Навоий вилояти бош имом-хатиби Тоҳир Рўзиев билан суҳбат

– Ассалому алайкум домла! Расули Акрам (саллоллоҳу алайҳи ва саллам): “Жаннатга биринчи бўлиб кирадиган киши фаровонлик ва танглик кунларда ҳам Аллоҳ таолога ҳамд айтиб юрувчидир”, деганлар. Демак, ҳаммаси Аллоҳдан эканини билишнинг ўзи ҳам бир шукрдир. Инсонга ато қилинган неъматлар ҳисобини эса санаб адо қилиб бўлмайди...

– Ва алайкум ассалом ва раҳматуллоҳ! Алҳамдулиллаҳи Роббил аъламийн! Дарҳақиқат, бутун оламларнинг Парвардигори бўлган Аллоҳ таоло биз бандаларига ададсиз неъматлар бергувчи меҳрибон Зотдир.
Фузайл ибн Иёз (раҳматуллоҳи алайҳ) Сабаъ сурасининг 13-оятидаги: «(Эй) Довуд оиласи! (бу неъматларнинг) шукронаси учун амал (ибодат) қилингиз! Бандаларим орасида (Аллоҳга) шукр қилувчиси оздир», деган жумласи тафсирида шундай ривоятни келтиради: Бир куни Довуд алайҳиссалом Аллоҳ таолога муножот қилиб: “Эй Роббим! Мен ўзимча сенга шукр қилишим мумкин? Ҳолбуки Сенга шукр айтишимнинг ўзи ҳам Сенинг бир неъматинг-ку?!” – деди. Шунда Аллоҳ таоло: “Эй Довуд, мана энди ҳақиқий шукрни адо этдинг” деди. Яъни, банданинг унга берилган неъматларга шукрона айтишининг ўзи ҳам Аллоҳ таолонинг бир неъмати экан. Биз ҳам ўзимиз баҳраманд бўлиб турган неъматлар устида бир мулоҳаза қилиб кўрайлик. Аллоҳ таолонинг сизу бизга берган энг улуғ неъматларидан бири — юртимиз истиқлолга эришганининг 27 йиллигини нишонлаш арафасидамиз. Мустақилликкача бўлган даврда ота-боболаримизга бугунгидай ҳурлик, шарт-шароитлар орзу эди. Танимиз саломат, осойишталигимиз барқарор, дастурхонимизда турли ноз-неъматлар бисёр. Ибодатимизни эмин-эркин бажариб, истаган илму-ҳунарни ўрганиб, хотиржам ҳаёт кечираяпмиз. Демак, кеча-кундуз бу неъматлар шукронасини қилиб юришимиз лозим бўлади.

— Динимизнинг асосий манбалари бўлмиш Қуръони карим ва ҳадиси шарифларда сўзлаганда тилга эҳтиёт бўлиш, ёлғон сўзламаслик, ваъда берса бажариш, омонатга хиёнат қилмаслик таъкидланган. Ҳозирги кунда шу ҳақидаги тушунчалар бироз оқсаб, ўзаро ишонч ва меҳр-оқибат сусайгандек...

— Ёлғонни иймонсиз киши тўқийди. Чунки у ёлғон гапирса гуноҳ бўлиши, у дунёда азобланиш ҳақидаги эътиқодда бўлмагани учун оқибатни ўйламайди. Ваҳоланки, ёлғон сўзлаш ёки ёлғон гувоҳлик бериш гуноҳи кабиралардан ҳисобланади. Қуръони каримда ёлғон ҳақида бир юз олтмиш еттита оятда тўхталиб ўтилган. Жумладан, Наҳл сураси 105-оятида: “Ёлғон сўзларни фақат Аллоҳ оятларига иймон келтирмайдиганларгина тўқийди. Айнан ўшаларнинг ўзлари ёлғончилардир”, дейилган.
Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: Расулуллоҳ (саллаллоҳу алайҳи ва саллам) марҳамат қилади: “Мунофиқнинг белгиси учта: Сўзласа ёлғон сўзлайди, ваъда берса бажармайди, омонатга хиёнат қилади” (Имом Бухорий, Муслим, Абу Довуд ривоятлари). Баъзан, бир воқеанинг уч-тўрт хил “талқини”ни эшитамиз. Бу хабарлар бирор аниқ манба ёки мутасадди ташкилотдан олинган расмий маълумотларга асосланмайди. Ҳар ким ўзидан ҳар хил “тафсилот” қўшиб, бошқага етказишга шошади. Гапираётган киши тил, ёзганлар қалам масъулиятини унутиб қўяди. Холбуки, ўзи аниқ билмаган нарсаларни сўзлаш ёлғон гувоҳлик беришга киради. Хусусан, тарбия жараёнида ота-она ва устоз болага умуман ёлғон гапирмаслиги зарур. Ёлғон ва алдовни кўрган болада ўзининг тарбиячилари, қолаверса жамиятга бўлган ишонч ва эътибор йўқолади. Шунинг учун ҳам болага эътиборини тортиш, тинчлантириш ёки ҳайратга солиш учун ҳам ёлғон гапириш мумкинмас. Уламоларимиз зарур бўлганда жанг майдони (ҳарбий ҳийла)да ва икки уришган кишининг ўртасини ислоҳ қилишда ёлғон гапиришга рухсат беришган. Шундай бўлса-да, тақво қилган афзалдир. Ваъдага вафо қилмаслик ҳам ёлғоннинг бир туридир. Омонатга хиёнат ҳам оятларда бот-бот эслатилиб: “Эй имон келтирганлар! Аллоҳга ва Расулга (буйруқларига) хиёнат қилмангиз ва (бир-бирингиздаги қўйган) омонатларингизга (ҳам) билиб туриб хиёнат қилмангиз!” дейилган (Анфол сураси 27- оят). “Эй мўминлар” дея хитоб қилинишининг сабаби омонатдорлик мўмин-мусулмонларга хос хислатлигини билдиради...

— Биламизки, Навоий вилояти индустриал ҳудуд сифатида тоғдаги кончидан чўлдаги чўпонга қадар турли соҳа вакилларини ўзида жамлаган. Касб-корнинг фазилати ҳақида ҳам айтиб ўтсангиз...

— Тарихдан маълумки, пайғамбарларнинг барчаси зиммаларидаги Аллоҳ таоло томонидан юклатилган элчилик вазифасини адо этиш баробарида ўзи ва аҳлини боқиш учун ҳалол касб билан машғул бўлган. Ҳалол касб-ҳунар орқали тирикчилик ўтказиш ҳам ибодат саналади. Абдуллоҳ ибн Масъуддан ривоят қилинади. Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам): “Ҳалол касб қилиш фарздан кейинги фарздир”, дедилар (Имом Байҳақий “Шуъабул имон” китобида ривоят қилган).

— Ҳалол касб қалбга нур, дилга сурур бахш этади. Инсонда хотиржамлик ва ҳаловат пайдо қилади. Аъзоларни ибодатга моил этиб, амалларни мақбул бўлишига сабаб бўлади. Ризқ ва умрда барака пайдо қилади. Асосийси, Аллоҳнинг ризоси ва дуолар ижобатига сабаб бўлади. Ўз касби ва мансаб-мартабасини суистеъмол қилиш, касбу-корида қалбакилик, таъмагирликка ўтиш орқали ҳалол бўлмаган йўллар билан кун кўриш эса айни гуноҳдир.

— Баъзан одамлар орасида беихтиёр бирон киши ҳақида “эътибор тортадиган кийим кийиб, чиройли сўзлаб, ширали овоз ила амру маъруф, наҳйи мункар қилади-ю, айтганига ўзи амал қилмайди”, деган мазмундаги гапларни эшитиб қоламиз...

— Абдуллоҳ ибн Аббос розияллоҳу анҳуга бир киши келиб: “одамларни яхшиликка чақириб, ёмонликдан қайтармоқчиман”, деди. Ибн Аббос унга “бу ишга қодирмисан?” дедилар. “Қодир бўлсам керак”, деди у. “Қуръондан оятлар келтираман, агар шунга амал қилган бўлсанг, даъватни бошлайверасан, амру маъруфга ҳаққинг бўлади”, деди Ибн Аббос. Сўнг Бақара сурасининг 42-43-оятларини ўқиб берди: “Ҳақни ноҳақлик билан қориштирмангиз ҳамда била туриб, ҳақиқатни яширмангиз! Намозни баркамол ўқингиз, закот берингиз ва рукуъ қилувчилар (намозхонлар) билан бирга рукуъ қилингиз (намоз ўқингиз)”. Сўнг: “Айтадиган гапларингга ўзинг амал қиласанми?”, деб сўради. У киши “йўқ”, деди. Ибн Аббос Саф сурасининг 2-3-оятларини келтирди: “Эй имон келтирганлар! Сизлар нега ўзларингиз қилмайдиган нарсани (қилдик ёки қиламиз деб) айтурсиз?! Сизларнинг ўзларингиз қилмайдиган ишни (қиламиз, деб) айтишингиз Аллоҳ наздида катта нафрат (боиси)дир”. Ибн Аббос “оятлар мағзини чақдингми, одамларни қайтарадиган нарсадан ўзинг қайтиб бўлганмисан”, деб сўради. У киши яна “йўқ”, деди. “Ундай бўлса, амру маъруф ва наҳйи мункарни ўзингдан бошла”, дедилар. Мазҳаббошимиз Абу Ҳанифа (раҳматуллоҳу алайҳ)нинг олдига бир қул келиб: “ҳазрат, сиз ҳар жумада ваз насиҳат, амру маъруф ва наҳйи мункар қиласиз, келаётган жумада қулларни озод қилиш ҳақида гапирсангиз, зора буни эшитган хўжайиним мени қулликдан озод қилса”, деб илтимос қилди ва келаётган жумани орзиқиб кутди. Лекин орадан икки жума ўтса ҳам Абу Ҳанифа (раҳматуллоҳу алайҳ) қуллар ҳақида лом-лим демади. Қул энди умидини уза бошлади. Аммо учинчи жума маърузасида ҳазрат қул озод қилишнинг савоблари ҳақида таъсирчан сўзлар айтди. Ҳалиги қулнинг эгаси уни озод қилди. Севинчи ичига сиғмаган қул Абу Ҳанифа (раҳматуллоҳу алайҳ)нинг олдига келиб: “Нега мен сизга илтимос қилган жумада эмас, икки жумадан кейин гапирдингиз?” деб сўради. Шунда ҳазрат: “Ўша пайти менда қул озод қилиш учун етарли маблағ йўқ эди, икки ҳафта ишлаб, етарли маблағ топдим ва қул озод қилиб, сўнг сўзладим”, деди. Мана, соф Ислом динининг бизгача етиб келишида жонкуярлик кўрсатган улуғлар ибрати. Аллоҳ таолодан амалларимиз Ўз дастури илоҳийсига монанд бўлишини, ҳар бир сўз, насиҳатимиз эса ўзимизда ҳам акс этишини сўраймиз.

Абдулатиф АБДУЛЛАЕВ

суҳбатлашди

ЎМИ Матбуот хизмати

“Ота-онам рус миллатига мансуб кишилар эди. Албатта, мен ҳам уларнинг фарзанди ўлароқ, улар эътиқод қиладиган динда бўлганман. Ота-онам баъзи сабабларга кўра ёшлигимда ажрашиб кетишган. Биз оилада икки қиз, онам ва бувим яшардик. Ҳаётимнинг ҳидоятгача бўлган оралиғини ибрат учун қисқача сўзлаб бермоқчиман. Аммо ишонинг, у дамларни эслагим ҳам келмайди. Ўтмиш хотираларим жуда хунук ва қора....

Кўп вақтим тунги клубларда ўтарди. Ўғил бола ўртоқларим кўп бўлган. Эртаю кеч бирга ўйин-кулгудан бўшамасдик. Ислом динида бўлган баъзи таъқиқлар, маҳрам ва номаҳрам деган тушунчалар биз учун аҳамиятли эмас эди. Бу йўлнинг яна ҳам қоронғуроқ жойларига қўшним Малика мени етаклаб кирди, йўлдан урди, ёшлигим, шўхлигимдан фойдаланди. У билан ёзда тоғларга чиқиб дам олиш режасини ортиғи билан бажарардик. Кўзга яқин, қоматим келишган бўлгани учун кўпчиликнинг эътиборида эдим. У ерда дам олиб, ҳатто спиртли ичимликлар ҳам истеъмол қилардик. Кейин билсам, Малика кўримсиз, мен жозибадор бўлганим учун бойвачча мижозларни мен учун топиб, эвазига анча даромадга эга бўларкан. Ўн олти ёшимда ишратларим меваси ўғлим Саша туғилди. Ёш она бўлишимга сабабчи бўлган йигит билан турмушимиз узоққа чўзилмади. Чунки бизни таъминлашга имкони йўқ, ғирт бекорчи, кўча безорилардан эди. Аммо қайнонам неварасини жуда яхши кўрар, қўлдан келганча бизга қарашарди.

Хуллас, яна уйимга қайтдим. “Ўрганган кўнгил ўртанса қўймас” деганларидек Малика билан яна эски одатимизни қила бошладик. Кунларнинг бирида бир қўшнимнинг уйига нарса олиш учун кирдим. У аёлни олдиндан билардим, ҳар кўрганимда ҳавас билан қараб, ичимда алланечук надомат сезардим. Қўшним беш вақт намозини канда қилмайдиган, барча аврат жойлари ёпиқ, намунали ҳаёт кечирарди. Унинг тартибли ҳаёти, Аллоҳга ишончи, тўғрисўзлиги, менга берган насиҳатлари ичимга илиқлик сола бошлади.

Кунлар ўтиб, ичимда ғалаён бошланди. Энди маишатбозлик, ўйин-кулгу, умуман, ҳеч нарсага қизиқишим қолмади. Нуқул ўша қўшнимнинг уйига бориб сўзларини тинглагим келаверарди. Бу орада Ислом динини қабул қилдим. Қилган гуноҳларимдан қаттиқ изтироб чекаётган қалбим: “Аллоҳ мени кечирармикан?..” деган саволлар гирдобида ўз ҳаловатини йўқотди.

Бир куни ўзимда куч тўплаб қўшнимнинг ёнига чиқдим.

– Опа, Худо мени кечирармикан? – дедиму кўзларимдан тинимсиз ёш қуйила бошлади.

Менинг ҳамма кирдикорларимдан хабардор Муслима опа эса:

– Қуръони каримда Аллоҳнинг: “Илло, шундан (куфрдан) кейин тавба қилиб, (хатоларини) тузатсалар, албатта, Аллоҳ кечиримли ва раҳмли зотдир” (Оли Имрон сураси, 89-оят) деган ваъдаси бор. Агар афсус-надоматингиз чин бўлса, қайтиб бу ишларга қўл урмасангиз, иншоаллоҳ, тавбаларингиз қабул бўлади. Аксинча, ўша залолатдаги ҳаётга яна қайтсангиз, Аллоҳ таолонинг: “Албатта, имон келтирганларидан кейин (яна) куфрга қайтган, сўнгра куфрларини зиёда қилган кимсаларнинг тавбалари сира қабул қилинмас. Ана ўшалар адашган (гумроҳ)лардир” (Оли Имрон сураси, 90-оят) деган огоҳлантируви ҳам бор. Бу борада энди қаттиқ эҳтиёткор бўласиз, синглим, – дедилар. Сўнг: – Аввало, Ислом динини қабул қилганингиздан жудаям хурсандман. Аммо эски гуноҳ ишларингизга қайтиб, имонингизни хатарга қўйманг. Номаҳрамлар билан асло учрашманг. Мени айтди дерсиз, агар ҳалол юрсангиз, шундай бахтга эришасизки, кўплар ҳавас қилади сизга”, – деб таъкидладилар.

Бу гаплардан анча енгиллик ҳис қилиб, ўзимга сўз бердим: “Худо хоҳласа, қайтиб бу ишларни қилмайман”.  

Орадан икки йил ўтди. Намоз ўқиш ва рўза тутишни ўргандим. Тўғри, бу ишлар бошида менга анча қийинчилик туғдирди. Ўғлим Сашани суннат қилдик. Опам ҳам мусулмон бўлди. Дунёда кўп неъматлар ичра энг бебаҳо неъматга эришганимиздан жуда мамнунман.

Атиги икки йиллик тоат-ибодатим, Яратганга бўлган кучли ишончим, чинакам тавба-тазаррум сабаб Аллоҳ мени мукофотлади. Бир йигитга турмушга чиқдим, қиз фарзандли бўлдим. Қайнона-қайнотам келин бўлишимга роса қаршилик қилишди. Чунки ўғиллари уйланмаган ва менинг қора ўтмишим уларнинг қулоғига етиб борганди. Аммо ўғилларининг қатъий сўзидан кейин ота-оналари ҳам рози бўлишди. Турмушимизнинг илк ойларидаёқ уларнинг кўнглини олишга мушарраф бўлдим. Мусулмон қайнона-қайнотам мени ва фарзандимни ниҳоятда қадрлаб, ўз фарзандидай кўришди. Турмуш ўртоғим билан мусулмонлик йўл-йўриқларига риоя қилиб яшаётганим ва шундай кунларга етганим учун Раббимга беҳисоб ҳамду санолар айтаман. Ислом бунчалар гўзал ва покизалик дини бўлмаса...”.

ХУМОРБЕГИМ

ёзиб олди

Жорий йилнинг 10 июль куни Ўзбекистон мусулмонлари идораси тасарруфидаги ўрта махсус ислом билим юртларида 2018-2019 ўқув йили учун қабул имтиҳонлари бошланди.

Имтиҳонлар тасдиқланган низомга кўра, “Маънавият ва маърифат” фанидан суҳбат, “Чет тили” ва “Тарих” фанларидан тест синови шаклида бўлиб ўтди.

Имтиҳонлар Қорақалпоғистон Республикасидаги Муҳаммад Беруний номидаги Ислом ўрта-махсус билим юрти, Андижон вилоятидаги Саййид Муҳйиддин махдум ўрта махсус ислом билим юрти, Бухоро вилоятидаги Мир араб мадрасасида ўтказилди.

Имтиҳонлар давом этмоқда, имтиҳон ҳақида қўшимча маълумотлар порталимизда эълон қилинади.

ЎМИ Матбуот хизмати

58 ёшли марокашлик Муҳаммад Руҳубат Ҳаж зиёратини амалга ошириш учун Марокашдан Саудия Арабистонига қараб велосипедда йўлга чиқди. Унинг олдида минглаб километр масофани босиб ўтиш вазифаси турганини айтиб ўтилган. Бу ҳақда "dailysabah.com" нашри хабар берди.

Муҳаммад Руҳубат ўз саёҳатини 1 апрелда бошлаган бўлиб, босиб ўтиладиган йўл уч ой тўққиз кунни давом этади. Саёҳатчи Марокашнинг Мекнес шаҳридан йўлга чиқиб, Мавритания, Мали, Буркина Фасо, Нигер, Чад, Судандан ўтади.

Руҳубат ҳар куни қарийб 120 км масофани босиб ўтмоқда.

ЎМИ Матбуот хизмати