Американинг Глобал жалб қилиш институти (Institute for Global Engagement, IGE) веб-сайтида “IGE Ўзбекистонда эътиқод эркинлигини ҳимоя қилиш ва ривожлантириш мақсадида тарихий “Декларациялар мулоқоти” халқаро форумини ўтказди” сарлавҳали мақола чоп этилди, деб хабар бермоқда ЎзА.

Мақолада Глобал ҳамкорлик институти ва Ўзбекистон Республикаси Президенти ҳузуридаги Стратегик ва минтақавий тадқиқотлар институти ҳамкорлигида “Декларациялар мулоқоти” халқаро форуми Тошкент, Самарқанд ва Бухорода шаҳарларида бўлиб ўтгани айтилган.

Материал муаллифлари ушбу халқаро тадбир диний эркинлик ва бағрикенглик соҳасидаги сўнгги йирик декларацияларни умумлаштирган тарихий “Бухоро декларацияси” қабул қилинганига алоҳида тўхталган. Мазкур ҳужжат кўп конфессияли мулоқотни ривожлантириш бўйича амалий фаолиятни кенгайтиришга хизмат қилади, фуқароларни диний бағрикенглик ва инсон ҳуқуқини мустаҳкамлаш учун ўзаро ҳамкорлик кўникмасини шаккллантиришга чақиради, дейилади саҳифада.

Шунингдек мақолада ушбу нуфузли анжуман доирасида “Дин ва қонун устуворлиги”, “Маданиятлараро диний саводхонлик” ва “Конфессиялараро муносабат ўрнатиш” мавзуларида ўқув дастури ташкил этилгани ҳақида маълумот берилган.

“Декларациялар мулоқоти” маҳаллий ва хорижий оммавий ахборот воситаларида кенг ёритилгани, делегациялар аъзолари, жумладан, IGE президенти Крис Сайпл, Марказий Осиё бўйича катта илмий ходими Уэйд Кьюсак, бошқарув кенгаши аъзоси Надин Маэнза Ўзбекистон ОАВ вакилларига интервью бергани қўшимча қилинган.

Хусусан, материалда глобал операциялар бўйича вице-президент Жеймс Ченнинг сўзларидан иқтибос келтириб, “сўнгги йилларда дунё мамлакатларида диний эркинлик кескин бўғилган бўлса-да, Ўзбекистон бу борада сезиларли ижобий натижага эришгани, “Бухоро декларацияси” айни йуналишдаги ишларнинг давомийлиги белгиси” экани, эътироф этилган.

Маълумот учун: “Institute for Global Engagement” 2000 йил АҚШнинг диний эркинлик бўйича биринчи махсус элчиси Роберт Сайпл ва унинг рафиқаси Энн Сайпл (ташкилотнинг фахрий президенти Крис Сайплнинг ота-онаси) томонидан ташкил этилган. Ташкилотнинг мақсади Давлат департаменти ва бошқа диний ташкилотлар кўмагида турли дастурларни амалга ошириш орқали дунёда диний эркинликни тарғиб қилиш, шунингдек, соҳага оид муаммоларни ҳал қилиш учун хорижий ҳукуматлар билан мулоқот олиб боришдан иборат. IGE дунё жамоатчилиги олдида барча динлар ўзаро тинч-тотув яшаши учун шароит яратишга интиладиган христиан ташкилоти сифатида намоён бўлади.

2018 йил сентабрь ойида имзоланган уч томонлама меморандум доирасида Ўзбекистон Республикаси Президенти ҳузуридаги Стратегик ва минтақалараро тадқиқотлар институти ҳамда Фуқаролик жамиятини ривожлантириш маркази билан ҳамкорликда диний эркинлик бўйича норасмий ишчи гуруҳ тузилган. 2019 йил ноябрь ойида 40 дан зиёд экспертлар, дин арбобларининг Ўзбекистонга сафари ташкил қилинди. Ташриф доирасида AҚШнинг турли штатларидан келган имомлар, раввинлар ва пасторлар иштирокида семинар ўтказилди.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси Матбуот хизмати

Устоз Исҳоқжон домла Бегматов

Суннатни инкор этувчилар: “Қуръони карим Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламга итоат этишни буюрар экан, бунда пайғамбар сифатида эмас, балки раҳбарга итоат қилишга буюрган. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам мусулмонлар раҳбари бўлганлари учун у зотга итоат қилинади ва эргашилади. Аммо Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам вафотларидан сўнг эса, у зот соллаллоҳу алайҳи васалламга эргашиш мажбур бўлинмайди. Энди Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг ўринларига ким раҳбар бўлса, мусулмонлар унга эргашадилар”, деган иддаони қилишади.

Бу ердаги хато тушунча шундан иборатки, улар Пайғамбар соллаллоҳу алайҳи васалламга пайғамбар деб эмас, балки раҳбар сифатида эргашиш лозим дейдилар. Бунга юқорида кўрсатилган оятларга нотўғри ёндошув сабаб бўлган. Унинг сабаблари қуйидагилардан иборат:

1. Қуръони каримнинг қатор оятларидаРасулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламга эргашишга буюрилган, у зот соллаллоҳу алайҳи васалламнинг шахсиятлари ёки раҳбарга эмас. Агар бир кишига: “Отангга итоат қил!” дейилса, оталик мавқеи отага итоат килишнинг асоси бўлади. Агар “Устозингга эргаш!” дейилса, устозлик мақоми эргашишликни тақозо қилган бўлади.

Худди шунингдек, Аллоҳ таоло “Пайғамбарга итоат этинг!” деб амр қилса, Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламга пайғамбар бўлганлари учун итоат этиш лозимлигини англатади.

2. Қуръони карим итоатэтишни нотўғри талқин қилинишидан қайтаради:

﴿يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آَمَنُوا أَطِيعُوا اللَّهَ وَأَطِيعُوا الرَّسُولَ وَأُولِي الْأَمْرِ مِنْكُمْ﴾

«Эй, иймон келтирганлар! Аллоҳга итоат этингиз, Пайғамбарга ва ўзларингиздан (бўлмиш) бошлиқларга итоат этингиз!» (Нисо сураси, 59-оят).

Оятда Пайғамбар алайҳиссаломга итоат бошлиқ (раҳбар)ларга итоатдан алоҳида зикр қилинди. Зеро, Пайғамбарга ва раҳбарга итоат этишнинг ўзига хос алоҳида хусусиятлари мавжуд. Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васалламда эса ҳар икки хусусият ҳам жамланган эди. Чунки у зот соллаллоҳу алайҳи васаллам ҳам пайғамбар, ҳам раҳбар эдилар.

Агар Аллоҳ таоло Пайғамбарга итоатни фақат ҳаётлари билан чеклаганда эди, Қуръони каримда аниқ ва равшан қилиб "Муҳаммад соллаллоҳу алайҳи васалламга итоат этинг!" деган буйруқ бўларди. Қуръони каримда бу икки хусусият бир-биридан ажратилиб, алоҳида зикр қилинди ва нотўғри талқин қилиш бартараф этилди.

Шунингдек, оятда нозик бир жиҳат бор, яъни “ишбошилар” лафзи кўплик шаклида, "Пайғамбар" сўзи эса бирлик шаклида келган. Бундан Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам охирги Пайғамбар эканликлари ва у зотдан кейин пайғамбар келмаслиги очиқ-ойдин равшанлашади.

Пайғамбарга итоат фақат у зот соллаллоҳу алайҳи васалламга хос хусусият эканига далолат қилади. Келажакда ҳеч ким бу борада Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васалламга тенг келолмайди. Қолаверса, ишбоши (раҳбар)лар пайғамбардан фарқли ўлароқ кўп келиши табиий ҳолдир. Бу кўринишдаги бўйинсуниш, яъни ишбошиларга итоат этиш ваҳий замонидагина эмас, балки барча замонлардаги ишбошиларга ҳам тегишлидир.

Демак, Пайғамбар алайҳиссаломга итоат Аллоҳга итоат экан. Бунга қарши бирор раҳбар ёки давлат бошлиғи ваҳий олганини даъво қилолмайди. Раҳбар ишхона буйруқлари асосида ўз қўлостидаги ишчиларини бошқара олади, лекин раҳбарлик мақомида шариат қоидаларини чиқариб, уни қўллай олмайди.

Раҳбар Қуръони карим ва суннатдан олинган шаръий аҳкомларни ҳукмсиз қўллай олмаганидек, ўз буйруқларини шаръий аҳкомлар каби бутун замонлар учун риоя қилиниши мажбурий қоида сифатида қўллай олмайди. Шаръий аҳкомлар Аллоҳ таолодан келган ва турли кўринишдаги ваҳийга асосланган бўлади.

Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васалламнинг ҳолатлари эса тамомила фарқли бўлиб, Аллоҳ таолодан тиловат қилинадиган ва тиловат қилинмайдиган ваҳий оладилар. У зот соллаллоҳу алайҳи васалламнинг набавий амрлари шахсий хоҳиш-иродаларига асосланган буйруқ эмас, балки ваҳий, ваҳий тарафидан тасдиқланган буйруқдир.

Ушбу икки ҳолатни янада кенгроқ таҳлил қилиб кўрайлик:

Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васалламнинг буйруқлари баъзан асл манба матлув ва ғойри матлув шаклида ваҳий қилинишини айтдик. Ваҳий бўлмаса, у зот соллаллоҳу алайҳи васаллам буйруқ бермасдилар. Бу Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг илоҳий хулқларига ишора қилишига асло шубҳа йўқ. Шу боис, Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васалламнинг буйруқлари шариатнинг бир бўлаги саналади.

Шунингдек, айрим ўринларда буйруқлар ваҳийга эмас, балки Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг воқеалар таҳлилига асосланишлари ташкил этади. Бироқ улар ҳам вақти билан ваҳий орқали ўз тасдиғини топади.

Тасдиқлар ҳам икки турли бўлади: Гоҳида Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг қарорлари ваҳий тарафидан очиқ-ойдин тасдиқланиши билан намоён бўлади, айрим ҳолларда, яширин тасдиқлаш (қўллаб-қувватлаш) орқали ўз тасдиғини топади.

Агар Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васалламнинг маълум бир ҳаракат (амал)ларини Аллоҳ таоло ислоҳ этмаётган бўлса, бу ўша амал (ҳаракат)нинг тасдиқланганини англатади.

Бунинг боиси, Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам Аллоҳнинг элчиси (пайғамбари), У Зотнинг иродасининг етказувчиси ўлароқ илоҳий кузатув остидадирлар.

Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам нима десалар ёки қандай амал қилсалар Аллоҳ таоло тарафи (иродаси)дан эканига ишонч ҳосил қилишимиз лозим. Қуръони каримнинг бир нечта оятларида Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васалламнинг амал, ниятлари ўз тасдиғини топгани баён этилган.

Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам амал қилганларида ёки бирор нарсага амр этганларида ҳеч қандай ваҳий келмаса ҳам, буюрилган буйруқ ёки амал Аллоҳ таоло томонидан тасдиқланганини билдиради. Агар ўша буйруқ ёки амал нотўғри бўлганда, албатта ваҳий орқали маълум қилинган бўларди: Зеро, Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васалламга хато-камчиликларни тузатиш учун ҳам алоҳида ваҳий келарди.

Демак, Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам бирор ишга буюрганларида ёки бирор амал қилганларида уларнинг зиддига ваҳий келмаса, у зот соллаллоҳу алайҳи васалламнинг буйруқ ёки ҳаракатлари маъқуллангандир.

Мухтасар қилиб айтганда, Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг барча айтган сўз ва қилган амаллари ваҳийга асосланган. Улар баъзан очиқ-ойдин ёки махфий ваҳий орқали ўз тасдиғини топган.

Набий соллаллоҳу алайҳи васалламдан кейин бирорта раҳбар бу каби бошқарувга эга бўла олмайди, чунки Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламдан сўнг ваҳий келиши тўхтагандир.

Шу боис, Қуръони карим оятларида раҳбарларга бўйсунишдан фарқли равишда Пайғамбар алайҳиссаломга итоат этишлик алоҳида таъкидланган. Шунинг учун, Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламга итоат этиш мажбурийдир. Зеро, Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам Пайғамбардирлар ва хулқ-атворларида Аллоҳ таолонинг хоҳиш-иродасини намоён этадилар. Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васалламнинг сўз ва феъллари тасдиқланган суннат, Аллоҳ ва Унинг Каломига иймон келтирган барча мўмин-мусулмонларни бирдамликка бошловчи дастурул амалдир.

Муфтий Муҳаммад Тақий Усмоний ҳафизаҳуллоҳнинг

"Ислом шариатида суннатнинг ўрни" китобидан

Таржимон: Даврон НУРМУҲАММАД

1-қисм, 2-қисм, 3-қисм, 4-қисм, 6-қисм, Давоми бор...

Дин душманларининг исломга қарши олиб бораётган тактикаларидан бири ислом уламолари, имом-домлалар ва аҳли илмларни камситиш, уларнинг обрў-эътиборларини омма мусулмонлари қалбидан тушириш ҳисобланади. Ана шундай тактикалардан яна бири, ислом манбаларига тил теккизиш, уларнинг асл нусха эканлигини, эътиборини камситиш, муҳим эмаслигини таъкидлаш, муаллифга тегишлилик масаласини шубҳа остига қўйиш ҳисобланади.

Дин душманлари юз йиллардан бери “Қуръон”ни Аллоҳнинг китоби эмас, уни Муҳаммад (алайҳиссалом) ўзи тўқиган, ҳатто “Қуръон” XIII асргача қайта ишланиб таҳрирдан ўтиб келган, деб келишади. Мактабларида шундай деб ўқитишади ҳам…

Дин душманлари юз йиллардан бери Суннатни ва ҳадисларни шубҳа остига олиб келишади. Саҳиҳ ҳадислар йўқ, уни Пайғамбар (алайҳиссалом) ўтганидан юз йиллардан кейин ёзишган, деб келишади. Қуръоний, бесуннат деган тоифаларни ана шу иддаолари натижасида вужудга келтиришди.

Дин душманлари юз йиллардан бери “Саҳиҳи Бухорий”нинг ислом динида иккинчи манба эканлигини шубҳа остига олиб келишади. “Саҳиҳи Бухорий”нинг илк қўлёзма нусха йўқ, деб туриб, ундаги саҳиҳдан саҳиҳ ҳадисларини заиф дегувчилар вужудга келган. Бугун ундаги ровийларни каззобга чиқарувчи тоифалар бор.

Дин душманлари юз йиллардан бери Имоми Аъзам Абу Ҳанифа раҳматуллоҳи алайҳи ёзган “Ал-Фиқҳ ал-акбар” асарини унга тегишли эмас, деб келишмоқда. Бугун уларнинг ноғораларига ўйнаётган тоифалар бор.
“Ал-Фиқҳ ал-акбар” аслида ўрта асрларда калом деб аталган ақида илмининг илк умумий номларидан бири бўлиб, ҳатто шу номда Имом аш-Шофеъий раҳматуллоҳи алайҳининг ҳам асари бўлган. Имоми Аъзам Абу Ҳанифа раҳматуллоҳи алайҳи бу борада бир эмас, ҳатто шу номда “ал-Фиқҳ ал-акбар”(катта)→“ал-Фиқҳ ал-авсат”(ўртача)→ “ал-Фиқҳ ал-абсат” (кичик) номли асарлар битган. Лекин бугунги тоифалар буларни инкор қилишдан чарчашмайди…

Дин душманлари юз йиллардан бери ваҳҳобий, салафий каби тоифаларни чиқариб келади. Улар аввалига аҳли суннат ва жамоат таълимотининг асосчилари бўлмиш Имом Мотуридий раҳимаҳуллоҳ ва Имом Ашъарий раҳимаҳуллоҳни аҳли суннат ва жамоатдан эмас, деб келишди. Сўнг Имом Мотуридий раҳимаҳуллоҳни Имоми Аъзам Абу Ҳанифа раҳматуллоҳи алайҳи мазҳабида эмас, деб чиқишди, икковининг ақидаси бошқа-бошқа деган даъвони кўтаришди. Энди эса, бира йўла ҳанафийлар эътиқоди ёзилган “ал-Фиқҳ ал-акбар”ни Имоми Аъзам Абу Ҳанифа раҳматуллоҳи алайҳига тегишли эмас, деб жар солишмоқда. Душманларнинг босқичли режаларини билиб олинг!

Дин душманлари юз йиллардан бери Имом Муҳаммад раҳимаҳуллоҳнинг “Зоҳири ривоят” туркумидаги 6 та асарига гап топишади, Имом Сарахсий раҳимаҳуллоҳнинг фиқҳда энг катта асари “Мабсут”ни ўзи ёзмаган, дейишади.

Дин душманлари юз йиллардан бери ислом динининг ҳужжати бўлган Имом Ғаззолийга ва унинг асарларига таъна қилиб келади…

Дин душманлари юз йиллардан бери Аҳмад Яссавий қуддиса сирруҳу “Девони Ҳикмат”ни ўзи ёзмаган, деб келади, Абдураҳмон Жомий ҳазратлари томонидан “форсий Қуръон” деб таърифланган Жалолиддин Румийнинг “Маснавий”ларини ширкона китоб деб келишади…

Дин душманлари юз йиллардан бери қўллаб келаётган тактикаларини билиб олинг! Улар бизни асл манбаларимиздан айиришмоқчи. Ҳар куни ўқийдиган оятларимиз мавжуд “Қуръон”ни, ҳадисларимиз тўплами “Саҳиҳи Бухорий”ни, ақидамиз матни “ал-Фиқҳ ал-акбар”ни, фиқҳимиз жамланмаси “Мабсут”ни, тасаввуфимиз ва руҳий тарбиямиз манбалари бўлмиш ғаззолийлар, яссавийлар, румийлар ёзган асарларни қалбимиздан йўқ қилишмоқчи…

Дин душманларига хизматчи бўлаётганлардан эҳтиёт бўлинг!!!

Ҳайбатулло РАШИДОВ - Шўрчи тумани “Толли ота жоме масжиди” имом хатиби

Хабар қилганимиздек, кеча, 25 июль куни Ўзбекистон мусулмонлари идораси раиси, муфтий Нуриддин домла ҳазратлари бошчилигидаги таниқли ва воиз уламоларнинг Самарқанд вилоятининг Ургут туманидаги масжидларга ташриф буюришди.

Уламоларимиз пешина намозидан сўнг жамоатга илмий-маърифий суҳбатлар қилиб беришди. Шунингдек, уларда мўмин-мусулмонларнинг диний саволларига батафсил жавоб беришмоқда.

Қуйида уламоларимизнинг бугунги пешин намозига Ургут туманидаги масжидларга ташриф буюриб, жамоатга илмий-маъруза қилгани акс этган фотолавҳалар билан танишишингиз мумкин.

Аллоҳ таоло уламоларимизнинг ташрифларини хайрли ва манфаатли қилсин!

Ўзбекистон мусулмонлари идораси Матбуот хизмати