muslim.uz

muslim.uz

8 май куни Ўзбекистон мусулмонлари идораси раиси ўринбосари Уйғун домла Ғофуров ва Дин ишлари бўйича қўмита раисининг биринчи ўринбосари Даврон Махсудов БМТ Болалар жамғармаси – ЮНИСЕФнинг Ўзбекистондаги ваколатхонаси раҳбари Мунир Мамадзода жаноблари ҳамда Бола ҳуқуқлари ва Ислом таълимоти йўналишида ЮНИCЕФ эксперти, ЮНИСЕФнинг Грузиядаги ваколатхонаси раҳбари Ҳассан Ҳалил билан учрашув ўтказдилар.
Учрашувда Уйғун домла Ғофуров юртимизда болаларни ҳар томонлама қўллаб-қувватлаш айниқса, ЮНИСЕФ билан ҳамкорликда бола ҳуқуқлари, эркинликлари ва қонуний манфаатларини таъминлаш йўлида яқиндан ҳамкорлик самарали кечаётганини қайд этди.
Мулоқотда Дин ишлари бўйича қўмита раисининг биринчи ўринбосари Давронбек Махсудов ҳам мамлакатимизда болалар ҳуқуқларини таъминлашда БМТ Болалар жамғармаси – ЮНИСЕФ билан йўлга қўйилган ҳамкорликнинг аҳамияти юқори экани, айниқса, ҳамкорлик дастурларида болалар ва оналар фаровонлигини ошириш, хусусан, бола саломатлиги, таълим ва болалар ҳимоясига қаратилган фаолият эътиборга молик эканини таъкидлади.
Бола ҳуқуқлари ва Ислом таълимоти йўналишида ЮНИCЕФ эксперти, ЮНИСЕФнинг Грузиядаги ваколатхонаси раҳбари Ҳассан Ҳалил самимий қабул, хайрли тилак ва мазмунли нутқ учун миннатдорлик билдирди. У ўз сўзида болалар ҳуқуқларини таъминлашда диний соҳа вакиллари ёрдамига эҳтиёж катта эканини қайд этди. Бола ҳуқуқлари бўйича конвенция айнан Ислом дини тамойилларига тўлиқ мос келишини таъкидлаб ўтди.
Тадбирда доирасида Ўзбекистонда бола ҳуқуқлари бўйича халқаро конференция ўтказиш бўйича берган таклифи қатнашчиларда катта қизиқиш уйғотди.

 

ЎМИ Матбуот хизмати

Среда, 10 Май 2023 00:00

Инсон хотираси азиз

Аллоҳ таоло яратган барча маҳлуқотлар ичида энг азизу мукаррами шубҳасиз, инсондир. Қуръони каримда: “Дарҳақиқат, (Биз) Одам фарзандларини (азиз ва) мукаррам қилдик...” (“Исро” сураси, 70-оят) деб марҳамат қилинади. Шу боис ҳам, динимиз аҳкомлари, муқаддас китобларимизда ибодат, имон масалалари билан бир қаторда инсонни улуғлаш, инсоний муносабатларнинг олий даражада бўлишлиги назарда тутилади.

Ҳаётда ота-онамиз, яқинларимиз, умуман, атрофимиздаги инсонларнинг қадрига етиш билан бирга, ўтганларни эслаш, хотирлаш ҳар бир банда учун ҳам қарз, ҳам фарздир.  

Фоний дунёдан ўтиб кетган ўз яқинларимиз – марҳумларни доимо яхши сифатлар билан эслаш инсоний бурчимиз эканлигини асло унутмаслигимиз керак. Банда ҳар доим ўтмишга назар ташлаб, ундан тегишли хулосалар чиқариш ва шунга мувофиқ иш тутиш, турмуш кечириш хайрлидир. Аллоҳ таоло ўзининг каломида: “Айтинг: “Ерда сайр қилинглар, бас, олдингилар оқибати не бўлганини кўринглар!” (“Рум” сураси, 42-оят) деб марҳамат қилади. Ушбу ояти каримадан кўринадики, ўтмишда ўтган кишилар ҳаётини, қилган эзгу амалларини ўрганиб, яхшиликларидан ибрат олиб, хатолардан хулоса чиқариб, уларни такрорламасликка ҳаракат қилиш келажакнинг салоҳиятли бўлишида муҳим роль ўйнайди.  

Бу хусусида жуда кўп оят ва ҳадислар бор. Пайғамбаримиз Муҳаммад (с.а.в.): “Дунёдан ўтганларнинг яхши сифатларини эсланглар, уларнинг ёмон сифатларини айтишдан сақланинглар” деганлар (Термизий ривояти). Демак, инсон вафот этгандан сўнг одамлар уни яхши сифатларини эслаши учун энг аввало, ҳар бир банда тириклигида Аллоҳ рози бўладиган амалларда бардавом бўлиши, эзгу ва хайрли ишларни бошидан тутиши лозим бўлади.  

Кимки, ҳаётлик даврида ҳалол ва ҳаромга этибор бермаса, инсонларга турли зиён-заҳматлар етказса, кишилар орасида хар хил ихтилоф ва фитналар чиқарса, албатта, бундай инсонни ҳеч бир кимса яхшилик билан эсламайди. Бу эса ўша каби  инсонларни номаи амолига ёзилиши мумкин бўлган савоблардан, унинг хайрли ишлари, ибратли амалларини эслаб, қилинадиган дуолардан бебаҳра қолишни англатади.  

Шариатимиз кўрсатмаларига кўра, ўтганларнинг қабрларини зиёрат қилиш суннат амаллардандир. Пайғамбаримиз Муҳамад алайҳиссалом: “Сизларга қабрларни зиёратини тақиқлаган эдим. Мана энди қабрларни зиёрат этаверинг, зеро, у сизларга охиратни эслатади”, дедилар (Термизий ривояти). Қабристонга бориш, ўтганларни зиёрат қилишликнинг ҳам ўзига яраша одоблари бор.  Мангу оромгоҳда ётган мархумларни ўйлаб, улардан ўгит ва ибрат олишимиз лозим. Зеро, улар ҳам бизлардек яшаган, турли амалларни адо этган. Бугун эса орамизда йўқ. Бу ҳар бир инсонни шубҳасиз, тафаккурга, мулоҳазага ундайди. Шу боис ҳам, қабристонга қадам ранжида қилганимизда руҳимизда, жисмимизда ўзгача туйғулар жўш уради. Зотан, Расули акрам соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Ўлим насиҳат олиш учун етарли ҳодисадир” дедилар (Табароний ривояти).  

Қабристонни зиёрат қилиш чоғида қуйидагиларга алоҳида эътибор бериш лозим. Аввало, қабристонга кирганда: “Сизга салом, эй қабристон аҳиллари” дея салом бериб, хоксорлик билан кириш лозим, қабрлар оёқ билан босилмайди. Сўнгра марҳумлар руҳига бағишлаб, Қуръон тиловати ҳамда дуойи хайрлар қилинади. Бу маййит учун ҳам, банда учун ҳам хайрлидир.  

Унутмайлик, бу дунё қайтар дунёдир. Биз аждодларимиз руҳини шод этиб, уларни қанчалик кўп хотирласак, фарзандларимиз ҳам бундан ибрат олади, қалбида яхшилик уруғлари ниш уради. Вақтлар келиб, ўтиб кетганимизда улар ҳам бизларни хотирлаб, дуойи хайрда бўлади, иншааллоҳ. Пайғамбаримиз алайҳиссалом ҳадиси муборакларида: “Агар бир инсон вафот қилса, унинг амали тўхтайди (савоб ҳам, гуноҳ ҳам ёзилмайди). Фақатгина учта нарсадан унга фойда етиб туради: (қолдириб кетган) садақаи жория ёки фойдали илм ёхуд хақига дуо қилиб турадиган солиҳ фарзандларидан”, дедилар (Муслим ривояти).  

Шу ўринда ўтган авлод-аждодларимиз қабрларини зиёрат қилиш инсоний бурчимиз эканлигини унутмаслигимиз зарур. Бугун юртимизда кенг нишонланаётган Хотира ва қадрлаш кунида аждодларимиз мангу ором топган қабристонларга борайлик, ўтганларнинг хақларига дуолар қилиб, руҳларини шод этайлик. Аллоҳ таоло барча ўтганларни раҳматига олиб, уларнинг хақларига қилаётган дуоларимизни, қилаётган хайрли амалларимизни ижобат қилсин. Юртимиз тинч, осмонимиз мусаффо бўлсин.  

Мирзамақсуд АЛИМОВ,

Андижон вилояти бош имолм-хатиби.

ЎзА

Асарда фитнанинг моҳияти, келтириб чиқарувчи омиллар, унинг офатлари ва олдини олиш йўллари ҳар бир китобхонга тушунарли шаклда ёзилган.

Мазкур рисола ўзи мўъжазгина бўлишига қарамай, фитналарга оид жуда кўп, хилма-хил мавзуларни қамраб олгани, ўзбек тилида ҳали ёритилмаган ноёб маълумотлар ифода қилингани билан янада аҳамиятлидир.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси Матбуот хизмати

Имом Ғаззолий Аҳли сунна ва жамоа ақийдавий мазҳабининг тарихи ҳақида сўз юритиб, қуйидагиларни ёзади: Калом бир илм бўлиб, унинг мақсади аҳли суннанинг ақийдасини аҳли бидъатнинг ташвишидан муҳофаза қилиш ва қўриқлашдир. Аллоҳ таоло Ўз бандаларига Ўз Набийи тилида ҳақ ақийдани илқо қилди. Унда уларнинг дини ва дунёсининг салоҳи бордир. Шунингдек, унинг ҳақида Қуръон ва хабарлар нутқ қилди. Сўнгра шайтонлар ўз васвасаси ила бидъатчиларга суннатга хилоф ишларни илқо қилди. Улар ўша ишларни гапирдилар ва аҳли ҳаққнинг ақийдасини бузмоқчи бўлдилар.

Бас, Аллоҳ бир тоифа мутакаллимларни пайдо қилди ва уларнинг ҳимматини тартибга солинган калом ила суннатнинг нусрати йўлида ҳаракатга солди. Шу орқали, аҳли бидъатнинг суннатга хилоф равишда чиқарган алдамчиликлари фош қилинади. Ана шундан илми калом пайдо бўлди.

Бу гапларга қўшимча қилиб айтамизки, илми калом пайдо бўлган вақтга келиб, ақийдага оид масалаларга аввалги вақтларга ўхшаб фақат Қуръон ва суннатдан далил келтириш билан кифояланиш етмай қолган эди. Қарши тараф ақлий далил ҳам келтиришни талаб қилар эди.

Калом масалалари бўйича баҳслар мусулмон оламидаги ўша вақтнинг кўзга кўринган ақийдавий мазҳаблари: Аҳли сунна ва жамоа, мўътазилийлар, муржиъийлар, хаворижлар ва шийъалар ўртасида бўлган.

Кейинчалик, Аллоҳнинг каломига тегишли баҳслардан Аллоҳнинг сифатларига, Ислом давлати бошлиғи имомга оид масалаларга, қазо ва қадар масаласига ва ҳатто баъзи фиқҳий масалаларга ҳам ўтилган.

Вақт ўтиб, турли халқ ва тоифаларнинг Исломга киришлари билан бирга уларнинг ақийда ва фикрлари ҳам мусулмонлар орасига кириб келди.

Шу билан бирга, номусулмонлар томонидан Ислом ақийдаларига қарши фикрий ҳужум ва танқидлар ҳам авж ола бошлади.

Ана ўша ҳамлалардан Ислом ақийдасини ҳимоя қилиш ва уларга раддиялар бериш учун илми калом соҳиблари ғайримусулмонлар билан тортишувларнибошладилар.

Бу ишда Аҳли сунна ва жамоа уламолари ҳам, мўътазилалар ҳам ва бошқалар ҳам иштирок этдилар.Аввал бу тортишувлар тўғри йўналишда ва бир маромда кетди. Кейинчалик эса, бошқа илм ва соҳаларда бўладигани каби, турли бурилишлар ва хатолар юзага кела бошлади. Илми калом бобига бўлган-бўлмаган, турли-туман масалалар аралашиб кетди.

Шунингдек, мутакаллимлар орасига ҳам ҳар хил шахслар аралашиб қолди. Натижада, ҳақийқий илми каломни сохтасидан, ҳаққни ботилдан ажратиб олиш қийин бўлиб қолди.

Ана шундай оғир бир пайтда соф Ислом ақийдасини сақлаб қолиш учун ҳаракат қиладиган уламолар етишиб чиқдилар. Улар Қуръони Карим ва суитаълимотлари асосида, Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг сахобалари услубида ақида услублариниёрита бошладилар. Уларга «Ахли суна ва жамоа» номи берилди.

Кейинроқ, одамларга тушунарли бўлиши учун матнларни таъвийл килишга хам мажбур бўлинди, Турли китоблар битилди. Аҳли сунна ва жамоанинг ақийда бобидаги таълимотлари тўпланиб, тартибга солинди. Охири келиб, ақийдавий мазҳаб бўлиб шаклланди ва ўз имомларига ҳам эга бўлди.Аҳли сунна ва жамоа исми бундан аввал ҳам бор эди. Аммо кейинроқ, юқорида номлари айтиб ўтилган турли фирқаларга муқобил ўлароқ, айни шу исмни ишлатила бошланди. "(Аҳли сунна деганда «суннатга юрганларнинг йўли ва ҳадисга амал қиладиганлардеган маъноларни кўзда тутилган. Бу борада имом ал-Ашъарий ва ал-Мотуридий аҳли сунна ва жамоанинг ақийда бўйича имомлари деб тан олиндилар.

Бу икки имом Ислом оламининг икки тарафида Ашъарий басралик, Мотуридий самарқандлик бўлса ҳам ва бир-бирлари билан кўришмаган бўлсалар ҳам, бир хил ишни бир хил вақтда, бир хил тарзда адо этганлари ҳамда икковларининг бирданига Аҳли сунна ва жамоа мазҳабининг имоми (яъни,йўлбошчиси) деб эътироф қилиниши бу мазҳабнинг ақийдаси доимо барча юртларда маълум ва машҳур эканига ерқин далилдир.

АКРАМОВ АБДУВОҲИД
Мир Араб олий мадрасаси талабаси

"Кўкалдош" ўрта махсус ислом таълим муассасаси 1-курс талабаларининг юртимизда фаолият юритган муфтийлар сулоласи ҳақида тайёрлаган видеолавҳаси

 

Видеолавҳалар

Top