muslim.uz
Ўзбек олими Мулла Исоқ Иброҳим хотираси Венгрияда ёд этилди
Мамлакатимизнинг Австриядаги элчихонаси ташаббуси билан Венгрияда яшаб ижод қилган ўзбек олими Мулла Исоқ Иброҳим (1836-1892) таваллудининг 186 йиллиги муносабати билан ватандошимиз дафн этилган Фейер вилояти Веленце шаҳарчасидаги қабристонда гулчамбар қўйиш маросими ўтказилди, деб хабар бермоқда “Дунё” АА.
Маросимда Туркий давлатлар ташкилотининг Венгриядаги ваколатхонаси раҳбари Янош Ховари, Веленце шаҳри мэри Герхард Акош, венгриялик турколог олимлар ва тадқиқотчилар ҳамда Ўзбекистоннинг Австриядаги элчихонаси вакиллари иштирок этдилар.
Янош Ховари ўз нутқида венгер ва ўзбек халқлари қадим алоқаларга эгалиги хусусида тўхталар экан, икки халқнинг тарихий келиб чиқиши бир-бирига туташ илдизларга бориб тақалишини, ўзаро тарихий муносабатлар XIX асрда Армин Вамбери ва Мулла Исоқнинг ўзаро дўстлиги натижасида қайта тикланганлигини алоҳида таъкидлади. “Ҳозирги пайтда мамлакатларимиз ўртасидаги ўзаро муносабатлар Ўзбекистон Президенти Шавкат Мирзиёев ва Венгрия Бош вазири Виктор Орбан саъй-ҳаракатлари билан сифат жиҳатдан юқори босқичга кўтарилган”, деди у.
Шунингдек, туркшунос олимлар Мулла Исоқнинг Венгрияда кечган ҳаёти ҳақидаги тарихий маълумотларга алоҳида эътибор қаратдилар. Хусусан, Венгрия Фанлар академияси тадқиқотчиси Д.Сомфаи ўзбек олими Мулла Исоқ ўз ҳаёт йўли ва ижоди билан Венгрия маданияти ривожига ҳиссасини қўшганини алоҳида таъкидлади.
Мулла Исоқ 1836 йилда Қорақолпоғистоннинг Қўнғирот туманида таваллуд топган. 1863 йилда Хивада Муҳаммадаминбек мадрасаси талабаси бўлган вақтида венгриялик машҳур тукршунос олим, саёҳатчи Армин Вамбери билан учрашган ва у билан биргаликда Туркия орқали Венгрияга келган. Мулла Исоқ маҳаллий халқ тилини ўрганиб Венгрия Фанлар академиясининг Шарқшунослик кутубхонасида ишлагаб ижод қилган. У шу ерда оила қурган ва ҳаётининг сўнгги дамларида Венгриянинг Веленце шахарчасига кўчиб келган. Ватандошимиз 1892 йили 56 ёшида вафот этган.
Мулла Исоқ Армин Вамберининг дўсти ва шогирди бўлган. Армин Вамбери ўзининг 1864 йилдаги “Ўрта Осиёга саёҳат” номли машхур асарида Мулла Исоқ ҳақидаги маълумотларни ёзиб қолдирган.
Мулла Исоқ венгер ёзувчиси Янош Ароннинг «Ажойиб оҳунинг ҳикояти» шеърий асарини можар имлосида ўзбек тилига таржима қилган. Ҳозирги пайтда ушбу китобнинг асл нусхаси Венгрия Фанлар академияси кутубхонасида сақланмоқда.
Алоҳида қайд этиш жоизки, мазкур таржима асарнинг янги тахрирдаги нусхаси Венгрия Бош вазири В.Орбаннинг 2021 йил март ойида Ўзбекистонга буюрган ташрифи чоғида Ўзбекистон Президенти Ш.М.Мирзиёев томонидан унга туҳфа қилинган.
Қорақалпоғистон Республикаси Қўнғирот туманида Мулла Исоқ Иброҳим номи билан аталадиган жоме масжид мавжуд. Унинг пештоқида Венгриянинг Ўзбекистондаги элчихонаси билан биргаликда Мулла Исоқ Иброҳимнинг Венгриядаги ҳаёти ҳақидаги маълумотлар битилган лавҳа ўрнатиш режалаштирилган.
Ўзбекистон мусулмонлари идораси Матбуот хизмати
Жумага юриб боришнинг фазли
Авс ибн Авс ас-Сақафий розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади:
«Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам:
«Ким жума куни ювса ва ғусл қилса, сўнгра эрта борса, пиёда юриб, (улов) минмаса, имомга яқинроқ ўтирса ва тингласа, беҳуда (ҳаракат) қилмаса, унинг ҳар бир қадамига бир йилнинг амали берилур, унинг рўзаси ва бедорлиги ажри берилур», дедилар.
Сунан эгалари ривоят қилишган.
Шарҳ: Жума намози осон йўл билан улкан савоблар ишлаб олиш учун қулай фурсат эканини олдин ҳам айтиб ўтган эдик. Бу ҳадиси шарифда эса, ният билан пиёда юриб бориш ила ҳар бир босган қадам учун бир йиллик ибодатнинг савоби берилиши ҳақида сўз бормоқда. Мазкур улуғ мақомга эришиш учун қуйидаги ишлар қилиниши керак экан:
1. «Ким жума куни ювса».
Яъни, ювиши керак бўлган нарсаларни ювса. Хусусан, сочни яхшилаб ювишни уламоларимиз таъкидлаганлар.
2. «Ғусл қилса».
Бу ҳақда айтилди.
3. «Эрта борса».
Яъни, жума учун ният билан эрта борса.
4. «Пиёда юриб, (улов) минмаса».
ҳадиси шарифдаги айни шу жумла уни бу биз ўрганаётган «Жумага юриб боришнинг фазли» бобида келтирилишига сабаб бўлган.
Жумага савоб умидида пиёда юриб бориш фазилатли иш. Албатта, соғ-саломат инсон пиёда юриб намозга борса, ҳар тарафлама ўзига фойда.
5. «Имомга яқинроқ ўтирса».
Албатта, имомга яқин ўтиришда яхшиликлар кўп. Жумладан, аввалги сафдан ўрин олади, хутба, қироат ва дуоларни яхши эшитади. Энг муҳими, катта ажру савобларга эга бўлади.
6. «Тингласа».
Яъни, жумага борган одам тинглаши лозим. Хусусан, хутбадаги ваъз-насиҳатни тинглаш, ибрат олиш ўта муҳим.
7. «Беҳуда (ҳаракат) қилмаса»
Чунки озгина беҳуда ҳаракат ўша одамни ҳам, унинг атрофидагиларни ҳам чалғитиб, кўпгина фойдалардан бебаҳра қилади.
Ҳадиси шарифда келган бу етти ишни амалга оширган мусулмонларга улкан хайр-баракалар ваъда қилинмоқда. Зотан, Пайғамбаримиз алайҳиссалом: «Унинг ҳар бир қадамига бир йилнинг амали берилур, унинг рўзаси ва бедорлиги ажри берилур», дедилар.
Бас, шундоқ экан, бу ишларни ҳар жума ихлос билан адо этиб, ваъда қилинган ажр-савобларни олишга ҳаракат этайлик.
Ҳадис ва ҳаёт
Ўзбекистон мусулмонлари идораси делегацияси Россияга жўнаб кетди
Бугун, 26 май куни Ўзбекистон мусулмонлари идораси раиси ўринбосари Иброҳим домла Иномов бошчилигидаги делегация Россия мусулмонлари марказий диний бошқармаси таклифига биноан Россия Федерациясининг Бошқирдистон ва Татаристон республикаларига хизмат сафари билан жўнаб кетди.
Ташриф давомида делегация аъзолари Россия мусулмонлари марказий диний бошқармаси раиси Талгат Сафа Тажуддинов билан ўзаро алоқаларни мустаҳкамлаш, радикализм, диний экстремизм ва терроризмни олдини олиш, аҳолининг турли оқимларга қарши фикрини шакллантириш ва бу борадаги ҳамкорликни янада кучайтириш бўйича учрашув ўтказиш мўлжалланмоқда.
Шунингдек, сафар давомида Иброҳим домла Иномов, Тошкент вилояти бош имом хатиби, устоз Жасурбек домла Раупов ҳамда бошқа делегация аъзолари Бошқирдистонда меҳнат қилаётган ва таҳсил олаётган ватандошларимиз билан учрашиб маърифий суҳбатлар ўтказиши ва жума намозларида иштирок этиши кутилмоқда.
Аллоҳ таоло устозларимизнинг сафарларини хайрли қилсин!
Ўзбекистон мусулмонлари идораси Матбуот хизмати
Мақолалар
