Қуйида келтириладиган фикрлар, ҳикматлар ижтимоий тармоқлардаги турли саҳифалардан олиб таржима қилинган. Бундан ташқари саҳобаи киромлар, улуғ олимлар, Яқин Шарқ, Осиё, Европа ва Америка мутафаккирларининг бир қатор фикрлари ҳам берилган.

*****

Уйингнинг ҳажми ҳар қанча катта бўлса ҳам, машинанг ҳар қанча янги бўлса ҳам, банкдаги ҳисоб рақамингдаги пулинг ҳар қанча кўп бўлса ҳам, қабрларимиз доимо бир хил узунликда ва бир хил кенгликда қилиб кавланади. Шундай экан, ТАВОЗЕЪЛИ БЎЛ!

“Ховатир роқия журнали”

*****

Буюк тобеин Маймун ибн Меҳрон раҳимаҳуллоҳ: “Мен садақа қиламан ва молимнинг зиёда бўлганини кўраман” дедилар. Бу гапни эшитган дўстлари ҳам садақа қилди ва Маймун ибн Меҳронга: “Мен ҳам садақа қилдим. Аммо молим камайганини кўрдим” деди. Шунда буюк тобеин “Мен Роббимнинг марҳаматига кучли ишонч билан садақа қиламан. Сен эса тажриба қилиб кўриш учун садақа бергансан” дедилар.

*****

Энг оғир хиёнат – душманинг сенга хиёнат қилиши эмас, балки қалбинг калитларини топширган яқин инсонингнинг сенга қилган хиёнатидир.

“Ҳикмат дурдоналари”

*****

Дўстнинг хиёнати қиличнинг мингта зарбасидан оғирроқдир.

“Ҳикмат дурдоналари”

*****

Жамиятимизда бир шахснинг яхшиликлари эсга олинса, ҳамма жим туради. Лекин ўша шахснинг битта ёмонлиги эсланса, бу гапга ҳамма шерик бўлади.

“Ҳикмат дурдоналари”

*****

Сиз бир гапни қабул қилишингиз керак: ҳамма ҳам сизга бахтиёр ҳаёт тилайвермайди. Баъзилар сизни йиқитиш учун қулай фурсатни кутиб яшайди.

“Ҳикмат дурдоналари”

*****

Одамларни пойлама. Уларнинг хато қилишларини кутма. Пардаларини йиртма. Жосуслик қилма. Унинг ўрнига ўзинг билан машғул бўл. Нафсингни ислоҳ қил. Чунки охиратда ўзинг ҳақингда сўраласан, улар ҳақида эмас. Улар ҳам сен ҳақингда сўралмайдилар.

“Ҳикмат дурдоналари”

*****

Ақл умрга қиёс қилинмайди. Қанчадан-қанча кичик болалар бор, агар гапирсалар, катталар ҳам жим туриб қулоқ солади. Қанчадан-қанча катта одамлар бор, агар гапирсалар, кичиклар ҳам кулиб ўтиради.

“Ҳикмат дурдоналари”

*****

Кимга тўрт нарса берилган бўлса, тўрт нарсадан маҳрум бўлмайди:

Кимга шукр берилган бўлса, неъматнинг зиёда бўлишидан маҳрум бўлмайди.

Кимга тавба берилган бўлса, унинг қабул бўлишидан маҳрум бўлмайди.

Кимга истихора берилган бўлса, яхши ишга йўлланишдан маҳрум бўлмайди.

Кимга маслаҳат қилиш неъмати берилган бўлса, тўғри иш қилишдан маҳрум бўлмайди.

“Ҳикмат дурдоналари”

*****

Ўч олишнинг энг афзал кўриниши – бахтли бўлиб яшашингдир. Сени бахтли ҳолда кўришдан кўра ёмонлик қилганларнинг мазасини қочирадиган нарса йўқ.

“Ҳикмат дурдоналари”

*****

“Қандай иш қилган бўлсанг ҳам, унинг мукофот ёки жазосини оласан”

Бу золимларни қўрқитадиган, мазлумларни эса хурсанд қиладиган гапдир.

“Ҳикмат дурдоналари”

*****

Кўзи ожиз одам дарёдан сув ичгани йўлга чиқди. Атроф қоронғу эди. У қўлида чироқ кўтариб олганди. Йўловчилардан бири ундан “Нега чироқ кўтариб олдингиз. Ахир сиз барибир кўрмайсиз-ку?!” деб сўради. Шунда у: “Кўзи кўрадиганлар менга урилиб кетмасликлари учун чироқ кўтариб олдим” дея жавоб берди.

“Тарих муҳрлаган сўзлар”

*****

Интернет материалларидан тўплаб, таржима қилувчи

 Нозимжон Иминжонов

Дугонажон, эрта-индин оилангизга бағрингизни тўлдириб, фарзандингизни бахтли қилиш ва зурриёдингизни давом эттириш учун бошқа бир хонадоннинг суюкли қизи келин бўлиб келмоқда. Сизнинг ҳам орзуларингиз бисёр. Тўй яқин бўлгани сайин қариндошлар, қўшнилар, таниш-билишларингиз сизни қайноналик унвони билан муборакбод этишади. Аммо инсонлар орасида “Келинга бошидан қаттиқ туриш керак”, “Келин ҳеч қачон қиз бўлмайди”, “Келин келса, ўғил ҳам айнийди” кабиларни айтадиганлар ҳам учрайди.

Сиз эса битта болангиз иккита бўлганидан қувонинг. Келинингиз билан бирга оилангизга зурриётлар қўшилишини тасаввур қилинг. Остонангиздан келин деган номга муносиб бўлишни ният қилиб кириб келган бу нозик хилқатни она бўлиб қабул қилинг.

Ҳамма оналар ҳам “Ўғлимни бошини иккита қиламан, келин тушираман” деб, ўзи киймаса ҳам, сандиққа сарполар йиғади. Минг бир розилик билан сандиққа сарполар солганда юраги бир энтикиб, бўлғуси келинини ширин орзулар билан тасаввур қилади.

Аммо қайноналикка етиб, баъзи оналаримиз ширин орзуларини четга суриб, фарзандлари бахтига раҳна солаётганларини сезишмайди.

Янги оила – бу янги ўтқазилган кўчат демакдир. Ниҳолни бўй чўзиб,  кўкариб кетиши учун зийрак боғбоннинг парвариши лозим. Сиз билан биз зийрак боғбон бўлайликки, биз тутган йўллар оқибатида боғларимиз пайҳон бўлмасин.

Баъзи оналаримиз ўғилларини келинга меҳрибонлигини кўриб ичлари титрайди. Ўғли билан келинини суҳбатини пойлайдиган оналар ҳам бор. Бу нима, рашкми? Ўзлари сезмаган ҳолда келинни кундош ўрнида кўряптиларми?

Келинингиз эрталаб тура олмабди, дарров хулоса чиқаришга шошилманг. Қизингиз ухлаб қолса, “Чарчагандир, бир оз дам олсин” дейсиз-у,  келинингиз барвақт турмаса, “Яна ухлаб қолибди”, деб жаҳл отига минасиз.

Илгари қайноналар Аллоҳдан қўрққанлари учун ҳам келиннинг ишидан айб топмасдан, аксинча, тарбиялаб, олижаноб келинга айлантиришга харакат қилишган.Келиннинг онаси ҳам қизим бировнинг хонадонига борганда қийналмасин, деб рўзғорнинг икир-чикиригача ўргатишган. Ҳозирда эса оналаримиз “Қизим ўқишдан келди, ишлаб келди” деб, ҳамма юмушни ўзлари бажаришади. Оқибатда қиз бошқа хонадонга келин бўлиб борганида турмушнинг илк кунлариданоқ уқувсизлиги билиниб қолади. Агар келиннинг қайнонаси диёнатли бўлса, қаноат билан тарбиялаб йўриғига солиб олади, аммо диёнатсиз қайнона бўлса, 2-3 ойда кўч-кўрони билан онасиникига қайтариб юборади.

Келинини мақтаган қайнонанинг келини эмас, аввало ўзи яхшидир. Янги жой, янги рўзғор, янги феълли инсонлар. Келин ўрганиб кетгунича албатта, камчилиги бўлади. Қайнона келиннинг хатосини яшириб, яхшисини оширяптими, албатта, келин қиз ўрнида бўлғуси, иншааллоҳ.

Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам ҳадисларида: “Албатта, амаллар ниятларга боғлиқдир”, деганлар. Яхши қайнона бўлиш  учун ёш ёки кекса бўлиши, ўқиган ёки кўп туққан бўлиши шарт эмас. У аёлнинг аслига, имонига, феълига ва албатта, ниятига боғлиқ бўлади.

Келинини доим мақтайдиган бир онахон билан ҳаёт тажрибалари ҳақида суҳбатлашганимда: “Мен ният қилганман, келинимни қиздек кўраман, деб. Мен келинимга она бўлолсам, у ҳам менга қиз бўлади.  Тўйдан олдин келиним билан учрашиб, оилада кўпчилик эканимизни тушунтириб, хонадонимизнинг азалий урфлари ҳақида суҳбатлашганман. Ҳозирги вақтда келиним нафақат менинг, балки барчанинг меҳрини қозонган. Келиним хасталаниб қолса, албатта, қизимга қандай қарасам, шундай парвариш қилишга харакат қиламан. Бир-икки кун уй юмушларини ўзим қиламан. Бу мен учун саломатлик бўлса, келинимга соғлигини тиклаб олиш учун бир оз ҳордиқ бўлади. Буни ҳамма қилиши мумкин. Бунинг учун бир инсоннинг қалбини оғритиш гуноҳ эканлигини, қилаётган амалларимизни эса савоб деб, кундалик ҳаётимизга татбиқ қилишимиз мумкин” дедилар.

Аллоҳ таоло Қуръони каримда марҳамат қилади:

“Сўнгра ана ўша кунда (қиёматда), албатта, (сизларга ато этилган барча) неъматлар тўғрисида сўроқ қилинурсиз!”(Такосур сураси, 8 оят).

Аллоҳ таоло ато этган ҳар бир неъматга шукр қилдингизми, йўқми – сўраласиз. Каттаю-кичик ҳар бир неъмат тўғрисида сўралиш ҳисси ҳар бир имонли инсонни доимий равишда қамраб турмоғи лозим. Ана шундагина масъулият ҳисси ортади. Қайнона учун ҳам келин Яратганннинг неъмати. Келин келиб бағримиз тўлса, қўлимиздан ишимизни олиб, оғиримизни енгил қилиб турибдими, албатта, келинимиз ҳаққига дуоларимизни дариғ тутмайлик.

Доим ёдимизда сақлашимиз керак бўлган ҳақиқатлардан бири шуки, сиз келинингизнинг кўнглига қараб, қилган хизматлари учун дуо қиляпсизми, билингки, бошқа бир хонадонда сизнинг ҳам қизингиз дуоларга кўмилиб юрибди.

“Она  бўламан” деб, ният қилдингизми, Аллоҳ ниятингизга яраша шафқат, меҳр эшигини очади. Келинингизга ёққанингиз ўз фарзандингизга ёққанингиздан кўра гаштлироқ.

Кекса бир онахондан: “Устозингиз ким?”, деб сўралганда, онахон: “Аллоҳ раҳмат қилсин, қайнона ойимлар”, деб жавоб бердилар.

Ҳар бир аёлга келинларига устозлик қилиш бахти насиб этсин. Бу жуда улкан мартаба. Бу мартабага етишишнинг ўзига яраша машаққатлари борки, унга сабр-қаноат билан етишиш мумкин.

Дугонажон, яна бир истагим, зинҳор-базинҳор келинингизданми, ўғлингизданми ранжиб “Болангдан қайтсин” деб юборманг. Халқимизда  мақол бор - “Шохига урсанг, туёғи зирқирайди”. Набирангиз бадфеъл бўлса, ота-онасига қўшилиб сиз ҳам сиқиласиз. Феълимизни кенгроқ қилайлик, кечиримли бўлайлик. Келинингизни суйганингиз сари Аллоҳ таоло қувончли кунларингизни  кўпайтираверади. Аллоҳ барчамизни ҳидоят йўлида қилсин!

Ўзбекистон мусулмонлари идораси мутахассиси

Мунира АБУБАКИРОВА