12 ноябрь куни Навоий вилоятида фаолият юритаётган отинойилар ташаббуси билан Мавлид ойи муносабати билан "Қосим Шайх" жоме масжидида имконияти чекланган (эшитиш ва гапириш қобилиятида нуқсони бўлган) шахслар учун эҳсон дастурхони ёзилди.

Отинойилар йиғилганларга Робиъул аввал ойининг фазилати, Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи вассаламнинг ҳаёт йўллари, сийратлари, сифатлари, инсониятга ибрат бўладиган ахлоқ - одоблари тўғрисида сурдо таржимонлари орқали тушунтирилиб бердилар. Эҳсон дастурхонига маҳалланинг кекса нуроний онахонлари ҳам таклиф этилдилар.

Дастурхонга миллий таомимиз бўлмиш - ош тортилди ва ниҳоясида Сарвари олам Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи вассаллам ва ўтган аждодларимиз ҳақларига Қуръон тиловат қилиниб, дуолар қилдилар. 

"Бундай тадбирлар вилоятимизнинг барча туманларида навбатма - навбат ўтказилиб келинмокда"- дейди Навоий вилояти бош отинойиси Умида Холова.

Эслатиб ўтамиз, "Қосим Шайх" жоме масжидида ҳафтанинг ҳар Якшанба кунлари имконияти чекланган фуқаролар учун имом-хатиблар иштирокида махсус диний-маърифий суҳбатлар ўтказилиб келинади. 

ЎМИ Навоий вилояти вакиллиги

Жамият оилалардан таркиб топади, оилалар бахтли бўлса, жамият ҳам бахтли бўлади. Оила ва жамият тушунчалари бир-бирига бевосита чамбарчас боғлиқдир. Шундай экан, келажаги порлоқ жамият қуриш учун унинг негизи бўлган оилани маънан соғломлаштириш талаб қилинади. Ислом манбаларида оилани мустаҳкамлашга қанчалик чақирилган бўлса, уни бузилишидан шунчалик қайтарилган. Иқтисодий етишмовчилик, ғийбат, туҳмат, турли гап-сўзлар сабаб юзага келувчи оилавий келишмовчилик, сабрсизлик, енгил ҳаёт иштиёқида никоҳни бузиш исломда қаттиқ қораланган. Бу борада ҳадиси шарифларда: “Ҳалол ва рухсат этилган нарсаларнинг ичида Аллоҳ таолога хуш келмайдигани – талоқдир”, деб таъкидланган. 

Самарқанд шаҳар “Лаҳутий” жоме масжиди ходимлари маҳалла фаоллари билан “Олтин аср” маҳалласида яшовчи бир оиланинг барбод бўлишини олдини олди. Оиладаги айрим важлар туфайли гулдек оила вайрон бўлиши мумкин эди. Ўз вақтида жамоатчилик, маҳалла ва масжид жамоаси ушбу масалага эътибор қаратиб, уларнинг орасини ислоҳ этди.

Дарҳақиат, жамиятнинг муҳим бўғини бўлган оилаларни асраш, бузилишига йўл қўймаслик, фарзанд тарбияси учун муносиб муҳит ва шарт-шароит яратиш юрт истиқболини белгиловчи муҳим омиллардан эканини унутмасак, жамият фаровон, фарзандлар бахтли бўлади, албатта.

ЎМИ Самарқанд вилоят вакиллиги

Қуйида келтириладиган фикрлар, ҳикматлар сайтлардан ва ижтимоий тармоқлардаги турли саҳифалардан олиб таржима қилинган.

Эй Роббим! Қалбларимизни нифоқдан, амалларимизни риёдан, тилларимизни ёлғондан, кўзларимизни хиёнатдан поклагин!

Зеро, Сен кўзларнинг хиёнатини ва қалблар яширган нарсани биласан.

*****

«Агар инсонларнинг қалбларини кўришга имконингиз бўлганда, ҳар бир қалбда оғриқли қисса борлигини кўрган бўлардингиз. Шундай экан, бир-биримизга нисбатан раҳмли бўлайлик! Шоядки, Аллоҳ таоло бизга ҳам раҳм қилса!»

*****

Ким ҳавойи нафсни улфат қилиб олса, қулайди.

Ким тақвони улфат қилиб олса, юксалади.

*****

Қийинчилик ҳақида гапирадилар ва оғриқлар тўғрисида ёзадилар. Ҳатто ботиний ақллари маҳзунлик учун дастур ишлаб чиқади.

Офият неъматини англамоқчи бўлсанг, шифохонага бор.

Ҳуррият неъматини англамоқчи бўлсанг, қамоқхонага бор.

Ҳаёт неъматини англамоқчи бўлсанг, қабристонга бор.

Мазкур жойлардаги кишиларга нисбатан сенинг маҳзунлигингнинг вазни қанча?!

Эй Роббим! Неъматларинг учун Ўзингга ҳамд бўлсин!

*****

«Фалончининг шогирдиман» дейишнинг ўзи билан шогирд бўлиб қолинмайди. Аввало, устознинг гўзал хулқи, одоби, илми ўзлаштирилади ва қолдирган илмий меросига, кўрсатмаларига амал қилишда бардавом бўлинади. Қолаверса, ўша олим ҳам уни шогирдим, деб билиши керак. «Фалончининг шогирдиман» деган гапни бренд каби қилиб олмаслик лозим. Ўша олим билан кўп бирга бўлган, ҳатто бир уйда кўп йил бирга истиқомат қилган инсонлар бор, лекин ўзларини ҳадеб шогирдиман, шогирдиман деб кўз-кўз қилверишмайди.

*****

«Ихтиро қилди» эмас, «Кашф қилди» дейилади! Инсон ҳеч қачон бирор нарсани яратолмайди, яъни йўқдан бор қилолмайди, ҳосил қилолмайди! Балки, бор нарсани кашф қилиши, яъни бор нарсадан ҳосил қилиши мумкин.

Интернет материалларидан тўплаб,

таржима қилувчи Нозимжон Иминжонов

Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳим

Аллоҳ таоло борлиқни яратганда уни бирор нарсадан олиб яратган эмас. Аллоҳ барча нарсаларни яратмасдан олдин ҳам азалдан билур эди. Барча нарсаларнинг тақдир ва қазосини Унинг ўзи белгилаган. Бу дунёдаги ва охиратдаги ҳар бир нарса фақат унинг хоҳиши, илми, қазоси, қадари, Лавҳул­маҳфузга ёзиб қўйилиши билан бўлур. Лекин, ёзиб қўйиши тавсиф йўли биландир, ҳукм йўли билан эмас, яъни мажбурий эмас. Қазо, қадар ва хоҳиш – Аллоҳнинг азалий сифатлари. Фақат уларнинг моҳият ва кайфияти бандасига маълум эмас.

Яратилмаган нарсани Аллоҳ таоло яратмай туриб йўқ деб билгани каби, уни яратгандан кейин қандай ҳолатда бўлишини ҳам билур. Шунингдек, мавжуд нарсани Аллоҳ таоло мавжудлигидаги ҳолатни қандай билса, унинг йўқ бўлиб кетиш ҳолатларини ҳам шундай билур. Яна Аллоҳ таоло тик турган кишини тиккалик ҳолатини қандай билса, у ўтиргач, ўтирган ҳолатини ҳам шундай билиб турур. Лекин бу билан Унинг илми ўзгариб қолмайди ёки янги илм пайдо бўлган бўлмайди. Ўзгариш ва турланиш махлуқот ва мавжудотларда содир бўлур. 

АҲЛИ СУННА ВАЛ ЖАМОА ЭЪТИҚОДИ: Аллоҳ таоло инсонни куфр ва имондан холи қилиб яратган 

Аллоҳ таоло инсонларни яратганда куфр ва имондан холи қилиб яратган. Сўнгра уларни хитоб қилиб, баъзи нарсаларга буюрган, баъзи нарсалардан қайтарган. Шулардан кейин кимки куфрни танлаган бўлса, демак, у ўз ихтиёри билан ҳақиқатни инкор этгач, Аллоҳ толонинг тавфиқидан маҳрум ҳолда куфрни танлаган бўлур. Шунингдек, кимки имонни танлаган бўлса, у ҳам ўз ихтиёри, иқтидори, тасдиғи ва Аллоҳнинг тавфиқи ҳамда ёрдами билан имон келтирган бўлур.

(Имом Аъзам Абу Ҳанифа раҳматуллоҳи алайҳнинг

“Фиқҳи акбар” китоби)

Салафийлар — ҳижрий еттинчи асрнинг охирларида Аҳмад ибн Таймия ал-Ҳарраний (661-728 ҳ.) бошчилигида, асосан аҳли сунна имоми — имом Ашъарий (р.а.) томондан талқин қилинган ақоидий ислоҳотларни рад қилиш билан ўртага чиққан тоифа. Аҳмад ибн Таймия ва унинг яқинларидан иборат саноқли шахсларнинг фикрича, имом Ашъарий (р.а.) таълимотида аҳли ҳадислар ақоидига зид бўлган мафкура ва қарашлар мавжуд бўлган.

Ибн Таймия ўз йўналишини “Манҳажу салафис-солиҳ” (салафи солиҳлар йўли), деган ном билан атайди. Ва ана шу манҳаж асосида ҳаёт кечириш кераклигини такидлайди. Натижада у асос солган оқимни унинг тарғиботчилари томондан “Салафийя”, деб танитила бошланди. Нимагаки, унда Ислом аҳкомлари замон талабига эмас, балки салафи солиҳлар даври —ҳижрий сананинг дастлабки уч асрига мос тарзда ижро этилишига жиддий аҳамият берилар ва шундай йўл тутишга тарғиб қилинар эди. Уларнинг айтишича, “салафийлик” йўли фақат китоб (Қуръони карим) ва суннати набавия асосига барпо қилинган бўлиб, унда Ислом дини аҳкомлари қайта жонлантирилади, унутилган ва ўзгартилган ҳукмлар асл ҳолига қайтарилади. Ислом бидъат ва ҳурофотлардан тозаланади, куфр ва ширкий ақидаларга барҳам берилади. Мана шу ғоя “салафийлик”нинг бошқа диний гуруҳлардан ажратиб турувчи энг асосий ғоясидир.

Ибн Таймия тарафдан “Исломни қайта жонлантириш, салафлар йўлига қайтиш” шиорлари остида, унга қадар бутун мусулмон умматида бўлмаган янги фикрлар, мужтаҳидлар ижмоъсига хилоф қарашлар, тўрт мазҳаб уламоларининг на фиқҳий ва на ақидавий асосларига мос бўлган ҳукмлар ошкор қилина бошлади.

Масалан, унинг фикрича, Аллоҳнинг каломи қадим ва азалий эмас, балки ҳодис Аллоҳ томондан яратилган эди. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг муборак қабрини зиёратига бориш (агарчи ибн Таймияга қадар, қариб саккиз асрдан бери бутун Ислом оламида бу амал жорий бўлишига қарамасдан) бидъат ва залолатдир. Шунингдек, Расулуллоҳнинг туғилган кунларини нишонламоқ — мавлид байрами ҳам бидъат ва фойдасиздир. Расулуллоҳдан қолган асори атиқаларни табаррукан асраб-авайламоқ гўёки ширкдир. Расулуллоҳ ва бошқа азиз-авлиёлар билан дуоларда тавассул қилмоқ, қабрларни зиёрат қилмоқ ва шу каби бир қанча жорий амаллар “бидъат”, “тавҳид ақидасига зид” бўлган. “Салафийлар”нинг тасаввурида юқоридаги азиз ва мўътабар нарсалар жоҳилият давридаги жирканч буд-санамларга тенглаштирилади.

Ибн Таймиянинг бу каби қарашлари ўз даврида ажабтовур фитна ва янгилик бўлишига қарамасдан унга эргашувчиларнинг сон-саноқсиз бўлганини тан олмай илож йўқ. Дарҳақиқат, ўша даврда унга жуда катта жамоа эргашган эди. Унинг тарафдорларини асосан саводсиз тўпори-бадавийлар ташкил қилсада, улар орасида туппа-тузук зиёлилар, олимлар ҳам йўқ эмасди.

Хўш, бунга нима сабаб бўлган?

Бунинг сабаби: Ибн Таймия кучли тақво ва ўткир илм билан танилган Ҳанбалий мазҳабига мансуб намунали оилада ўсиб унади. Отаси ва бобоси замонасининг машҳур фақиҳларидан, деб тан олинарди. Отасининг вафотидан кейин, унинг таълим ва тадрис ишларига мутасадди бўлган Аҳмад ибн Таймия мухолафатчилик ҳаракатларини асосан қирқ ёшга яқинлашганда бошлаган. Унгача эса, у ўз даврининг етук Ҳанбалий мазҳабига мансуб фақиҳларидан бири, деб атрофга танилиб бўлган ва бир неча фойдали диний асарларини ёзишга ҳам улгурган эди.

Унинг илмий мансаб-мавқеи ва шуҳрати шу даражага етган эдики, у томондан айтилган ҳар бир фикр унинг ихлосмандлари тарафдан сўзсиз қабул қилинар, далили суриштирилмас эди. Унинг ана шу шуҳрати кейинги хилофли фикрларини атрофга ёйилишига омил бўлди, мусулмонлар жамоатига қарши фикрларини безаб, зийнатлаб қўйди. Натижада унинг адашувини кўпчилик пайқамай қолди. Унинг янгича фатволари мухлислари томондан бош устига қабул этилар ва алал-оқибат уни “мужаддид” (динни янгиловчи), “шайхул-ислом”, деган “шарафли” лақаблар билан атай бошладилар. Аслида эса, Ибн Таймия мужаддид ҳам, мужтаҳид ҳам, асл салафий ҳам бўлмаган! Унинг кейинги пайдо қилган “Салафийлик” мазҳаби ҳеч қандай салафи солиҳларнинг йўлига мос келмаган! Балки, мусулмонлар жамоасидан ажраб чиққан адашувдаги бир кичик оқим бўлган холос!

Мирзақосим САИДМИРЗАЕВ,
Қувасой шаҳар “Тошмозор” масжиди имом-хатиби