ЎМИ матбуот хизмати

Бутун дунёда бўлгани каби жонажон мустақил онаватанимизда ҳам бўлиб турган коронавирус вабосини Аллоҳ таоло Ўзи юртимиздан кўтарсин. Ҳар бир мусулмон Аллоҳ таолога, Аллоҳнинг Росулига ва ўзларидан бўлган бошлиқларига итоат қилиши, Қуръоний хитоб ила ҳукм қилингандир. Бу ҳукмга амал қилиш лозим ва лобуддир. Вабо сабабидан карантин қоидаларига риоя этиш-Аллоҳга итоат этиш деганидир. Чунки бу қоидалар бутун инсониятнинг соғлигини асраш учун қилинаётган сай-ҳаракатдир.
Яна бир масала, юртга келган бирор бир бало сабабидан, ўз манфаъатларини кўзлаб, нарх-навони асоссиз ошириб олишлик бу энг катта гуноҳлардандир.
Мунаббиҳот китобида “Икки хислат борки, улардан бирор нарса афзал эмас:
Бири-Аллоҳга иймон келтиришлик,
Иккинчиси- Мусулмонларга фойда келтиришлик.
Яна икки хислат борки, улардан ёмонроқ нарса йўқдир:
Бири- Аллоҳга ширк келтиришлик,
Иккинчиси- Мусулмонларга зарар етказишликдир.”, дейилади.
Албатта нарҳ навони оширишлик мусулмонларга зарар етказишлик бўлган, Аллоҳга ширк келтириш даражасида баҳоланаётган иш ҳисобланар экан. Демак, нарҳ-навони оширишлик билан зарар бермасдан аксинча таннарҳида фойда қўймасдан савдо сотиқ ишимизни амалга оширсак мусулмонларга фойдаси тегаётган кимсалардан бўламиз. Зеро Росули акром салоллоҳу алайҳи васаллам “Сизларни яҳшингиз, инсонларга манфаът (фойдас)и текканларингиздир ”, дея марҳамат қилганлар. Нарҳ-навони сунъий равишда оширишликдан шариатимиз ҳам қаттиқ қайтарган. Нарҳ-навони сунъий равишда оширишни шариатимизда нима деб аталишини, бунинг кўриниши қандай эканлигини билиб олсак, шояд савдо-сотиқ ишларимиз ҳалоллик билан амалга ошса.
«Эҳтикор» деганда эса, турли йўллар билан бир хил савдо молини эгаллаб олиб нархни оширишга уриниш айтилади.
Анас р.а.дан ривоят қилинади: «Одамлар: «Эй Аллоҳнинг Расули, нарх кўтарилиб кетди бизга нархни белгилаб беринг» дейишди. Шунда Расулуллоҳ с.а.в.: «Албатта, Аллоҳнинг ўзи нархни белгиловчи, тутувчи, кенг қилувчи ва ризқ берувчидир. Мен эса сиздан бирортангиз ҳам мендан на қон ва на молда зулм, даъво қилмаганингиз ҳолимда Аллоҳга рўбаро бўлишни хоҳлайман» дедилар». Сунан эгалари ривоят қилдилар.
Қимматчилик кўпчиликни ташвишга солиб қўяди. Чунки бу ҳолат барчага зарар келтираётган бўлиб кўринади. Ҳамма бу ҳолатдан чиқиш йўлини истайди. Энг осон, энг содда ва ҳаммага «ялт» этиб кўринадиган чора бозорда нархни чегаралаб қўйиш бўлиб, кўринади. Нима учун Пайғамбар с.а.в. бу ишни қилмадилар? Ҳатто баъзи саҳобалар бу таклифни қилганларида ҳам маъқул кўрмадилар. Чунки Пайғамбаримиз саллоллоҳу алайҳи васаллам ҳеч бир нарсага юзаки қарамасдилар.
Нархни чегаралаш вақтинча фойда бергани билан алдамчиликдир, кейин эса зарар бўлиши турган гап. Сўнгра тожирлар ўз фаолиятларини тўхтатадилар. Бу ҳол эса эл юртга бошқа томондан ризқ келишини маън қилади. Шунинг учун ҳам қанчадан-қанча бой давлатлар хонавайрон бўлади. Фақирилк ва мискинликка рўбаро бўлади.
Сотувчи ўз молини ўз ихтиёри ила ўзи хоҳлаган нархда сотса, яхши бўлади. Олувчи ўз ихтиёри ила ўзи рози бўлиб, хоҳлаган нархга олса, яхши бўлади. Муҳими, ўзаро розилик бўлиши керак.
Яхши ва сифатли нарсанинг нархи баланд бўлади. Ёмон ва сифатсиз нарсанинг нархи эса паст бўлади. Ҳаммаси бозор кўтаришига қараб бўлади. Шунинг учун ҳам ҳар бир киши бозор яхши кўтарадиган молни етиштиришга, олиб келишга қизиқади. Ҳамма шунга урингандан кейин юртда доимий ва ҳақиқий серобчилик, арзончилик ҳукм сурадиган бўлади.
Муаммар розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: «Набий саллоллоҳу алайҳи васаллам.: «Ким эҳтикор қилса, ўша хатокордир» дедилар». Муслим, Абу Довуд, Термизий ривоят қилдилар.
«Эҳтикор» луғатда ушлаб туриш маъносини англатади. Шариатда эса сотиб олинган нарсани нархини ошириш учун қасддан сотмай ушлаб туришга «эҳтикор» деб айтилади.
Уламоларимиз халқ оммасининг эҳтиёжи кўпроқ тушадиган нарсалар, хусусан, озиқ-овқатнинг эҳтикорига алоҳида, бошқа нарсанинг эҳтикорига алоҳида қараганлар.
Биринчиси мутлоқ мумкин эмас десалар, иккинчисини қимматчилик вақтида мумкин эмас деганлар.

Абдуллоҳ ибни Умар розияллоҳу анҳудан ривоят қилинган ҳадиси шарифда Пайғамбаримиз саллоллоҳу алайҳи васаллам: «Ким таомни 40 кеча эҳтикор қилса, батаҳқиқ у Аллоҳдан воз кечган ва Аллоҳ ундан воз кечган бўлади. Қайси юртнинг аҳлидан бир киши оч ётган бўлса, батаҳқиқ, улар Аллоҳнинг зиммасидан тушган бўлурлар» деганлар.
Баъзилар шу ҳадисга суяниб эҳтикор фақат таомда бўлади дейдилар. Лекин жумҳур уламолар эҳтикор ҳақида ҳадислар кўп, шунинг учун бу ҳадис асос бўла олмайди дейдилар.
Умар ибн Ҳаттоб р.а.дан ривоят қилинган ҳадисда Пайғамбаримиз саллоллоҳу алайҳи васаллам: «Жалб қилувчи ризқлантирилгандир, эҳтикорчи эса лаънатлангандир» деганлар.
«Жалб қилувчи» бошқа юртдан ўз юртига керакли нарсаларни олиб келиб сотувчидир. Демак, бу иш, яхши ишдир. Ким бу ишни қилса ризқи улуғ бўлади. Аммо ўз юрти бозорида энг керакли нарсаларни сотиб олиб, ушлаб туриб, сунъий равишда нархни кўтарувчилар лаънатлангандур. Чунки унга халқ муҳтож бўлиб турганди, у эса ишлаб чиқармай, бошқа юртдан олиб келмай фойда топишга уринган харомхўр кимсадир.

Имом Аҳмад Абу Хурайра р.а.дан ривоят қилган ҳадиси шарифда Пайғамбаримиз с.а.в.: «Ким мусуломонларнинг нархларига киришиб, уларга қимматчилик келтириш учун ҳаракат қилса, Аллоҳ учун уни қиёмат куни катта оловга ўтказмоғи ҳақ бўлади» деганлар.
Демак, эҳтикорчи бу дунёда ҳам, у дунёда ҳам қаттиқ азоб-уқубатларга дучор бўлади. Карантин даврида инсонларга хайру-саховатимиз билан савобли ишларни амалга ошириб олайлик. Бундай улуғ ишларни қанча кўп қилсак, шунча оздир.

Олтинкўл тумани “Кўтармачек” жоме масжиди
имом-хатиби А. Худайбердиев

Қашшоқликда кун кечирган, кийишга пойабзали ҳам бўлмаган одам фақирликдан нажот сўраб туну кун дуо қилар, давлатманд бўлишни хоҳларди. “Бойиб кетсам, ҳаммага ёрдам бераман, ҳеч ким оёқ кийимисиз қолмайди”, деб ўзига сўз берарди. Вақтлар ўтиб у жуда бойиб кетди-ю, ўзига берган ваъдаларини унутди. Кундан-кун нафси бойликка ҳакалак отиб борди. Сарф-харажатдан қочиб уйланмади ҳам.

У қирқ ёшга тўлганда хизматкорлари ҳамроҳлигида шаҳар айланишга чиқди. Йўлда кекса, оёқяланг бир кишини учратди. Отидан тушиб унинг олдига келди ва сўради:

– Нега бундай юрибсиз, отахон?

– Пойабзал олишга пулим йўқ, ўғлим, – деб жавоб берди қария. – Аҳволимга раҳми келганлар бурда нон, луқма таом беришади. Менга кунда бир маҳал овқат етади. Биттагина оёқ кийим ҳам бўлсайди, кунимни шукр билан ўтказардим.

– Сиз шукр қиладиган аҳволдамисиз? – ҳайратланди бой.

–  Ўғлим, сен бой одамга ўхшайсан? – ўз навбатида сўради қария ҳам.

– Ҳа, ҳалол ишлаб бойидим. Нима, давлатманд бўлиш айбми?

– Нега айб бўлсин? – деди отахон ва ундан ўзига бир пойабзал олиб беришини илтимос қилди.

– Аллоҳдан сўранг, – тўнғиллади бой отига минаркан. – Мен тиланчиларни ёқтирмайман. Ҳаммага ёрдам бераверганимда, бунчалик бойимасдим.

Унинг ортидан қараб қолган қария хитоб қилди: “Бойлар ҳам ялангоёқ юриши мумкин, буни унутма!”

Орадан ойлар ўтди, қаҳрамонимиз мамлакатдаги энг бой одамга айланди. Аммо ўша отахоннинг гапини ҳеч унутолмади. Оёқяланг юрмаслик учун кўшкининг ҳар тарафини оёқ кийимларига тўлдириб ташлади. Ҳар ер-ҳар ерга пойабзал тўлдирилган сандиқлар қўйдирди. Бу ишдан кўнгли жойига тушди, чунки ҳамма нарсасини йўқотган тақдирда ҳам, умрининг охиригача кийишга етадиган пойабзаллари борлигидан хурсанд эди.

Кутилмаганда у ғалати касалликка чалиниб, оёқ тирноқлари кундан-кунга ўса бошлади, лекин уларни ҳеч нарса билан олиб бўлмасди. Ҳар сафар олдингисидан каттароқ пойабзал ясаттирарди. Тинмай ўсаётган тирноқлари билан уларни кийишга қийнала бошлади ва ялангоёқ юришга мажбур бўлди. Шундай қилса, тирноқлари қисқараётганини сезди. Шаҳар кўчаларини кезар экан, яна ўша отахонга дуч келди. Бойдан: “Менга оёқ кийим олиб берасанми?” деб сўради қария.

– Албатта, истасангиз, юз жуфт олиб бераман.

– Ўғлим, менга бир жуфти етади. Оёқяланг юриш осонмас, буни пойабзали борлар тушунмайди.

– Шаҳарда машҳур косиб бор, – деди бой, – қандай оёқ кийим кераклигини унга айтинг, ҳақини мен тўлайман.

– Мени хурсанд қилдинг, сени Аллоҳ хурсанд қилсин! – чин дилдан дуо қилди отахон.

Ўша кундан сўнг бой ҳаётини фақат яхшилик ва эҳсон билан ўтказа бошлади. Бир муддатдан кейин касали ҳам тузалди ва у яна пойабзал кийиб юрадиган бўлди. 

ЎМИ матбуот хизмати

ЎМИ матбуот хизмати

Тилга эрк бериш мўминларга хос одат эмас. Пайғамбаримиз (соллаллоҳу алайҳи ва саллам): “Мўминнинг тили қалбидадир. Агар бирор нарсани гапиришни хоҳласа, қалби билан ўйлайди, сўнг тилига чиқаради. Мунофиқнинг тили эса, қалбидан ташқарида, шу сабабдан ҳаёлига келган нарсани тилига чиқаради, қалби билан ўйламайди”.

Муқаддас динимиз кўрсатмаларига мувофиқ, банданинг қалби тўғри бўлмагунича, иймони тўғри бўлмайди. То тили тўғри бўлмагунича, қалби тўғри бўлмайди.

Агар ким тилини тийса, Аллоҳ унинг аврати(уят жойлари)ни тўсади. Ким ғазабини босса, Аллоҳ уни дўзах азобидан сақлайди. Чунки энг кучли одам ҳар қандай ҳолатда ҳам ғазабини босиб, сўндира олган кишидир. Шунингдек, тилини ғийбат, ёлғон, чақимчилик ва бошқа номақбул сўзлардан  асрай олган киши энг бахтли инсондир. Ана шундагина киши ўзига ҳам ўзгаларга ҳам манфаат етказади. Беҳуда сўзлар ўрнига Аллоҳ таолони зикр қилиб, ёд этса яхшиликларни қўлга киритади. Ҳикматларда шундай дейилади: “Беҳуда гаплар керак бўлмаган нарсани билишдан ёки бекорчиликдан келиб чиқади, албатта, кимнинг сўзи кўпайса, унинг хатоси кўпаяди”.

Кишиларнинг энг яхшиси жамиятга ва бошқа инсонларга фойдали бўлганидир, худди шунингдек, инсонларга ва жамиятга зарарли бўлгани эса энг тубан кимсадир, тилининг хатоларидан хулоса чиқармаган кишининг боши балодан чиқмайди. Киши хушмуомалали, ширинсўз, камтарона, ҳусни-хулқли бўлса, ҳамма ҳавас қиладиган комил инсон бўлади.

ЎМИ матбуот хизмати