Жорий йилнинг 14 июль куни Москва шаҳрида “Интернет орқали фаолият олиб бораётган террорчи гуруҳларнинг фаолиятини чеклаш борасида амалий чора-тадбирлар” номли конференция бўлиб ўтди.

Унда Москва бош муфтийси Альбир Крганов ўз маърузаси билан иштирок этди. У, ўз нутқида интернетда фолият олиб бораётган бузғунчи гуруҳлар ва уларнинг фаолиятлари ҳақида тўхталар экан, бу каби таҳдидларни маънавий таҳдидлар сифатида баҳолади. Ҳамда улар ёшларни қандай йўллар ва усуллар билан ўз тузоғига илинтираётгани ҳақида алоҳида тўхталди.

Шунингдек,  муфтий суҳбат давомида: “Бизнинг душманларимиз жуда моҳир, ақлли ва бой бўлиб, улар фаолият услубларини ва йўналишларини доимий равишта, тез-тез ўзгартириб турадилар. Уларнинг асосий қуроли – исломда дақиқлик билан ёндашиладиган атамалар ва белгилардан усталик билан фойдаланишдир”, деб таъкидлаб ўтди.

Конференция якунида, муфтий Альбир Крганов терроризмга қарши курашда фаоллик кўрсатаётган диний соҳа ходимлари ва ёшларни тўғри йўлдан адаштиришга уринаётган ҳар қандай кучларга қарши фаолият олиб бораётган барча мутасадди ташкилот фаолларига миннатдорчилик билдирди.

Илҳом МАЪРУПОВ

тайёрлади.

Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) Ҳудайбиядан қайтиб келганларидан сўнг, 6-йилнинг охирларида подшоҳларни Исломга даъват қилиб, мактублар йўлладилар. Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) асҳоблари орасидан билим ва тажрибага эга бўлган кишиларни танлаб олиб, уларни подшоҳлар ҳузурига элчи сифатида юбордилар.

Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам)нинг подшоҳ ва амирларга ёзилган мактубларининг матнлари орасидаги фарқлар ўрганилиб, қуйидагилар келтирилади:

1. Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам)нинг мактубларини аксарида
   « من محمد رسول الله إلى فلان» — «Муҳаммад Расулуллоҳдан фалончига» деган калималар билан бошланар эди. Масалан, Форс ҳукмдори Кисрога ёзилган мактубда —

«من محمد رسول الله إلى كسرى عظيم فارس» – «Аллоҳнинг элчиси Муҳаммад Расулуллоҳдан Форснинг буюк ҳукмдори Кисрога» деб битилган эди. Гоҳида эса « هذا كتاب» — «Бу мактуб» деган лафз билан кириш қилинар эди. Масалан, Ҳабашистон подшоҳи Нажошийгага ёзилган мактубда
« بسم الله الرحمن الرحيم هذا كتاب من محمد رسول الله إلى النجاشي » — «Бисмиллаҳир роҳманир роҳийм. Бу Муҳаммад Расулуллоҳнинг Ҳабашистон подшоси Асҳама Нажошийга мактубидир», деб бошланган эди.

2. Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам)нинг подшоҳ ва амирларга ёзилган мактубларининг аввалида мусулмонларга салом билан бошлар эдилар. Масалан, Баҳрайн ҳокими Мунзир ибн Совийга ёзилган мактубда «سلام عليك» — «Сизга салом бўлсин», деб келтирилган. Гоҳида Ҳабашистон подшоҳи Нажошийгага ёзилган мактубда

«السلام على من آمن بالله ورسوله» — «Аллоҳ ва Расулига имон келтирган кишиларга салом бўлсин», деб ҳам бошланган. Мушрикларга нисбатан эса бундай «سلام على من اتبع الهدى» — «Ҳидоятга эргашганларга салом бўлсин», деган лафзлар билан бошланган. Масалан, Миср подшоси Муқавқисга, Форс ҳукмдори Кисрога, Рум подшоси Қайсарга, Ямома ҳокими Ҳавза ибн Алийга, Дамашқ ҳокими Ҳорис ибн Абу Шамир ал-Ғассонийга ва Умон подшоҳлари ҳисобланган Жуландий ўғиллари Жайфар ва Абдга ёзилган мактубларда шундай келтирилган.

3. Кўпинча мактубларда подшоҳларнинг исми тўғридан-тўғри келтирилган, баъзи ҳолларда эса уларни шуҳрати олдин зикр қилиниб, кейин исми келтирилган. Масалан: Ҳабашистон подшоҳи Нажошийга ёзилган мактубда — الأصحم عظيم الحبشة — “Ҳабашистоннинг буюк подшоси Асҳама” деб келтирилган; Миср подшоси Муқавқисга ёзилган мактубда — المقوقس عظيم القبط – «Қибтнинг буюк ҳукмдори Муқавқис» деб келтирилган; Форс ҳукмдори Кисрога ёзилган мактубда — كسرى عظيم فارس – «Форснинг буюк ҳукмдори Кисро» деб келтирилган; Рум подшоси Қайсарга ёзилган мактубда — هرقل عظيم الروم – «Румнинг буюк ҳукмдори Ҳирақл» деб келтирилган.
4. Набий (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) баъзи ҳолларда ўзларини якка ҳолда зикр қилган бўлсалар, масалан: «أنا» — «мен», «لي» — «мен учун», «جاءني» — «менга келишича», «وفد عليَّ» — «менга юборилган» каби шунга ўхшаш лафзлар билан, баъзи ҳолларда ўзларини жаъм ҳолида зикр қилганлар, масалан: «بلغنا» — «бизга юборилган», «جاءنا» — «бизга келган» ва шу каби лафзлар билан мактубларда келтирилган.
5. Набий (соллаллоҳу алайҳи ва саллам)нинг подшоҳ ва амирларга ёзилган мактубларининг аввалида саломдан сўнг, Аллоҳ таъолога ҳамд айтилган. Масалан, Баҳрайн ҳокими Мунзир ибн Совийга ёзилган мактубда «فإني أحمد إليك الله الذي لا إله إلا هو» — «Мен сизга Ундан ўзга барҳақ маъбуд йўқ бўлган ягона Аллоҳни мақтайман», деган сўзлар билан келтирилган. Баъзи мактубларида эса ҳамд лафзлари келтирилмаган.
   Гоҳо ҳамддан сўнг шаҳодат айтилган. Масалан, Баҳрайн ҳокими Мунзир ибн Совийга ёзилган мактубда

« وأشهد أن محمداً عبده ورسوله» — «Муҳаммад Аллоҳнинг бандаси ва элчиси эканига гувоҳлик бераман» деган сўзлар билан ёзилган. Гоҳида эса мактубларида ташаҳҳуд лафзлари айтилмаган.
Мактубни кириш қисмидан сўнг асосий қисмга баъзида «أما بعد» — «Аммо баъд» лафзи билан билан ўтилган. Масалан, Миср подшоси Муқавқисга ва Умон подшоҳлари ҳисобланган Жуландий ўғиллари Жайфар ва Абдга ёзилган мактубларда шундай келтирилган.

6. Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам)нинг подшоҳ ва амирларга ёзилган мактубларининг хотимасида мусулмонларга нисбатан баъзида тўлиқ салом билан тугалланган «والسلام عليك ورحمة الله وبركاته» каби. Гоҳида эса қисқача салом лафзи билан тугатилган. Мушрикларга нисбатан эса бундай « والسلام على من اتبع الهدى» — «Ҳидоятга эргашганларга салом бўлсин» — деган лафзлар билан тамомланган. Гоҳида салом лафзи мактуб сўнгида тушириб қолдирилган.

Хулосада шуни айтиш керакки, инсонлар ичра элчиликка танланган бу буюк зот ўз устиларига юкланган бу маъсулиятни, Ислом даъватини халқларга етказиш, Тавҳид байроғини дунё узра баланд кўтаришдек вазифани чуқур ҳис этдилар. Аллоҳ таоло тарафидан ато этилмиш чуқур зеҳн, фаҳму фаросат соҳиби бўлган Пайғамбар (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) имкони борича энг қулай ва энг енгил услублар билан муомала ва музокаралар юритдилар. Бу ғоятда кучли ва аниқ, нозик муносабатлар мисолларини, Ҳудайбия сулҳи, бошқалар билан олиб борилган алоқалар, элчилар жўнатилиши Пайғамбар (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) буюк намуна, Аллоҳ таоло ато этган нубувват, Китоб ва Ҳикмат билан алоҳида-алоҳида, тафриқада, нафсу хоҳишларига қул бўлган ҳолида жоҳилий турмуш тарзи билан ҳаёт кечираётган араб қабилаларини ягона Ислом умматига бирлаштира олдилар. Араб уммати тафриқа ва бебошликдан сўнг, ягона умматга бирлашди. Ва Ислом шу уммати келажакда келадиган бошқа дунё халқларига ўрнак-ибрат бўлиб қолди. Бу ҳақда оламлар Раббиси ўзи ҳам шундай шоҳидлик берган: ‹‹Сиз одамлар учун чиқарилган энг яхши уммат бўлдингиз. Амри маъруф қиласиз, наҳйи мункар қиласиз ва Аллоҳга иймон келтирасиз››.

Н.Ғофурова,

 Хадичаи Кубро аёл-қизлар ўрта махсус ислом  

билим юрти мударрисаси

Шу йилнинг 12 июль куни Испания пойтахти Мадрид шаҳрида Европа ва Ўрта Ер денгизи минтақасидаги маданиятлар ва динлар ўртасидаги мулоқот соҳасида фаолият олиб бораётган маҳаллий ва халқаро ташкилотлар ва муассасалар йиғилиши бўлиб ўтди. Мазкур йиғилиш  Испаниядаги ташқи ҳамкорлик масалалари вазирлиги билан Европа ва Ўрта Ер денгизи маданиятлараро мулоқот бўйича “Аналинд” муассасаси, БМТнинг маданиятларни мувофиқлаштириш масалалари бўйича вакиллиги, маданиятлар ва динлар ўртасида мулоқотни ташкил этиш бўйича подшоҳ Абдуллоҳ бин Абдулазиз номли халқаро марказ ва Европа Иттифоқи жамияти вакиллиги ҳамкорлигида ўтказилади. ISESCO ташкилоти вакили ҳам иштирок этган ушбу анжуманни ўтказишдан асосий мақсад маҳаллий ҳамда халқаро ташкилотлар ва муассасаларнинг фаоллигини ошириш, уларнинг ҳамкорликдаги режаларини мувофиқлаштириш, Европа ва Ўрта Ер денгизи минтақасида динлар ва маданиятлар мулоқоти соҳасидаги дастурни такомиллаштиришдир.

Халқаро алоқалар бўлими

Финляндияда 70 000 нафардан ортиқ мусулмон истиқомат қилади. Бироқ уларга соф Ислом тушунчасини берадиган, диний таълим ўргатадиган, туғилган саволларга оқилона жавоб қайтарадиган, намоз учун имомликка ўтадиган ва халқнинг диний эҳтиёжини қондирадиган мутахасислар етишмайди.

Боз устига хориждаги аҳвол туфайли бу ерга қуйилиб келаётган қочоқлар сони oртиб боряпти. Бундай мутахассисларга талаб янада кўпроқ ошиши аниқ. Шунинг учун фин тилини биладиган ва қавм билан бемалол тил топишадиган кадрларни таёрлашга ҳаракат қилиш Финляндия мусулмонларининг долзарб муаммоси бўлиб қолди.

Азизхон ҲАКИМОВ

тайёрлади.

Саудия Арабистони ҳукумати зиёратчилар учун янги дастур ишлаб чиқди. Шу мақсадда Масжид ул-Ҳаромга етмиш бешта электрон экранлар ўрнатилди. Бу зиёратчиларнинг манзилга йўналишларида бир қатор қулайликларни яратади.

Ушбу дастурдан мобил телефонларда ҳам фойдаланиш имконияти мавжуд. Мобил дастурда зиёратчилар учун Масжид ул-Ҳаром тўғрисидаги ҳамда йўналишлар бўйича маълумотлар жамланган. Дастур интернет мавжуд бўлмаган ҳолатда ҳам ишлаш имкониятига эга.

Даврон НУРМУҲАММАД

тайёрлади.