Президентимиз Шавкат Мирзиёев 6 январь куни Ўзбекистон мусулмонлари идораси раиси, муфтий Усмонхон Алимов ҳазратларини қабул қилиб, 70 йиллик таваллуд айёми билан самимий табриклади.

Давлатимиз раҳбари муфтий ҳазратларига мамлакатимизда ислом маданияти ва илм-фанини ривожлантириш, муқаддас динимизнинг инсонпарварлик моҳияти ва эзгу ғояларини, буюк аллома ва мутафаккирларимизнинг бебаҳо илмий меросини тадқиқ этиш ва халқаро миқёсда кенг тарғиб қилиш ишига қўшган муносиб ҳиссаси, жамиятда ижтимоий-маънавий муҳит барқарорлигини таъминлаш, миллатлараро тотувлик ва ҳамжиҳатликни мустаҳкамлаш борасидаги катта хизматлари, диний ва дунёвий билимларни пухта эгаллаган етук мутахассисларни тайёрлаш, ёш авлодни Ватанга муҳаббат, бағрикенглик ва миллий қадриятларимизга ҳурмат руҳида тарбиялаш йўлидаги ибратли фаолиятининг юксак эътирофи рамзи сифатида “Эл-юрт ҳурмати” орденини топширди.

Куни кеча Саудия Арабистонида ўтказилган Ислом олами уюшмасининг 44-қурултойида иштирок этиб, юртимизга қайтган муфтий Усмонхон Алимов ҳазратларидан кейинги кунларда ҳаётларида юз берган қувончли воқеалар ҳаяжони, Президентимизнинг диний уламоларга кўрсатаётган алоҳида эътибори, умуман, юртимизда диний-маърифий соҳада амалга оширилаётган ишлар, уларнинг мазмун-моҳияти ва аҳамияти ҳақида эксклюзив интервью олдик.

— Аввало, яқинда давлатимиз раҳбари Фармонига мувофиқ, давлатимизнинг нуфузли мукофоти — “Эл-юрт ҳурмати” ордени ила тақдирланганингиз билан табриклаймиз. Сизга узоқ умр, сиҳат-саломатлик, келгуси ишларингизда муваффақият тилаймиз.

— Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳим. Эътибор учун ташаккур. Президентимиз томонларидан берилган ушбу юксак орден менинг шахсим тимсолида бутун диний соҳа вакилларига берилган мукофот, деб ўйлайман. Чунки юртимизда диний-маърифий соҳада эришаётган ютуқларимиз — бутун жамоамиз меҳнатлари маҳсулидир. Юртбошимиз олиб бораётган ишларимизни эътироф этганларидан беҳад миннатдормиз.

Давлатимиз раҳбари Президентлик фаолиятининг дастлабки кунлариданоқ мамлакатимизда ижтимоий-маънавий соҳани янада ривожлантириш, оилаларимиз, маҳаллаларимизда, бутун жамиятимизда соғлом муҳитни мустаҳкамлаш, ёшлар тарбияси, тинч-осуда ҳаётимизни, муқаддас динимиз поклигини асрашда яқин ёрдамчи сифатида диний соҳа вакилларига алоҳида эътибор қаратдилар. Шу билан бирга, юртимизда олиб борилаётган кенг кўламли ислоҳотларда имом-хатиблар, уламоларнинг ўз таклиф ва маслаҳатлари билан фаол иштирок этишларига шарт-шароитлар яратилди. Биз бу эътиборни қадрлаб, бор куч ва салоҳиятимизни халқимизнинг маърифатини, маънавиятини юксалтириш, ҳаёт даражаси ва сифатини ошириш йўлида сафарбар этишга доимо тайёрмиз.

— Кейинги йилларда Президентимиз томонидан барча соҳада амалга оширилаётган ўзгаришлар шиддатли тус олди. Шу маънода, мамлакатимизда фуқароларнинг диний эркинлигини таъминлаш, бағрикенглик, маърифий ислом ғояларини тарғиб қилиш борасида олиб борилаётган ишларнинг мазмун-моҳияти ва аҳамияти ҳақида нималар дея оласиз?

— Президентимиз томонларидан мамлакатимизда амалга оширилаётган кенг кўламли ислоҳотлар Ўзбекистоннинг янги қиёфасини шакллантиришга хизмат қилмоқда. Энг муҳими, бугун ижобий ўзгаришларни юртимиздаги ҳар бир инсон ўз тақдири мисолида яққол ҳис қиляпти.

Диний-маърифий жабҳада ҳам аҳамияти беқиёс ишлар амалга оширилаётганини ҳаммамиз кўриб, гувоҳи бўлиб турибмиз. Янгидан барпо этилаётган масжидлар, улуғ аждодларимиз номидаги мажмуалар, очилаётган диний таълим муассасалари, соҳада халқаро ҳамкорлик ривожланиб, чет эллик таниқли уламоларнинг диёримизга ташриф буюраётгани, нуфузли ташкилотлар билан алоқалар ўрнатилаётгани юртдошларимизга чексиз қувонч, ғурур-ифтихор бағишламоқда.

Амалга оширилаётган ишларнинг мазмуни, улардан кўзланган муддаолар ҳақида узоқ гапириш мумкин. Масалан, Президентимиз ташаббуси билан Бухородаги Мир Араб мадрасасига олий мақом берилишида катта маъно бор. Зеро, ушбу таълим даргоҳи беш юз йил аввал ана шундай юксак мақомда ташкил этилганди. Йиллар давомида бу ерда юзлаб олиму уламолар камолга етган. Бироқ ўтган асрдаги эътиборсизлик оқибатида муассаса ўз мавқеини йўқотганди. Давлатимиз раҳбари томонидан мадрасага олий мақом берилиши яна бу ердан алломалар, мутафаккирлар етишиб чиқишига умид уйғотади. Шахсан мен ушбу мадрасанинг Мисрдаги Ал-Азҳар университети билан бир хил мақомга кўтарилишига ишонаман. Бундан ташқари, юртимизда Ўзбекистондаги Ислом цивилизацияси маркази, Имом Бухорий, Имом Термизий номларидаги халқаро илмий-тадқиқот марказлари, Ҳадис илми мактаби фаолияти йўлга қўйилдики, бу эзгу ишларидан мақсад дунё тамаддуни бешикларидан бири бўлган Ўзбекистоннинг тарихий юксак мақомини қайта тиклаш, Ватанимизни илм-фан марказларидан бирига айлантириш, шу орқали диёримизда навбатдаги ренессансни — уйғониш даврини юзага келтириш, халқимизни янада маърифатли, бахтли-саодатли кўришдир.

Мамлакатимизда буюк аждодларимиз руҳини шод қилиб, уларнинг қадамжолари обод этилаётгани, илмий-маънавий меросини кенг миқёсда ўрганиш, тадқиқ ва тарғиб этишга муҳим шароитлар яратилаётгани ҳаётимизни миллий қадриятлар асосига қуриш, юксак маънавиятли авлодни камолга етказиш, энг олий неъмат — тинчлик-тотувликни мустаҳкамлаш, дунёда тобора долзарб масалага айланиб бораётган терроризм, экстремизм, ақидапарастлик каби иллатларга қарши маърифат билан курашишга хизмат қилмоқда.

— Ўзбекистонда диний-маърифий соҳада олиб борилаётган ишларга жаҳон жамоатчилиги ҳамда халқаро экспертлар қандай баҳо бермоқда?

— Дунё аҳли бугун инсоният тараққиётида кескин бурилишлар рўй бераётган тарихий босқичда яшамоқда. Инсон онгу қалби учун кураш тобора шиддатли тус оляпти. Энг афсусланарлиси, кўплаб инсонлар умрига зомин бўлаётган терроризм, ақидапарастликни айрим ғаразли кучлар томонидан тинчлик ва инсонпарварлик дини бўлган исломга боғлаш орқали дунё мусулмонларига нисбатан салбий кайфиятни шакллантириш, исломофобияни кенг ёйишга ҳаракатлар кузатилмоқда. Бу эса жаҳоннинг турли минтақаларида этно-конфессионал зиддиятлар вужудга келиши, янгидан-янги низо ўчоқлари пайдо бўлишига сабаб бўлаётир.

Ана шундай мураккаб бир даврда Президентимиз ҳатто жаҳоннинг энг юксак минбарларидан туриб, халқаро терроризм ва экстремизмнинг илдизини жаҳолат ва муросасизлик ташкил этишини, шу боис одамлар, биринчи навбатда, ёшларнинг онгу тафаккурини маърифат асосида шакллантириш ва тарбиялаш энг муҳим вазифа эканини таъкидлаб келяптилар. Мазкур ёндашувни халқаро экспертлар, дунё жамоатчилиги юксак баҳолаяпти. Жумладан, Шавкат Мирзиёевнинг БМТ Бош Ассамблеясининг 72-сессиясида “Биз бутун жаҳон жамоатчилигига ислом динининг асл инсонпарварлик моҳиятини етказишни энг муҳим вазифа, деб ҳисоблаймиз. Биз муқаддас динимизни азалий қадриятларимиз мужассамининг ифодаси сифатида беҳад қадрлаймиз. Биз муқаддас динимизни зўравонлик ва қон тўкиш билан бир қаторга қўядиганларни қатъий қоралаймиз ва улар билан ҳеч қачон муроса қила олмаймиз. Ислом дини бизни эзгулик ва тинчликка, асл инсоний фазилатларни асраб-авайлашга даъват этади”, деган сўзлари жаҳон бўйлаб кенг акс садо берди. Давлатимиз раҳбарининг БМТ Бош Ассамблеясининг “Маърифат ва диний бағрикенглик” деб номланган махсус резолюциясини қабул қилиш таклифи қўллаб-қувватланди ва қабул қилинди. Бу терроризм, экстремизм, зўравонлик, муросасизлик каби бугунги куннинг ўткир муаммоларига илм-маърифат, ўзгаларга адолатли ва бағрикенг ёндашув ҳамда тинчликпарвар сиёсат энг тўғри ечим эканини дунё жамоатчилиги тан олгани ва англаётгани ифодасидир.

Ўтган йиллар давомида Америка Қўшма Штатлари, Франция, Испания, Германия, Озарбайжон, Чеченистон, Миср Араб Республикаси, Саудия Арабистони, Россия Федерацияси, Бирлашган Араб Амирликлари, Туркия ва қўшни давлатларда хизмат сафарларида бўлганимизда мутасаддилар ҳамда халқаро ташкилотлар томонидан Ўзбекистонда диний эркинликлар, инсон ҳуқуқлари соҳасида амалга оширилаётган ислоҳотлар ва ютуқлар алоҳида эътироф этилиб, юқори баҳоланди.

Мамлакатимизга ташриф буюраётган нуфузли меҳмонлар ҳам олиб бораётган ишларимизни кўриб, ўз мамнунликларини билдиряпти. Жумладан, Покистон давлати муфтийси Муҳаммад Тақий Усмоний ҳафизаҳуллоҳ Ўзбекистон заминига сафарлари чоғида “Мен ушбу заминни зиёрат қилиш тавсия этилган уч муқаддас жойдан — Масжиди ҳарам, Масжиди Набавий ва Ақсо масжидидан кейинги ўринга қўяман. Бу юртни кўриш орзу эди. Йигирма етти йил аввал Ўзбекистонга келган эдим. Ўшанда фақат Самарқандни зиёрат қилишга имкон бўлган. Бу гал Бухоро, Самарқанд, Қашқадарё, Сурхондарё ва Тошкент ерларидаги табаррук жойларни зиёрат қилишга Ҳақ таоло муваффақ қилди. Аввалги ташрифим билан бу сафарим орасида жуда катта фарқ бор. Ўтган вақт мобайнида Ўзбекистон моддий ва маънавий жабҳада улкан юксалишларга эришибди”, деганлари катта эътирофдир.

Шунингдек, Миср Араб Республикаси Бош имоми, “Ал-Азҳар” диний мажмуаси раҳбари, шайх Аҳмад Муҳаммад Тоййиб ҳазратлари ҳам юртимиздаги ўзгаришлар ҳақида шундай илиқ сўзларни билдирган эди. Бундан ташқари, МДҲ мамлакатлари муфтийларининг эътирофларини оммавий ахборот воситалари орқали доимо кузатиб турибмиз.

— Куни кеча Саудия Арабистонида ўтказилган Ислом олами уюшмасининг 44-қурултойида иштирок этиб, нутқ сўзладингиз. Ушбу нуфузли йиғилишда қандай масалалар муҳокама қилинди?

— Ислом олами уюшмаси бош котиби, доктор Муҳаммад Абулкарим Ийсо таклифига биноан ушбу нуфузли тадбирда қатнашдик. Маккаи Мукаррама шаҳрида ўтказилган йиғилишда дунёнинг турли мамлакатларидан келган таниқли уламолар, машҳур муфтийлар, профессор-олимлар, етук экспертлар, давлат ва дин арбоблари ҳамда халқаро исломий ташкилотлар етакчилари иштирок этди.

Йиғилишда айрим мамлакатлардаги можаролар, турли минтақалардаги мусулмон озчиликка қарши зўравонликларга барҳам бериш масалалари муҳокама қилинди. Шунингдек, дунё давлатларида тинчлик-осойишталикни таъминлаш, бузғунчиликнинг ҳар қандай кўринишига қарши курашиш ва халқларнинг осуда ҳаётига рахна солувчи қора кучларнинг хатти-ҳаракатларига чек қўйишга чақирилди. Ислом қадриятлари ва анъаналарини сақлаб қолиш, уларни ёш авлодга сингдириш, фаровонликка эришиш учун халқлар ўртасидаги биродарлик ришталарини янада мустаҳкамлаш зарурлиги қайд қилинди.

Дарҳақиқат, бугун ислом дунёси тобора ўсиб бораётган хавф ва жиддий таҳдидларга дуч келмоқда. Ёвуз кучлар, юқорида таъкидлаганимиздек, исломнинг суратини бузиб кўрсатиш, унинг покиза номини қора қилишга уринмоқда. Ёшларни алдаб, бузғунчи ғоялар ва ахлоқсиз маданиятга эргаштириш ҳаракатлари кўпаймоқда. Шубҳасиз, бу муаммоларнинг ечими — ислом дини қадриятларини тўғри татбиқ этиш, покиза суннатга эргашиш, динга кўр-кўрона ва мутаассибона ёндашишдан сақланишдир.

Йиғилишда сайёрамизнинг барча ҳудудида тинчлик ва хавфсизлик ўрнатилиши, мусулмонларнинг ўзаро бирдам ва иноқ бўлишлари йўлида қатъий ва собит туриш лозимлиги алоҳида қайд этилди. Биз ҳам муҳокама этилган мавзулар юзасидан ўз фикр-мулоҳазаларимизни билдирдик. Ўзбекистонда диний соҳада олиб борилаётган ишлар, ёшларга қаратилаётган эътибор ҳақида сўзлаб бердик. Фикр ва мулоҳазаларимизни анжуман қатнашчилари жуда илиқлик билан қарши олди. Айтиш керакки, Ўзбекистон делегациясининг бу каби нуфузли анжуманларда қатнашиши мамлакатимизнинг жаҳондаги мавқеи тобора мустаҳкамланиб бораётганидан далолатдир.

Дилшод КАРИМОВ

(“Халқ сўзи”) суҳбатлашди.

Абу Ақийл Абдураҳмон ибн Саълаба Бадр ғазотида ва ундан кейинги барча ғазотларда Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам билан бирга иштирок этган саҳобалардан эдилар. Ибн Жавзий раҳимаҳуллоҳ Жаъфар ибн Абдуллоҳ ибн Асламдан қуйидаги воқеани ривоят қилиб келтирганлар:

“Ямома жанги куни (Ямома – Арабистон ярим оролида жойлашган қадимий шаҳарлардан бири. Ҳозирда Нажд ерларига тўғри келади. Ямома жанги ҳижрий 632 санада содир бўлган. У ридда уруши сирасига киради. Бу жангда 70 нафар ёки ундан ортиқ қори ҳалок бўлган) мусулмонлар сафландилар. Саф ичидан илк ярадор бўлган киши Абу Ақийл эди. Унга отилган ўқ икки елкаси орасидан кириб юрагининг ёнидан тешиб ўтган, аммо ўлдирмаган эди. Одамлар ундан ўқни суғуриб олишди. Бу ҳодиса куннинг аввалида содир бўлганди. Улуғ саҳобий ярадор бўлган чап тарафига бироз оғиб, четроқ панага ўтадилар. Уруш қизиганда мусулмонлар ортга чекинишди.

Абу Ақийл жароҳати билан оввора бўлиб турган бир пайт эди. Шунда Маън ибн Адий исмли киши “Эй ансорлар! Аллоҳни эсга олинглар ва душманингизга қайта ҳамла қилинглар!” деб нидо қилди. Абдуллоҳ ибн Умар розияллоҳу анҳумо айтадилар: “Абу Ақийл қавмини чорлаш учун ўрнидан турмоқчи бўлди. Мен унга “Нима қилмоқчисан? Сен урушолмайсан-ку!” дедим. У бўлса “Нидо қилувчи исмимни айтиб чақирди-ку!” деди. Мен унга “Ахир у “Ансорлар!” деди, жароҳатланганларни айтмади” дедим. У бўлса “Мен ҳам ансорларданман. Энди у нидога эмаклаб бўлса ҳам жавоб беришим керак!” деди.

Ибн Умар розияллоҳу анҳумо воқеани бундай давом эттирадилар: “Абу Ақийл ўнг қўлига қиличини олди-да, ёнбоши билан сурилиб-сурилиб олдинга юришга интилди ва “Эй ансорлар! Ҳунайн кунидаги каби душманингизга қарши қайта жамланинглар! Аллоҳ сизларга раҳм қилсин! Бу ёққа келинглар!” деб нидо қилди”. Мусулмонлар душманга қарши мустаҳкам қалъадек саф тортдилар. Ҳатто душманни катта боғ ичига киришга мажбур қилиб, уларга қақшатқич зарбалар бердилар. Сафлар ва қиличлар бир-бирига қоришиб кетди.

Воқеани кузатиб турган Ибн Умар розияллоҳу анҳумо айтадилар: “Мен Абу Ақийлга назар солсам, унинг чап қўли елкасидан узилиб тушган, ўзи ҳам ҳолсизланиб ерга йиқилган экан. Унинг танасида ўн тўртта жароҳат бор эди. Бу орада Аллоҳнинг душмани Мусайлама ҳам ўлдирилди. Абу Ақийлнинг олдига бордим, қарасам, у сўнгги нафасларини олаётганди. Унга “Эй Абу Ақийл!” дедим. У жуда паст ва сокин овозда “Лаббай. Ғалаба кимга насиб этди?” деди. Мен “Хушхабар! Аллоҳнинг душмани ўлдирилди” деб баланд овозда айтдим. У бармоғини юқорига кўтарган ҳолда Аллоҳ таолога ҳамд айтди-да, омонатни топширди. Аллоҳ уни раҳматига олсин! Кейин Мадинага келганимда отам Умар розияллоҳу анҳуга бўлиб ўтган воқеаларнинг ҳаммасини гапириб бердим. Отам ҳикоямни эшитиб бўлгач, “Аллоҳ уни раҳматига олсин! Шаҳид бўлиш учун тинмай ҳаракат қилибди-да! У Набий соллаллоҳу алайҳи васалламнинг яхши саҳобаларидан ва Ислом динига аввал кирганлардан бири эди” дедилар”.

“Солиҳлар ва солиҳалар, зоҳидлар ва зоҳидалар ҳаётидан минг бир қисса” китобидан Нозимжон Ҳошимжон таржимаси

3. Ёш оилага ота-оналарнинг аралашуви.

Қадимдан мусулмон халқларида, жумладан, бизнинг халқимизда оиланинг катталари, ота-оналар ёш оилаларнинг мустаҳкамлиги гаров бўлиб келганлар. Ҳалқимизда “жанжалсиз уй йўқ” дейилади, келин-куёвлар ёш ва ҳаётий тажрибаси камлиги сабаб келиша олмай қолсалар, уларни яраштиришни ўз бурчлари деб билганлар. Ҳар бир ота-она фарзандларига насиҳат қилган ва оилаларнинг мустаҳкамлигига ҳисса қўшган. Гоҳо қаттиқроқ гапириб, гоҳ мулойимлик қилиб, ҳикмат биланиш тутганлар.

Бизнинг ҳалқимизда “фалончининг қизи уйига аразлаб келибди”, “фалончининг келини уйига кетиб қолибди” деган гапнинг оиладан ташқарига чиқиши шу оила учун ор ва уят бўлган, ҳатто бундай ҳолатларда ота-оналар “сенинг унинг ўша ер, сен бизникидан кетгансан, яна шундай қилсанг сендан норози бўламан”-деб, ҳаётда сабрлик бўлишга буюриб, қайтариб олиб бориб қўйишган. Шунингдек “фалончининг ўғли келини билан уришиб қолган экан, “агар келинни яна бир марта хафа қиладиган бўлсанг, фалон қиламан”-деб, ўғлини роса уришганлар. Хуллас, икки тарафнинг катталари нима қилиб бўлса ҳам оила мустаҳкамлигининг қайғусини қилар эдилар.

Ҳозир эса, гоҳида бунинг акси бўлган ҳолатларга гувоҳ бўлиб қоламиз. Ота-оналар, айниқса қайноналар келин-куёв ўртасини бузган, ўзаро қудачилик муносабатларида мусулмон одоб-аҳлоқи, ўзаро гўзал хулқ, одамгарчилик, бағрикенглик ўрнига моддият биринчи ўринга чиққан, дунё матолари қудачиликдаги бош меъзонга айланган. Бу борада ақл бовар қилмайдиган ишларни кўриб, гапларини эшитиб ёқа ушлайсиз. Баъзи оналар ўғлига “хотинингни талоқ қилмасанг сени оқ қиламан” деб, фарзандини талоқ қилишга мажбурлаб, у ноиложликдан талоқ қилиб қанчадан-қанча янги оилалар бузилиб кетяпти. Бу ҳолатларнинг келиб чиқишига ота-оналарнинг инсофсизлиги, уларнинг шариатни билмасликлари, унга амал қилишни хаёлларига ҳам келтирмсликлари ва энг ёмони, гарчи кофир бўлсада дунё ишларида қабул бўладиган мазлумнинг дуосидан қўрқмасликлари сабаб бўлмоқда. Бундай кимсалар боласи ўз жуфти ҳалоли билан саодатли умр кечираётганини етарли ҳисобламайдилар. Улар бир-бирларига эмас, бизга ёқишлари керак деган фикрдалар.

Баъзи оналар “агар аёлингдан ажрамасанг сени оқ қиламан, берган оқ сутимга розимасман, сендек болам йўқ” каби таҳдид қилиб, бечора фарзанд икки ўт орасида қолади. Бир тарафда катта қилган ота-онаси, бошқа тарафда умид билан бир ёстиққа бош қўйган умр йўлдоши. Охири Аллоҳнинг олдида гуноҳкор бўлиб қолмасликка қасд қилиб, дийний ечим қидиришга қарор қилади.

Аллоҳнинг амрига диний таълимотига кўра ота-онанинг ҳаққи жуда ҳам улуғ, ота-онанинг ҳаққини қўлдан келганча адо этишга ҳаракат қилади. Ундан ташқари бу ҳолатда эрлар ўз аёлини талоқ қилишга шошмаслклари лозим.

Дунёдаги барча махлуқотларга оид нарсаларнинг чегараси бўлган каби, ота-она ҳаққининг ҳам чегараси бор, чунки мазҳабимизнинг фиқҳий қиодаларидан бири:

لاَ طَاعَةَ لِمَخْلُوقٍ فِي مَعْصِيَةِ الْخَالِقْ

Яъни: Холиқ(Аллоҳ)га маъсият бўлган ишларда махлуқ(Аллоҳдан бошқа)ларга итоъат йўқдур.

БанданингАллоҳнинг амрига зид бўлган хоҳиши рад қилинади. Аллоҳга маъсият бўладиган нарсада махлуққа итоат қилинмайди.

Бугунги кунда кўпгина аҳли илм домлаларимизга оилавий муаммо билан савол сўраб келган шахсларнинг аксарият қисми ўз жуфти ҳалоли билан яхши муносабатда бўлса ҳам, ота-онасининг зўрлаши сабабли оила бузилаётганидан шикоят қилишади. Яқин замонда вафот этган, забардаст олимларидан Али Тантовий роҳимаҳуллоҳ ўз фаолиятлари давомида, узоқ йиллар оилавий ажрим масалаларидан ўттиз минга яқинини кўриб чиқишга тўғри келганини ва бу борада у кишида катта тажриба ҳосил бўлганини айтиб, “оилавий ажралишларнинг тўрттадан учтаси учинчи томоннинг аралашуви сабабдур, мен тажрийбамдан келиб чиқиб қатъий ишонч билан айта оламанки, агар эр-хотин орасига ҳеч-ким аралашмасалар ўзлари келишиб оладилар”-дейдилар.

Ислом таълимотида иложи борича оилани мустаҳкамлашга ҳаракат қилинади. Бошқа бировнинг-гарчи улар ота-она бўлса ҳам-хоҳишига биноан оилани бузишга рухсат йўқ. Бу ҳақиқатни барча уламолар таъкидлаганлар.

Шайх Тақиюддин онаси хотинини талоқ қилишга буюрган киши ҳақида: “Унинг учун хотинини талоқ қилиш ҳалол бўлмайди. У онасига яхшилик қилаверади. Хотинини талоқ қилиш онасига яхшилик қилишдан эмас”- деган.

عن معاوية بن الريان، أنه سمع رجلا، يسأل عطاء عن رجل له أم وامرأة، والأم لا ترضى إلا بطلاق امرأته قال: ” ليتق الله في أمه وليصلها ” . قال: أيفارق امرأته؟ قال عطاء: ” لا ” ؛ قال الرجل: فإنها لا ترضى إلا بذلك؛ قال عطاء: ” فلا أرضاها الله، امرأته بيده إن طلقها فلا حرج وإن حبسها فلا حرج”. رواه حسين المروزى

Муовия ибн Райёндан ривоят қилинади:

“У бир кишининг Атодан савол сўраганини эшитди: у кишининг онаси ва хотини бўлиб, онаси хотинини талоқ қилишдан бошқа ишга рози эмас экан. Шунда у: “Онаси ҳақида Аллоҳга тақво қилсин ва унга силаи раҳим қилаверсин”-дейди.

“Хотинини қўйиб юборадими?”-деди.

“Йўқ”- деди Ато. Шунда ҳалиги одам:

“Онаси шундан бошқага рози бўлмаяпти”-деди.

“Уни Аллоҳ рози қилмасин! Хотини қўлида. Талоқ қилса ҳам танглик йўқ, тутиб қолса ҳам танглик йўқ”- деди”.

Ҳусайн Марвазий ривоят қилган.

Демак, ота-она Аллоҳнинг ғазабини келтирадиган нарсани буюрса, қилмаслик керак бўлади, талоқ худди шундай нарса экан. Талоқ тушса Роҳманнинг арши ларзага келади.

 “Ақоид ва фиқҳий фанлар” кафедраси ўқитувчиси Раҳимов Неъматуллоҳ

 Ҳурматли юртдошлар! Кейинги кунларда интернет сайтлари, ижтимоий тармоқ саҳифаларида Ҳаж ва Умра сафарларига оид “Ноинсофлар касофати”, “Ҳажга қачон боришингизни биласизми ёхуд яна монополия ҳақида...”, “Rixos tour” раҳбари Ҳаж ва Умра монополияси ҳақида...” сарлавҳали мақола ва материаллар эълон қилинди. Шунингдек, турли айланма йўллар орқали Умра сафарига кетиб, у ерда қаровсиз қолган, саргардон бўлиб машаққат ва изтироб чекаётган фуқароларимизнинг аянчли ҳолатлари акс этган видеолавҳалар ҳам тарқалди. Мазкур видеолавҳаларнинг изоҳида ижтимоий тармоқ фойдаланувчилари томонидан турли фикрлар билдирилди. Аксарият фойдаланувчилар ҳукумат кўмагида ташкил этилаётган умра тадбири орқали борилганда, бу каби сарсон-саргардонлик ҳолати юза келмаслигини таъкидлашган.

 Ҳақиқатан ҳам, аслида, шундай. Ҳукумат кўмагида ташкил этилаётган Умра тадбирлари марказлашган ҳолда, ҳар жиҳатдан пухта тайёргарлик асосида амалга оширилиши эътиборидан ҳеч қачон бу каби нохуш ҳолатлар юзага келмаган.

 Ушбу мақола орқали ҳукумат кўмагида ташкил этилаётган Умра сафари бўйича ижтимоий тармоқларда эълон қилинган мақолалар ва уларнинг изоҳида қолдирилган шарҳларга ойдинлик киритиб кетмоқчимиз.

 Зиёратчиларимиз учун Макка ва Мадина шаҳарларда яратилган шарт-шароитлар ва бошқа қулайликлар ҳақида кўп гапирилди. Бу ҳақида яна тўхталмоқчи эмасмиз, қизиққан инсонлар, хусусан, мақола муаллифлари Ўзбекистон Республикаси «Ҳаж» ва «Умра» тадбирларини ташкил этиш ва ўтказиш масалалари бўйича жамоатчилик кенгашининг расмий телеграм каналига кириб (@hajumrauz) батафсил маълумот олишлари мумкин. Шундагина ҳар хил гап-сўз қилмасдан, асл ҳолатни ўз кўзлари билан кўриб, даъволари асоссиз эканини англайдилар, деган умиддамиз.

 Шунингдек, қолдирилган айрим шарҳларда ҳозирда умрага бораётган зиёратчиларимиз “Масжидул ҳарамдан” 4-5 км узоқликда яшаётгани айтилган, бунга жавобан, зиёратчиларимиз Мадина шаҳрида “Масжидун Набавий”нинг шундоққина ёнида, атиги 50 метр узоқликда жойлашган 5 юлдузли “Пулман Зам-зам”, Макка шаҳрида “Масжидул ҳарам”дан 4-5 километр узоқда эмас(!), аксинча 600-650 метр масофада жойлашган 4 юлдузли “Аброж ал-Кисва” меҳмонхонасида истиқомат қилишаётганини айтиб ўтмоқчимиз.

 Ҳурматли мақола муаллифлари! Умра бу саёҳат эмас, ибодат эканини унутманг! Бу диний ибодатда асосий масала одамларни жўнатиб, пулини санаб олиш эмас, уларнинг хавсизлиги ва дин амалларининг мукаммалигидир.

 Шу мақсадда, ҳукумат кўмагида ташкил этилаётган сафарда зиёратчиларимизнинг умра амаллари бекаму-кўст, барча арконлари билан тўлиқ бажарилиши учун билимли, малакали, тажрибали диний соҳа ходимларидан иборат гуруҳ раҳбарлари (элликбошилар) бириктирилади.

 Олдинроқ айрим “шоввоз”лар СОХТА умра визасини расмийлаштириб, Саудия Арабистони виза низомига зид равишда Ўзбекистон фуқароларини Саудияга киритишга урингани, Андижон вилоятидан бўлган 14 нафар ватандошимизнинг визаси қалбаки бўлиб чиққани, Саудия Арабистони ҳукумати томонидан уларнинг визаси бекор қилиниб, мамлакатдан депортация қилингани ҳақида хабар берган эдик. Бу биргина ҳолат, холос! Афсуски, бу каби ҳолатлар тез-тез учрамоқда, Саудияда оғир аҳволда, машаққат чекиб, кўз ёш тўккан юртдошларимизнинг ҳасратлари акс этган фото ва видеолавҳалар бизга тақдим этилмоқда.

 Мўмай даромад топиш илинжида фуқароларимизни сарсон қилаётган, мукаммал умра ибодатини эмас, фақатгина нафсини ўйлаётганлар ҳеч нарсадан тап тортмаётгани, Умра сафарини ҳукумат ёрдамида расмий, хавфсиз ва ишончли ташкил этаётган Ўзбекистон мусулмонлари идораси ва Дин ишлари бўйича қўмитани “монопол” деб айблаётганлар одамларни чалғитиб, алдовлар билан уларнинг ишончига кириб, чув тушираётгани ачинарли ҳол, албатта!

 Ўзлари асл ҳолатдан хабардор бўлиб, фуқароларимизнинг қийналганини кўриб-билиб туриб, тағин уларни чув туширганларнинг ёнини олаётган, ҳукумат кўмагида ташкил этилаётган умра тадбири ташкилотчиларининг фаолиятини қоралаб, тағин ўзлари бу тадбирни “аъло” даражада ташкил этиш ваъдаси билан дунёга жар солаётганларнинг жазавасини қандай қандай тушуниш мумкин?!

 Аслида, минглаб фуқароларимиз ҳукумат ёрдамида ташкил этилаётган Умра сафарига қийинчиликсиз, хавфсиз бориб келишмоқда. Бу ҳақиқатни бутун халқимиз билади, эътироф этади ва ташкилотчиларга раҳматлар айтишмоқда, бу ҳеч кимга сир эмас.

 Ҳурматли мақола муаллифлари, тафаккур қилиб кўринг! Саудияда ўз юртдошларини саргардон қилган, жиғилдонини ўйлаб, уларни шу кўйга солган айрим “шоввоз”лар эмасми?! Қани айтингчи, ҳукумат кўмаги билан ташкил этилган умра зиёрати билан боғлиқ бирорта шу каби нохуш ҳолат кузатилганми?! Албатта, йўқ! Чунки бу марказлашган тизим йиллар давомида ўзини оқлаб, шу даражага чиққан, халқни ишончига кирган, уларнинг олқиш ва дуосини олган.

 Айримлар, моддий манфаат илинжида халқни чалғитишга уриниб, ўзини “халқпарвар” қилиб кўрсатаётгани, аслида, улар учун юртдошларимизнинг ибодатлари мукаммал бўлиши кейинги даражали экани, бу даъволари ортида фақат ва фақат моддий манфаат борлиги барчага аён бўлиб қолди. Фақат ўз атрофларига “кўмакчи” сифатида кимларнидир йиғиб олиб, вазиятни беқарорлаштиришга уринишмоқда, холос. 

 Шу ўринда, мақолалардан биридаги “Аввал “Умра”, энди “Умра+” ҳам монопол бўладими?” деган саволга қуйидагилар маълум қиламиз:

 Дин ишлари бўйича қўмита ёки Ўзбекистон мусулмонлари идораси “Умра+” дастурини амалга оширишга кўмаклашади. Бу фаолият билан бевосита тадбиркорлик субъектлари, жумладан, турфирмалар ва компаниялар шуғулланади.

 Дин ишлари бўйича қўмита ва Ўзбекистон мусулмонлари идораси – хорижий давлат делегациялари, хорижий ва маҳаллий ОАВлари, нуфузли дин арбоблари, жумладан, саёҳат агентликларининг мурожаатлари асосида юртимиздаги зиёрат маршрутларида жойлашган объектларга хорижий сайёҳларнинг зиёратларини намунали ташкил этишда яқиндан ёрдам беради.

 Ҳозирга қадар ўнлаб ўзбекистонлик туроператорларнинг шу каби мурожаатлари асосида Ўзбекистонга зиёратлар намунали ташкил этилмоқда. Марҳамат, “Vest Travel” сайёҳлик фирмаси ҳам Ўзбекистонга сайёҳларни олиб келиш ёки “Умра+” дастурида эркин равишда авиачипталарни сотиб олиши Ўзбекистонда барча сайёҳлик тадбирларини ташкил этиши мумкин, бу борада Қўмита яқиндан ёрдам беради. Истаган саёҳат агентлиги ушбу йўналишда “Умра+” зиёратчилари учун авиачипталарни “Uzbekistan airways” АЖга мурожаат қилган ҳолда эркин харид қилиши мумкинлигини ҳам эслатиб ўтамиз. Бу борада Дин ишлари бўйича қўмита ваколат доирасида доимо ҳамкорликка тайёр эканлигини маълум қиламиз.

 Муҳтарам юртдошлар! Юқоридаги мақола муаллифлари каби норози инсонлар ҳар доим бўлган, бундан кейин ҳам бўлади. Биз учун энг муҳими – юртдошларимизнинг ҳукумат кўмагида ташкил этилаётган умра тадбиридан миннатдорлиги, розилигидир. Биз учун асосийси – Сизнинг розилигингиз!

 Шу ўринда, мақолаларда келтирилган айрим масалаларга жавоб тариқасида қуйидаги жиҳатларга эътиборингизни қаратмоқчимиз:

 Умра сафари бўйича мавжуд квота батамом олиб ташланган.

 Жорий йил 10 декабрь кунидан эътиборан ҳар куни 2 тадан рейс йўлга қўйилди.

 Ҳар куни қарийб 500 га яқин юртдошимиз Умра зиёратига жўнаб кетмоқда.

 Сўнгги бир йилдан ошиқроқ вақт ичида Дин ишлари бўйича қўмита томонидан амалга оширилган чора-тадбирлар натижасида республикамиз ҳудудларида умра навбатларининг сезиларли даражада камайишига эришилди.

 Мисол учун, 2019 йил 14 ноябрдан бугунги кунгача

 21 мингдан ортиқ юртдошимиз Умра ибодатларини адо этиб қайтдилар.

 Яна бир маълумот – ҳозирда ҳар куни 3 тадан рейс йўлга қўйиш масаласи бўйича тегишли ишлар олиб борилмоқда. Бунда ҳар куни 700 дан ортиқ юртдошимизни умрага жўнатиш кўзда тутилган.

 Энг асосийси, буларнинг барчаси Давлатимиз Раҳбарининг халқимизни рози қилиш керак деган эзгу ташаббуслари остида амалга оширилмоқда.

 Шундай экан, юртдошларимиздан турли айланма йўллар билан эмас, ҳукумат ёрдамида ташкил этилаётган, хавфсиз, ишончли ва энг муҳими ибодатлар мукаммал бўлишини кўзда тутган йўл орқали Умра зиёратига отланишлари мақсадга мувофиқ эканини эслатиб ўтмоқчимиз. Зеро, биз кўзлаган мақсад ҳам аслида шу – Сизнинг ибодатингиз мукаммал, сафарингиз хавфсиз бўлишини таъминлаш!

Дин ишлари бўйича қўмита матбуот хизмати

  Ватан! Ватанни онага қиёслашади. Ватанга бўлган муҳаббат..., ватан соғинчи..., ватан меҳри..., ватан орзуси..., ватанга бўлган садоқат..., ватанга бўлган “рашк”..., ватан армони..., ватан ҳимояси... – бу тушунчаларнинг барчаси “она” деган сўз билан тенгликдаги ифодаланишидир. Бу икки сўз ўртасидаги яқинлик бамисоли ажратиб бўлмайдиган қалб ва юракни ифодалаш кабидир. Туғиладиган ҳар бир гўдакнинг киндик қони тўкилган маскани, соғинч ва меҳр тафтини ҳис қила оладиган, бағрида эркин ўниб-ўсиб, камол топадиган ва бир дунё орзулар қуршовида улғаядиган, ҳимояси остида армондан ҳоли, баъзан эркаланиб, рашки келадиган даражадаги қизғаниш ҳиссини ҳосил қиладиган барча туйғуларни – онага ҳам, Ватанга ҳам қиёслаш мумкин. Аслида онаси ҳаёт инсонларнинг “Она” сўзига берадиган изоҳидан кўра, боши бир марта силанмаган, қалби унинг мулойим меҳрини туймаган, муҳаббатини ҳис қилмаган, бир марта бўлса ҳам, “она” деган сўзни айтишни истаган, онаси борларга ҳавас билан қарайдиган инсонлар қалбидан чиқадиган фиғонларида кўринади. “Ватан” деган тушунчага ҳам шундай фикр бера оламиз.   

           Улуғ алломанинг шундай фикрларини ўқишимиз мумкин: “О Ватан, сен ҳар кимни қул қил, қаро қил, лекин эшикларда сиғинди қилма. Майли, шоҳман деганни тахтингга кўтарма, лекин муҳожирликни, мусофирликни, ундаги пуртанали ўрмонларда чўккан кўнгилларни кўтар... Кўнгил! Сенда яшовчан бўл, умрзоқ бўл... Агар сени топтасалар, вайрон айласалар чидагил кўнгил, чунки сенинг пойингда беминнат тупроқ – Ватан бор...” Ҳар қандай шоир-шеър, байт, ғазал, битиклар битсин, бастакор ўз мусиқасида куйласин, ёзувчи қаламидаги сиёҳларини тўксин, аммо қалби Ватан соғинчини туймаган, эрки ва озодлигини орзу қилган инсонларнинг унсиз фарёди каби ифодалаш мушкулдир. Юқоридаги мисралар оддий ва соддагина тилда ифодаланган бўлсада, аммо унинг туб замирида умри қулликда ўтган, оиласи ва фарзандларини қулликдан қутқариш, ватанини эрки ва озодлиги учун, миллатдошларининг топталган қадрини кўтариш умидида жонларини аямай фидо қилган юксак ва жасорат қалб соҳибларининг тўкилган қонлари эвазига бугун ўз уйи ва маконига эга бўлган инсонларнинг ана шундай осойишта ҳаёт кечираётганликлари бунинг яққол намунасидир. Алҳамдулиллаҳ, бугунги кунимизда ҳам иссиққина уйларидан, яшаётган маконларидан ўз ота-оналари ва қариндош-уруғларидан йироқда бўлиб, ватанининг бир қарич тупроғини соғиниб, халқининг тинч ва осойишта ҳаётларини давомийлигини таъминлаб, иссиқни иссиқ демай, совуқнинг қаҳратон кунларига бардош қилиб, ўз жонини хавф-хатарга қўйиб, ватанимизнинг чегара сарҳадларида тунни-тун демасдан хизмат қилаётган ватандошларимиз сергак тортиб турганликлари сабаб, бешикда ётган гўдакларимиз тинчгина ором олиши, фарзандларимизнинг эркинликда таълим олаётганликлари, ҳар-биримиз севган ишимиз ва машғулотларимиз билан шуғулланиб туришимиз бунинг яққол исботидир. 

           Аслида, ватан меҳрини, уни соғинчини туйишимиз учун йироқлардан туриб ҳис қилишимиз шарт эмас... Гўзал гўшамизнинг азим тоғларидан бўлмиш Ҳазрати Султон тоғининг 2400 метр баландлигидан туриб, замин узра боққанингизда, табиатининг нақадар гўзаллигини кўриб, мусаффо, тоза ҳавосини туйганингизда, беихтиёр қалбингизда ватанга нисбатан муҳаббат ва соғинч ҳисси пайдо бўлади. Ҳар қандай инсон тепаликдан пастга қараганда, адирлар узра очилиб турган қип-қизил алвон лолаларни кўриб, ана ўша ватандошларимизнинг эрк ва озодлик йўлида тўкилган қонларини тўп-тўп бўлиб очилган лолақизғалдоқларнинг рангларида кўрсалар ажабмас...   

           Аллоҳим барчамизни қалбларимизни яшаб турган она ватанимиз ҳамда бир ҳаводан нафас олиб турган ватандошларимизга нисбатан эътиборли ва муҳаббатли қилдириб қўйсин, ёмон назар билан қараган кимсаларнинг ёвуз ниятидан омонда сақлашини Ўзидан сўраймиз. Ватанимиз тинчлиги ва осойишталиги бардавом бўлсин. Адолатли ва одилона сиёсат боши бўлмиш – юртбошимиз, юртимизни юксак маънавиятли миллат даражасига кўтариб, ёш авлодларига қилиб бераётган кўплаб имкониятлари негизида, келажак авлодларининг ватан олдидаги чексиз хизматлари эвазига унинг равнақини ошириш ва бошқа мамлакатлардан ажралиб туришини таъминлашдаги ишончларини оқлаш ҳар бир қалбида ватанига, юртига, миллатига нисбатан муҳаббати бўлган ёшларимизга насиб қилсин.                                                                                              

Нилуфар Бердиева       

“Хожа Бухорий” ўрта махсус ислом 

билим юрти ўқув-услубий бўлим бошлиғи