muslim.uz
Илм-фан рўза ҳақида: Рамазон ҳиссиётларни тозалайди
Рўзанинг фойдалари ҳақида илм-фан кўплаб тадқиқотлар ўтказиб сон-саноқсиз ижобий хулосалар беришган.
Мана шундай тадқиқот натижаларидан бири, тиббий психология бўйича мутахассис, олим, Ҳалеҳ Бенани хонимнинг илмий хулосалари кўпчиликни лол қолдирди. Қуйида тадқиқотчининг фикрларини мухтасар келтирамиз:
Рамазон ойи келиши билан инсонларда ҳиссий ўзгаришлар содир бўлади. Одатда бундай ҳиссий ўзгаришлар ижобий, инсонийлик туйғуларига асосланади. Бу ҳол рўза тутганлардан ташқари рўза тутмаганларда ҳам кузатилади. Тадқиқотлар шуни кўрсатмоқда.
Биз рамазон ойи келиши билан 500 нафар кўнгилли одамларни кузатдик. Уларнинг 400 нафари рўзадор эмас эди. Рўзанинг илк кунлариданоқ 100 нафар рўзадорда ҳиссий ўзгаришлар содир бўлиб, мия фаолияти, асосан нерв ва асаб тоалалри қайта тиклана бошлади. Энг қизиғи рамазоннинг 7 кунига келиб, рўзадорларнинг асаб толалари етарли миқдорда кенгая бошлади. Тиббиётда маълумки асаб толаларининг торайиши жуда кўплаб хавфли касалликларни келтириб чиқаради (инфаркт, невроз, инсулт, ошқазон ости бези касалликлари ва бошқалар).
Ўнинчи куни рўзадорларнинг юрак уриши, қон босими ва айланиши жуда ҳам ажойиб ҳолатга келди (ҳеч қандай муаммоларсиз). Хужайраларнинг янгиланиш жараёни саломатликнинг талаб даражасига етди.
Эндиги хулоса барчамизни ҳайратга солди. Кунлар ўтиши билан рўзадорларнинг танасида бахт гармони – эндорфин, ҳурсанчилик ва ҳотиржамлик гармонлари – серотонин ва норипинефринлар миқдори оша бошлади. Бу гармонлар инсонларни соғлом ва шижоатли бўлиши, иммун тизими кучайиши, касалликларга қарши курашиш ва мақсад сари интилишида жуда катта асос вазифасини бажаради.
Эксперимент-рўзадорлардан олинган психологик тест натижалари эса юқоридаги ҳолатлар ва рўзанинг мўжизавий хусусиятларини яққол очиб берди. Унга кўра: рўзадорларнинг деярли барчаси қалбида ўзгаларга нисбатан нафрат ва хусуматлар йўқолганлигини, ўзгаларни кечириш, раҳмдиллик ва меҳрибонлик ҳислари ўз-ўзидан пайдо бўлганлигини, одамларга гўзал муомала ва яхшилик қилиш каби туйғулар кўпроқ ҳаёлларини банд қилгани ҳақида ёзишган. Психолог Ҳалеҳ Бенани мазкур жараённи қуйидагича баҳолади: Рўза инсонларнинг қалби ва онггидаги чиқиндилар яъни, кибр, нафрат, ҳасад, кўролмаслик, алам, хусумат, ҳудбинлик ва бошқа салбий туйғуларни ўчиради. Бу эса танада ҲИССИЙ ТОЗАЛАШ амалиёти бажарилганлигини билдиради.
Қувонарлиси, мазкур ижобий туйғулар рўза тутмаган иштирокчиларнинг ҳам кўпчилигида намоён бўлган. Улар рўза тутганларга чиройли муомала қилиб, ёрдам бериш, уларга ифторлик ва саҳарлик учун таомлар таёрлаб беришга ҳаракат қилганлар.
Демак, рамазон ойи ҳақиқатдан ҳам раҳмат ва мағфират, тинчлик ва меҳр-оқибат ойи эканлиги илмий жиҳатдан ҳам исботланган.
Зеро, Аллоҳ таоло Ўз каломи Қуръони каримда шундай марҳамат қилади:
“Агар билсангизлар, рўза тутишингиз ўзларингизга яхшидир” (Бақара сураси, 184-оят).
Хўш нима учун рўза тутиш инсонларга саноқсиз фойдалар келтиради? Нега рамазон ойида одамлар бошқа ойларга нисбатан яхшироқ ва тақводорроқ бўлиб, саломатликлари ҳам яхшиланади? Бу саволларнинг жавоби ҳам Қуръони каримдадир.
Аллоҳ таоло шундай марҳамат қилади:
“Эй иймон келтирганлар, олдин ўтганларга каби сизларга ҳам рўза тутиш фарз қилинди, шояд, шунда тақводор бўлурсизлар” (Бақара сураси, 183-оят).
Тақводор эса Аллоҳга энг яқин ва ҳурматли банда бўлади. Бу ҳақда Аллоҳ таоло Қуръони каримда шундай марҳамат қилади:
“Албатта, Аллоҳнинг ҳузурида энг ҳурматлигингиз энг тақводорингиздир” (Ҳужурот сураси, 13 оят).
Манбалар асосида Саидаброр Умаров тайёрлади
Сабр-бардоши мустаҳкам халқимиз бугунги синовли кунларни ҳам Яратганнинг мадади ила енгиб ўтади
Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳийм!
Куни кеча тонгда Сирдарё вилоятидаги Сардоба сув омбори тўғонининг бир қисми очилиб, юзага келган тошқин туфайли минглаб юртдошларимиз бошпанасиз қолди. Бу фавқулодда ҳолат оқибатларини бартараф этиш бўйича тезкор чоралар кўрилди.
Уларга имкон қадар тезроқ ёрдам бериш, бу оғир синовда елкадош бўлиш миллатдош, диндош, юртдош сифатидаги инсоний бурчимиз.
Шу куннинг ўзидаёқ муҳтарам Президентимиз зудлик билан Сирдарё вилоятига етиб борди, зарур вазифалар белгилаб олинди ва вазият тўлиқ назоратга олинди. Давлатимиз раҳбари томонидан “Биронта хонадон, биронта одам эътиборсиз қолмайди”, деган қатъий ирода билан фавқулодда вазият оқибатларини бартараф этиш бўйича кенг кўламли ишлар амалга оширилди.
Юртимиз уламолари ҳам сув омборидаги фавқулодда ҳолат оқибатларини бартараф бўлишини Яратган Парвардигордан сўраб, динимизда тавсия этилган амаллар адо этдилар. Ислом дини манбаларида ҳар бир ҳолат учун – яхши-ёмон кунлар, хурсандчилик-мусибатли дамларда ўзига хос амаллар ва дуоларни қилиш ҳақида кўп баён этилган.
Қорақалпоғистон Республикаси, Тошкент шаҳри ва вилоятларнинг 36 та минтақасидаги табаррук уламоларимиз ва имом-домлаларимиз мазкур нохуш ҳодисанинг салбий оқибатларини Аллоҳ таборака ва таолодан бартараф этишини сўраб, хатми Қуръонлар ўқилиб, муборак Рамазон кунларида дуою тазаррулар қилинди. Имом-хатиблар, имом ноиблари ва мадрасалар талабалари томонидан 420 та хатми Қуръон қилинди. Шунингдек, хайрия тадбирлари доирасида 4 бош қорамол, 85 та қўй сўйилиб, кам таъминланган оилалар, ёрдамга муҳтож кишилар, етим-есирлар ва дуоси мустажоб инсонларга тарқатилди.
Бугун, Ўзбекистон мусулмонлари идораси раиси, муфтий Усмонхон Алимов ҳазратлари ва Дин ишлари бўйича қўмита раиси Абдуғофур Аҳмедов Сирдарё вилоятида юзага келган фавқулодда ҳолат оқибатида азият чеккан юртдошларимизни қўллаб-қувватлаш мақсадида, инсонпарварлик юклари ортилган иккита юк мошинаси билан ушбу вилоятга етиб бордилар. Улар аҳоли вакиллари билан мулоқот қилиб, бундай синовли кунларда муҳтарам Президентимиз таъкидлаганларидек, ҳеч бир одам эътиборсиз қолмаслигини билдирдилар. Мана шундай машаққатли шароитда энг асосийси саросимага тушмасдан, елкама-елка туриб, саъй-ҳаракатларни бирлаштириш ва бошга келган ташвишни сабр-матонат билан енгиш ўта муҳим эканини таъкидладилар.
Эл бошига иш тушганда ёрдам қўлини чўзиш чин мўминлик сифати, халқимизга хос фазилатдир. Ушбу нохуш воқеа содир бўлганиданоқ маҳаллий аҳолига кўмак бериш тадбирлари уюшқоқлик бошланиб кетгани маҳзун қалбларга катта далда бўлди. Айни дамда Сирдарё вилояти аҳолисига Ўзбекистоннинг барча ҳудудларидан меҳр-мурувват юклари юборилмоқда.
Аллоҳ таолонинг бир синови, Рамазон ойида машаққатда қолган сирдарёлик юртдошларимиз, кексалар аёллар ва ёш болаларга ўз ёрдам қўлини чўзаётган барча азизларимизга самимий миннатдорлигимизни билдирамиз. Аллоҳ таоло қилаётган эҳсонларни ўз даргоҳида қабул қилсин, ажру савобларини зиёдаси билан ато этсин.
Зеро, инсон мусибат етган биродарига ҳамдард бўлиш динимиз талаби, Қуръони каримда: “Албатта, мўминлар биродардир”, ҳадиси шарифда эса: “Мўминлар ўзаро меҳр-шафқатларида ҳудди бир тана кабидир. Агар ундан бир аъзо оғриб қолса, тананинг бошқа қисми унга бедорлик ва иситма билан ҳамдард бўлади”, дейилган.
Муҳтарам Президентимиз ҳамма куч ва воситаларни ушбу ҳудудга сафарбар қилишни таъкидлар экан “Худонинг ўзи ҳаммамизга сабр берсин, ўзи қўллаб-қувватласин”, дея барчани бардамликки чорлади. Дарҳақиқат, муборак Ислом динимизда мана шундай машаққатли кунларда сабр қилишга улуғ ажрлар баён қилинган.
Ҳадиси шарифда “Бандаларни Аллоҳ таолога энг яхшиси – мусибат келганда, сабр қилгувчи ва неъмат берилганда, шукр қилгувчисидир” (Имом Табарий ривоятлари). Бошқа бир ҳадиси шарифда Ҳазрати Пайғамбаримиз саллаллоҳу алайҳи васаллам шундай баён қилдилар: “Аллоҳ таоло айтади: “Эй Одам боласи, Мендан савоб умид қилиб, мусибатнинг илк дақиқаларидан сабр қилсанг, у ҳолда сен учун жаннатдан бошқа мукофотга рози бўлмайман”, – дейди” (Имом Ибн Можа ривояти).
Ҳадиси қудсийда эса шундай келтирилади, Аллоҳ таоло: “Агар бандаларимдан бирортасини, баданига ё боласига ё бойлигига офат келтириб мусибатга рўбарў қилсам-у, у мусибатни сабр ила қарши олса, Қиёмат куни унинг ёмон амалларини тортиш учун тарози қўйишга, ёки гуноҳлари қайдланган дафтарини очишга уяламан” – деди ( Имом Термизий ривояти).
Тарихдан биламизки, халқимиз жуда кўп офату балоларни, қийинчиликларни сабр-бардош, матонат билан енгиб ўтган. Қалбида сабр-бардош, ишончи мустаҳкам халқимиз бугунги синовли кунлардан ҳам Яратганнинг мадади ила сабот билан ўтади. Бунинг учун энг аввало, барчамиз ҳамжиҳат ва тартибли бўлишимиз лозим. Ваҳимага берилмасдан, саросимага тушмаслик зарур.
Ҳақ таборака ва таолодан ушбу нохуш воқеанинг салбий оқибатларидан паноҳ сўраб, Яратган Парвардигорга дуолар қилиб қоламиз.
Иброҳимжон ИНОМОВ,
Ўзбекистон мусулмонлари идораси раиси ўринбосари
Карантин шароитида талабаларнинг бўш вақтлари мазмунли ўтказилмоқда
Олимхон Юсупов
Ҳадис илми мактаби ректори
Самарқанд вакиллиги ташаббуси билан сардобаликларга меҳр-саховат ёрдами жўнатилди
Бугун, 3 май куни Ўзбекистон мусулмонлари идорасининг Самарқанд вилояти вакиллиги томонидан саховатпеша кишиларни жалб этган ҳолда Сирдарё вилоятида юзага келган нохуш ҳолат оқибатида азият чеккан юртдошларимизни қўллаб-қувватлаш мақсадида, меҳр-саховат юклари ортилган 11 та юк мошинаси, 10 енгил автомошиналар билан ушбу вилоятга жўнатилди.
Жорий йилги синовли дамлар бутун юртимиз аҳлини бир-бирига меҳр-оқибатли бўлишни, барча инсоний фазилатларни янада мустаҳкамлашга омил бўлмоқда. Куни кеча Сардоба сув омборида юз берган фалокатни бартараф этиш ва талофат кўрганларга ёрдам кўрсатишда халқимизнинг бирдамлиги, ҳамжиҳатлиги ва албатта, нечоғли саховатпешалиги мана шундай савобли ишларда яна бир бор намоён бўлмоқда.
Юборилган мазкур инсонпарварлик ёрдамининг умумий миқдори 105 миллион сўмдан зиёд бўлиб, унинг таркибида озиқ-овқат маҳсулотлари – ун, шакар, ўсимлик ёғи, чой, макарон, гуруч ва қишлоқ хўжалиги маҳсулотлари шунингдек, кийим-кечак ва уй-рўзғор буюмлари, дори-дармон ва бошқа кундалик биринчи эҳтиёж учун зарур бўлган маҳсулотлар жой олган.
Саховатпеша Самарқанд аҳлининг бугунги кўрсатаётган самимий меҳр-муруввати, кўнгилли ёрдами кўрилган талофатларни бартараф этишда мадад бўлади, инша Аллоҳ. Айниқса, фалокатдан азият чеккан шахсларга етиб бориб, кўнгилларини хушнуд этиши шубҳасиздир.
Холис ниятда амалга ошираётган мана шундай кўмаклар ила ҳозирги пайтда моддий ва маънавий мададга муҳтож бўлган кишиларнинг дилларига малҳам бахшида этилади. Бу ҳаракатларингиз ғоят таҳсинга сазовордир.
Эл бошига иш тушганда ёрдам қўлини чўзиш чин мўминлик сифати, халқимизга хос фазилатдир. Ушбу нохуш воқеа содир бўлганиданоқ маҳаллий аҳолига кўмак бериш тадбирлари уюшқоқлик бошланиб кетгани маҳзун қалбларга катта далда бўлмоқда.
Зеро, инсон мусибат етган биродарига ҳамдард бўлиш динимиз талаби, Қуръони каримда: “Албатта, мўминлар биродардир”, ҳадиси шарифда эса: “Мўминлар ўзаро меҳр-шафқатларида ҳудди бир тана кабидир. Агар ундан бир аъзо оғриб қолса, тананинг бошқа қисми унга бедорлик ва иситма билан ҳамдард бўлади”, дейилгани кўпчилигимизга маълум.
Аллоҳ таолонинг бир синови, Рамазон ойида машаққатда қолган сирдарёлик юртдошларимиз, кексалар аёллар ва ёш болаларга ўз ёрдам қўлини чўзаётган барча азизларимизга самимий миннатдорлигимизни билдирамиз. Аллоҳ таоло қилаётган эҳсонларни ўз даргоҳида қабул қилсин, ажру савобларини зиёдаси билан ато этсин. Олий ҳимматлигингиз учун Сиз самарқандликларга ташаккур билдирамиз.
Ўзбекистон мусулмонлари идораси Матбуот хизмати
Биз – оналар дуодамиз
Президентимизнинг яқинда халқимизга қилган Мурожаатини тинглагач, кўзимга уйқу келмади. Давлатимиз раҳбари юртимизга кириб келган коронавирус пандемиясини қандай даф қилишни ўйлаб, куйиб-пишиб ю́рган бир пайтда кимдандир вирус юқтирганини яширган, касалликни иситмаси ошкор қилгач, мажбур бўлиб “Тез ёрдам” чақирган фуқаронинг бу ҳаракати одамни лол қолдиради. Наҳотки, инсон ҳам бу қадар масъулиятсиз, энг аввало, ўз соғлигига бефарқ бўлса. Ахир, шифокорлар ҳар куни вирусни юқтирганлар агар вақтида даволанмаса, уларни ўлим кутаётганлигини такрор-такрор айтишаётганликларини наҳотки англамаган бўлишса?
Бу кунларда бизнинг юртимизда вируснинг кенг тарқалмаслиги учун карантин эълон қилинган бўлиб, хавфли хасталикка қарши курашиш, яъни санитари-гигиена қоидаларига амал қилиш, вирусдан сақланиш жараёни кечмоқда. Бундан мақсад соғлом инсонларга касаллик юқишининг олдини олишдир.
Мен ўзимни юртимиздаги барча аёлларнинг бир яқин кишиси ҳамда қизларнинг бувиси ўрнига қўйиб, уларга: “Уйда – оилангиз бағрида ўтиринг, ўзингизнинг ва яқинларингизнинг соғлигини ўйланг”, деб таъкидлагим келади.
Ассалому алайкум, азиз опа-сингилларим. Бугун ҳаммамиз дунёни ташвишга солаётган “COVID 19” вирусининг тарқалиб кетмаслиги учун шифокорлар берган тавсияларга амал қилиб уйда ўтирибмиз. Фарзандларимиз ва набираларимизнинг уйда билим олишлари учун онлайн тизимида дарслар ташкил этилганлиги айни муддао бўлди. Шахсан ўзим набираларим билан бўш пайтларда биргалашиб китоблар ўқияпмиз, уларга ҳадислар, эртак ва ривоятлар айтиб беряпман. Телевизорда берилаётган фойдали ва қизиқарли кўрсатувларни бирга томоша қиламиз.
Қарангки, Пайғамбаримиз Муҳаммад соллаллоҳу алайҳи ва саллам даврларида ҳам вабо тарқалган экан. Пайғамбаримиз (с.а.в.) саҳобаларига: "Вабо тарқалган жойга борманг. Агар у ерда бўлсангиз юртингизга қайтманг”, – деган эканлар. Демак, шу ҳадисга биноан, асорати оғир касаллик юқтирганлар алоҳида сақланиб, бир-бирларидан, бошқалардан узоқлаштирилиши керак экан.
Азизаларим! Президентимиз халққа мурожаат қилиб, барчани шундай синовли кунларда уйда ўтириб, бир-бирларини руҳан қўллаб-қувватлаш, бу оғир вазиятни мустаҳкам иродали ва қудратли бўлиш билан енгиш зарурлигини қайта-қайта такрорламоқдалар. Юртимизда фуқароларни ушбу касалликдан ҳимоя қилиш, соғлом турмуш кечириш ва беморларни даволаш барча учун шароитлар яратилганини хабарлардан кўриб, билиб турибмиз. Бунга жавобан сизу биз ҳам уй қолиб, яратилган шароитдан тўғри фойдаланиб, пандемиянинг тезроқ бартарф бўлишига ҳисса қўшайлик.
Азиз қизларжон! Сиз уйда ўтириб, билимларингизни мустаҳкамланг. Оналарингизга рўзғор ишларида кўмаклашинг. Айни кўклам пайтида ҳовлиларни супуриб сидиринг, гуллар, райҳонлар, ўсмалар экиб, уларни парваришланг, устозларингиз, дугоналарингиз, синфдошларингиз билан зарур бўлганда уяли телефонлар орқали мулоқот қилинг, янгиликлардан хабардор бўлинг. Бўш вақтларингиздан унумли фойдланиб, бувижонларингиздан чеварликни, кашта тикишни ўрганинг, китоб ўқинг, расм чизинг, ижод килинг.
Буни қарангки, Аллоҳнинг ҳар бир иши ҳикматли. Қадрли опа-сингиллардан: “Рўзғор, давлат ишлари, кўча юмушлари билан овора бўлиб, қизларимиз билан дилдан суҳбатлашишга вақтимиз етмайди”, – деган гапни кўп эшитардик. Бугун эса имкон бор: фарзандларингиз билан кўнгилдан гаплашинг, сирлашинг, зарур маслаҳатлар беринг.
Тез кунларда вирус юқтирган беморларнинг барчаси ҳам соғайиб, уйларига қайтишади, вирусга батамом барҳам берилади, яна осойишта ва мазмунли ҳаётимизга қайтамиз, иншааллоҳ.
Биз бувижонлар ҳам барча эзгу ишларга бош-қош бўлаётган муҳтарам Президентимизни, эл-юртимиз, айниқса, бугуннинг қаҳрамонлари бўлган шифокорларни, осуда ва соғлом ҳаёт учун курашаётган барча юртдошларни дуо қилайлик.
Раҳима ИСКАНДАРОВА,
Ўзбекистон мусулмонлар идораси
Сирдарё вилояти вакилининг аёллар
масалалари бўйича ёрдамчиси
Онлайн мулоқотни Муҳтарама УЛУҒОВА ёзиб олди
Видеолавҳалар
