш ва талабалар алмашинуви, маърифий ислом бўйича тадқиқотларни амалга ошириш кўзда тутилган.
Малайзия томони Ўзбекистон раҳбарияти томонидан ислом динини тўғри идрок этиш ва тушуниш масалаларига қаратилаётган эътиборни юқори баҳолади. Шу нуқтаи назардан республикамизда бағрикенглик маданиятини халқаро миқёсда тарғиб қилиш, ислом цивилизациясининг бой меросини ҳар томонлама ўрганиш ва исломнинг гуманистик моҳиятини ёйиш борасида амалга оширилаётган чора-тадбирлар динлараро ва цивилизациялараро ўзаро мулоқотлар ривожига ҳисса қўшаётгани таъкидланди.
Малайзия институти имзоланган шартномаларни амалий мазмун билан тўлдириш бўйича ишларни давом эттиришга тайёрлигини билдирди.
Жумладан, юқорида қайд этилган илмий-тадқиқот муассасалари вакиллари ҳамда Ўзбекистондаги таълим муассасалари талабалари иштирокида IKIM радиоканалида бир қатор интервьюлар ташкил этиш таклиф тилмоқда.
Бундан ташқари, ислом цивилизациясининг бой меросига бағишланган қатор қўшма семинарлар ва илмий-амалий анжуманлар ўтказиш бўйича келишувга эришилди.
Ўзбекистон мусулмонлари идораси матбуот хизмати
Шайтоннинг шарридан паноҳ тилайман
وَكَانَ النَّبِيُّ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ إِذَا دَخَلَ الْمَسْجِدَ قَالَ: أَعُوذُ بِاللهِ الْعَظِيمِ وَبِوَجْهِهِ الْكَرِيمِ وَسُلْطَانِهِ الْقَدِيمِ مِنَ الشَّيْطَانِ الرَّجِيمِ، فَإِذَا قَالَ ذَلِكَ قَالَ الشَّيْطَانُ: حُفِظَ مِنِّي سَائِرَ الْيَوْمِ. رَوَاهُ أَبُو دَاوُدَ.
«Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам масжидга кирсалар: «Аъузу биллаҳил азийм ва биважҳиҳил карийм ва султониҳил қодийм минаш шайтонир рожийм», дер эдилар.
Бас, қачон шуни айтсалар, шайтон: «Куннинг қолган қисмида мендан сақланди», дейди» (Абу Довуд ривоят қилган).
Шарҳ: Дуонинг маъноси: «Азаматли Аллоҳ, Унинг карамли юзи ва қадимий султони ила тошбўрон қилинган шайтоннинг шарридан паноҳ тилайман».
Ушбу дуо ўқилганида шайтон: «Куннинг қолган қисмида мендан сақланди, менинг шаррим унга етмайди», дер экан.
Шунинг учун бу дуони ёдлаб олиб, ҳар масжидга кирганимизда ўқиб юрмоғимиз лозим.
«Ҳадис ва ҳаёт» китоби асосида тайёрланди
Мақолалар
