Аллоҳ таоло ер юзини ва ундаги диёрларни ва жониворларни ҳар хил қилиб яратганидек, одамларни ҳам турли кўриниш ва феъл атворли қилиб қўйган.

Бу ҳақда Аллоҳ таоло Қуръони каримнинг Ҳужурот сураси 13-оятида шундай марҳамат қилади:

“Эй инсонлар, дарҳақиқат, Биз сизларни бир эркак (Одам) ва бир аёл (Ҳавво)дан яратдик ҳамда бир-бирларингиз билан танишишинглар (дўст-биродар бўлишинглар) учун сизларни (турли-туман) халқлар ва қабила-элатлар қилиб қўйдик. Албатта, сизларнинг Аллоҳ наздидаги энг ҳурматлироғингиз тақводорроғингиздир. Албатта, Аллоҳ билгувчи ва огоҳдир”.

Маълум бир диёрда бор бўлган моддий ва табиий бойликлар бошқа ҳудудда бўлмаганидек, қайсидир ҳудуддаги тинчлик ва осойишталик ўзгасида йўқ бўлиши мумкин. Ахир, бу мезонни Яратганнинг Ўзи ирода этган. Сабабчи эса албатта банданинг ўзи бўлади.

Тарихга назар солсак, бир қавм ёки миллатнинг бойлик илинжида ва ўз манфаатларини кўзлаб ўзга диёрларни босиб олганлигига кўплаб далиллар келтирилган. Бундай босқинлар натижасида минглаб одамлар ноҳақ ўлдирилган.

Бугун ҳам ўтмишдаги каби босқинчилик “уруш”лари содир этиляптими? Албатта, ахир инсонда нафс ва орзу бор экан, босқинлар асло тўхтамайди, фақат улар турини ва тусини ўзгартиради холос.

Айни замонамиздаги босқинчилик “юришлари” жанг орқали эмас балки ахборот хуружлари, онгни эгаллаш ва қалбга ғулғула солиш орқали амалга оширилмоқда. Бу борада турли ижтимоий тармоқлар ва интернет сайтлари асосий қурол вазифасини бажаради.

Хўш, улар қандай “ҳужум” қилади? Тадқиқотчиларнинг таъкидлашларича уларнинг асосий нишони инсонлар, уларнинг онги ва қалби экан. Мўлжалга олинган мамлакат ёки ҳудуднинг миллий, диний, ижтимоий ва иқтисодий ҳолатини чуқур ўрганган “ёвузлар”, ҳужумни аввало, халқни қийнаётган муаммоли масалаларни шов-шувли тарзда гапиришдан бошлайди. Сўнгра, унга ишонган “оломон”нинг яшаш тарзи ва маҳаллий уламолар ва етакчиларни ёмонлашга тушишади.

Шу ўринда савол туғилиши мумкин: Хўш бизларга тош отишдан уларга не наф? Жавобни интернетдаги исталган хабарлар саҳифасининг яқин шарқ номли рукнидан топишингиз мумкин.

Уламолардан бири шундай деганлар: “Сенинг оилангдаги тинчлик ва фаровонликни кўра олмайдиган, бахт ва камолингга раҳна солишни истайдиган ҳасадгўй кимсалар албатта топилади. Агар имкон қилсалар оилангни бузишга уринади. Энг ёмони шуки улар уйингга ислоҳотчи сифатида ташриф буюриб бузғунчи бўлиб чиқиб кетади. Улардан огоҳ бўл! Белгилари: бахтсиз, маддоҳ, нафсибузуқ ва жоҳил. Мақсадлари эса сени хонавайрон этиб, бор-будингга эга чиқиш”.

Мазкур фикрни кенгроқ манода тушунсак, оила бу бизнинг ватанимиз, ватанимиздаги тинчлик, осойишталик ва тараққиётни хушхабардек қабул қила олмайдиганлар дунёда етарлича. Афсуски, улар орасида ўз ичимиздан чиқиб ўзга юртларда ватан номига турли бўҳтон тошларини отаётганлар ҳам топилади. Мана бу ҳақиқий хиёнат ва мусибат. Улар арзимаган пулга, жуда оз бўлган манфаат учун ўз она диёрига, жигарларига ва тупроғига маломат қилмоқда.

Камчилик, муаммо ва ечилиши лозим бўлган масалалар ҳамма жойда, ҳатто катта-катта давлатларда ҳам бор. Аммо, бу муаммоларни четдан туриб тош отиш билан юрт шаънини, олимларни, мусулмон уламоларини ёмонотлиқ қилиш билан ҳал этиб бўлмайди. Ахир, у      йимиздаги камчиликни қўшни чиқиб тўлдириб қўймайдику... Ҳар ким ўз оиласидаги камчиликларни ўзи ҳал этиши керак. Демак, ватан бу умумий оиламиз бўлса уни тараққий эттириш ҳам ўз қўлимизда.

Муваффақият, тараққиёт ва бахтга ғараз, хусумат, ҳасад ва жаҳл эмас, балки ақл, илм, маърифат, тақво ва ҳамжиҳатлик билан эришилади.   

Зеро, Аллоҳ таоло Ўз Каломи Қуръони каримда шундай марҳамат қилади:

“Яхшилик ва тақво йўлида ҳамкорлик қилинг. Гуноҳ ва душманлик йўлида ҳамкорлик қилманг”. (Моида сураси, 2-оят)

Хулоса ўзингиздан!

Саидаброр Умаров тайёрлади

Илмли ёшлар – юрт келажаги

اَلْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِي عَلَّمَ الْإِنْسَانَ مَا لَمْ يَعْلَم، وَالصَّلَاةُ وَالسَّلَامُ عَلَى رَسُولِهِ الأَكْرَم وَعَلَى آلِهِ وَصَحْبِهِ أَجْمَعِيْنَ اَمَّا بَعْدُ

Муҳтарам жамоат! Ислом – илм-маърифат дини. Пайғамбаримиз саллаллоҳу алайҳи васалламга нозил қилинган дастлабки оятларда ўқишга буюрилишнинг ўзи ҳам бунинг ёрқин далилидир. Аллоҳ таоло илмни Қиёмат кунига қадар бандалар учун маърифатга эришиш, ҳақиқатни топиш, икки дунё саодатига эришиш воситаси қилди. Буни теран англаган улуғ аждодларимиз илмда улкан муваффақиятларга эришдилар, асрлар мобайнида нафақат диний, балки дунёвий илмларда инсониятга устозлик қилдилар. Бу борада Имом Бухорий, Имом Термизий, Имом Мотуридий, Бурҳониддин Марғиноний, Мирзо Улуғбек, Беруний, Муҳаммад Фарғоний, Абу Али ибн Сино каби уламолар меъросини ёдга олиш кифоя. Мусулмон уммати бугунги кунга қадар ушбу илм уммонидан баҳра олиб келмоқда.

Жоҳилликдан маърифат сари интилиш бу динимиз кўрсатмасидир. Қуръони каримда ҳам мусулмонлар барча нарсанинг ҳақиқатини билиш учун доимо илм пайида бўлишга чақирилади:

وَقُل رَّبِّ زِدْنِي عِلْمًا

яъни: «...“Роббим, илмимни зиёда қилгин”, дегин» (Тоҳа сураси, 114-оят).

Ислом дини мусулмонларга тараққиёт йўлида юришни фарз қилган, кишиларни илмга ундаган. Чунки инсон шахсиятини илмдан бошқа нарса тўғри йўлга сола олмайди, тараққиётга ҳам эриштира олмайди. Илмга қизиқтириш борасида Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи васаллам шундай деганлар:

« مَنْ سَلَكَ طَرِيقاً يَبْتَغِي فِيهِ عِلْماً سَهَّلَ اللهُ لَهُ طَريقاً إِلَى الجَنَّةِ، وَإنَّ المَلاَئِكَةَ لَتَضَعُ أجْنِحَتَهَا لِطَالِبِ العِلْمِ رِضاً بِمَا يَصْنَعُ ، وَإنَّ العَالِمَ لَيَسْتَغْفِرُ لَهُ مَنْ فِي السَّماوَاتِ وَمَنْ فِي الأرْضِ حَتَّى الحيتَانُ في المَاءِ ، وَفضْلُ العَالِمِ عَلَى العَابِدِ كَفَضْلِ القَمَرِ عَلَى سَائِرِ الكَوَاكِبِ ، وَإنَّ العُلَمَاءَ وَرَثَةُ الأنْبِيَاءِ ، وَإنَّ الأنْبِيَاءَ لَمْ يَوَرِّثُوا دِينَاراً وَلا دِرْهَماً وَإنَّمَا وَرَّثُوا العِلْمَ ، فَمَنْ أَخَذَهُ أَخَذَ بحَظٍّ وَافِرٍ »

(رواه الإِمَامُ أَبُو دَاوُد والإِمَامُ التِّرْمْذِيُّ عَنْ أَبي الدَّرْدَاء رضي الله عنه) 

яъни: «Ким илм талаб қилиш йўлига юрса, Аллоҳ унга жаннат йўлини осон қилиб қўяди. Фаришталар толиби илмни қилаётган ишидан рози бўлган ҳолларида қанотларини ёзадилар. Олимга осмондагилар, ердагилар, ҳатто сувдаги балиқлар ҳам истиғфор айтишади. Олимнинг обиддан фазли худди ойнинг бошқа юлдузлардан фазлига ўхшайди. Олимлар анбиёларнинг меросхўрларидир. Анбиёлар динор ҳам, дирҳам ҳам мерос қолдирмаганлар. Улар илмни мерос қолдирганлар, холос. Ким ўшани олса, улуғ насибани олибди» (Имом Абу Довуд ва Имом Термизий ривоят қилишган).

            Бошқа бир ҳадиси шарифда Пайғамбаримиз саллаллоҳу алайҳи васаллам шундай деганлар:

"مَن خرَج في طَلَبِ العِلمِ، كان في سَبيلِ اللَّهِ حَتَّى يرجِعَ"

(رواهُ الامام الترْمِذيُّ)

яъни: «Ким илм талабида йўлга чиқса, токи қайтиб кeлгунича Аллоҳ йўлидадир» (Имом Термизий ривояти).

Шунинг учун ҳам кўпчилик уламоларимиз пок ният ва ихлос билан илм излаш ва илм йўлида ҳаракат қилиш динимиздаги нафл ибодатлардан афзал эканини таъкидлаганлар.

Абдуллоҳ Ибн Муборак айтадилар: “Илм ўрганмасдан туриб улуғликка интилган кишига ҳайронман”.

Ҳакимлардан бири айтади: “Мен икки кишига ачинганчалик бошқа ҳеч кимга ачинмаганман: Илмни тушунмасдан туриб ўрганган кишига ҳамда илмнинг муҳимлигини тушуниб, уни ўрганмаган кишига”.

Имом Шофиъий (роҳматуллоҳи алайҳи): “Агар дунёда азиз бўлишни истасанг, илм ўрган. Агар охиратда шараф топишни истасанг, илм ўрган. Агар ҳар иккисига эришишни кўзласанг, илм ўрган”, деганлар.

Муҳтарам жамоат! Жорий йилнинг 24 январь куни муҳтарам юртбошимизнинг Олий Мажлиснинг Сенати ва Қонунчилик палатасига навбатдаги Мурожаатномасида 2020 йил – “Илм-маърифат ва рақамли иқтисодиётни ривожлантириш йили”, деб эълон қилинди.

Ушбу янгилик ҳар биримиз учун қувончли ҳушхабар бўлди. Зеро, имон-эътиқоди мустаҳкам бўлган халқ – илм-маърифат ва ривожланган иқтисод билангина буюк келажагини бунёд эта олади.

Ушбу мурожатномада таъкидланишича, 2020 йилдан бошлаб Ўзбекистон тарихида илк бор 6 ёшли болаларни мактабга тайёрлаш тизими жорий қилинади. Бунга бюджетдан 130 миллиард сўм ажратилиб, бу жараёнда хусусий мактабгача таълим муассасалари ҳам бевосита иштирок этади.

Шунингдек, 2020 йилда бюджетдан ажратиладиган 1,7 триллион сўм маблағ ҳисобидан 36 та янги мактаб қурилиб, 216 таси капитал таъмирланади ва 55 та хусусий мактаб ташкил этилиб, уларнинг сони 141 тага етказилади.

Буларнинг барчаси ҳукуматимиз томонидан фарзандларимизнинг илм олишлари, аждодларига муносиб авлод бўлишларига қаратилаётган эътиборнинг ёрқин намунасидир. Умид қиламизки, ушбу ташаббуслар яқин тарихимизда ўзининг самарасини беради, инша Аллоҳ.

Дарҳақиқат, агар биз ҳақиқий тараққиётга эришмоқчи бўлсак, дунёнинг пешқадам халқлари сафига қўшилмоқчи бўлсак, илмга бўлган бугунги муносабатимизни Ислом таълимотлари асосида тамоман ўзлаштиришимиз лозим. Ҳадиси шарифларда Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи васаллам шундай деганлар:

الكَلِمَةُ الْحِكْمَةُ ضَالَّةُ الْمُؤْمِنِ فَحَيْثُ وَجَدَهَا فَهُوَ أَحَقُّ بِهَا

(رواه الامام الترمذي والامام ابن ماجه عن أبي هريرة رضي الله عنه)

яъни: “Ҳикматли калима мўминнинг йўқотган нарсасидир. Уни қаерда топса ҳам олишга ҳақлидир” (Имом Термизий ва Имом Ибн Можа ривоятлари). 

Ушбу ҳадисда ҳар қандай фойдали илм, гарчи бир калима бўлса ҳам мўмин-мусулмон киши учун ҳудди йўқотиб қўйиб, излаб юрган қадрли буюмига ўхшатилмоқда. Уни қаерда топсак ҳам бошқалардан кўра ўзимиз ҳақли эканимизни билишимиз керак.

Барчамиз ёш авлод таълим-тарбияси борасидаги давлатимиз олиб бораётган изчил ислоҳотларни амалга оширишда ўзаро ҳамжиҳатлик руҳида саъю-ҳаракат қилсак, бу борадаги дунёқараш ва тасаввурларни тубдан ўзгартирсак, кўзланган мақсад ва натижаларга эришамиз. Аллоҳ таоло марҳамат қилиб айтади:

...إِنَّ اللَّهَ لَا يُغَيِّرُ مَا بِقَوْمٍ حَتَّى يغَيِّرُوا مَا بِأَنفُسِهِمْ ...

   (سورة الرّعد/11)

яъни: “...Албатта, бирор қавм ўзларини ўзгартирмагунларича, Аллоҳ уларни ўзгартирмас...” (Раъд сураси, 11-оят)

Дунёда илм-фан шиддат билан ривожланмоқда, ҳар куни кашфиётлар қилинмоқда. Лекин шу кашфиётларнинг қанча қисми мусулмонлар ҳиссасига тўғри келмоқда? Афсуски, бу нисбат жуда кам бўлиб, бизни огоҳликка, илм-фан билан жиддийроқ шуғулланишга ундайди. Тарихда мусулмон олимлари дунё халқларига кўплаб кашфиётларни тақдим этганлар. Кашфиётларнинг кўпи аниқ фанларга тўғри келган, яъни математика, геометрия, астрономия, физика, кимё ҳамда тиббиёт фанлари ривожланган.

Бугунги кун ёшларига жуда кўп имкониятлар яратиб берилганига қарамай баъзи ёшларимиз бу имкониятлардан оқилона ва тўғри фойдаланишмаяпти. Ваҳолангки, ёшлик даврида вақтнинг қадрига ётиш, ундан унумли фойдаланиш лозим. Ҳасанул Басрий раҳматуллоҳи алайҳ:

الْعِلْمُ فِي الصِّغَرِ، كالنَّقشِ فِي الْحَجَرِ

яъни: "Ёшликда ўрганилган илм тошга ўйилган нақш кабидир”, – деганлар.

Буюк тобеинлардан Алқама ибн Қайс раҳматуллоҳи алайҳ: “Ёш йигитлик давримда нимани ёдлаган бўлсам, гўё унга (ёдлаган нарсамга) вараққа қарагандай бўламан”. Яъни ёшликда ўрганган илмим шунчалик қалбимда ўрнашдики, уни бирор бир ёзилган қоғоздан ўқигандек айтишим мумкиин”, дер эканлар.

Шунингдек, баъзи оилаларда фарзанд тарбияси тўлиғича телевизор ёки телефон воситаларига топшириб қўйилган. Ҳар бир ота болалари тарбияси учун жавобгар эканини унутмаслигимиз ва охиратда бу ҳақда айнан ота сўралишини ёдимиздан чиқармаслигимиз керак.

Муҳтарам азизлар! Маълумки, динимизда илмни диний ва дунёвийга ажратилмайди. Қадимда ота-боболаримиз бу қоидага амал қилганларидан уларнинг ичидан Абу Райҳон Беруний,  Аҳмад Фарғоний, Муҳаммад Хоразмий, Ибн Сино ва Улуғбек каби қомусий олимлар етишиб чиққан. Улар ҳам диний ҳам дунёвий илмларда пешқадам бўлганлар.

Ҳар қандай ёмонлик ва разолат ортида илмсизлик ва жаҳолат ётади. Шунинг учун ҳам жамиятнинг олимлари, зиёлилари, айниқса, ота-оналар миллатнинг маънавий дунёси қашшоқланмаслиги, ахлоқи бузилмаслиги, сохта ва бузғунчи эътиқодлар ва маданиятлар таъсирига тушиб қолмаслигига масъулдирлар.

Фарзандларимизга мактабга бориб таълим олиш ҳам ибодат эканини етказишимиз керак. Ёшларнинг мактабда берилаётган дарсларни пухта ўзлаштиришларига алоҳида эътибор қаратиш ҳар бир ота-она ва устозларнинг масъулиятидир. Уларни ўз ҳолларига ташлаб қўйиб, қаерда юргани, кимлар билан ўртоқлашаётгани, нималарга қизиқаётганидан огоҳ бўлмасликнинг оқибати аянчли бўлади. Аллоҳ асрасин!

Ҳурматли азизлар! Марузамизнинг фиқҳий масалалар қисмида таҳоратнинг фарзларидан бўлмиш юзни ювиш мазусига боғлиқ баъзи ҳукмлар ҳақида суҳбатлашамиз.

Таҳоратда юзни ювиш фарз ҳисобланади. Юзнинг чегараси: тепадан пастга бошнинг соч чиққан жойидан ияк остигача ва энига икки қулоқ юмшоғининг оралиғидаги жойдир. Юзни уч марта ювиш суннат.

 Ювиш – сув томчилайдиган даражада аъзоларга сув етказишдир. Шунга кўра, ҳозирги кундаги нам салфеткаларни ишлатиш билан ювиш ҳосил бўлмайди. Чунки бу ерда томчилаш топилмайди.

Бошнинг олд қисмида соч бўлмаса, одатда соч чиқадиган жойгача ювилади, бошнинг соч тўкилиб кетган қисмига сув етказиш шарт эмас.

Қулоқни ёнидан тушган соч билан қулоқ ўртасидаги очиқ жой юздан ҳисобланиб уни ювиш ҳам шарт бўлади.

 Юзни ювишда икки кўзнинг ичига сув киргизилмайди, кўзни қаттиқ юмиб ҳам олинмайди ва катта очиб ҳам турилмайди, балки кўз енгил юмиб турилади.

Қош, киприк ва мўйлаб остига сув етказиш шарт ҳисобланади.

Соқол юз териси кўриниб турадиган даражада сийрак бўлса, остига сув етказиш шарт. Аммо соқол юз териси кўринмайдиган даражада қалин ва узун бўлса (яъни, остига сув етказиш машаққат бўладаган бўлса) остига сув етказиш шарт эмас, балки устига масҳ тортиш фарз бўлади. Соқоли узун ва қалин бўлган киши бармоқларини ҳўллаб, хилол қилиши (қўл бармоқларини соқолнинг ичидан ўтказиши) суннатдир (“Фатовои ҳиндийя” ва “Фатҳу бобил иноя” китобларидан).

Аллоҳ таоло Ўзи буюрганидек ибодатларимизни адо этишга муваффақ этсин. Халқимизни худди аждодлари каби илм ва маърифат билан юксалишига ва натижада Ўзининг розлигига эришишига муваффақ этсин! Омин! 

Муҳтарам имом-домла! Келгуси жума маърузаси “Кечиримлилик – мўминга хос” мавзусида бўлади. 

Эслатма:  Юртдошларимизнинг оғзаки диний саволларига жавоб бериш тизими (Колл-марказ)га боғланиш учун 78-150-33-44 телефон рақамига қўнғироқ қилиниши мумкин.

Фатво бўлими мутахассислари томонидан долзарб ва замонавий масалалар юзасидан далилларга асосланган батафсил жавобларни “Дин ва ҳаётга оид саволлар” телеграмм канали орқали эълон қилиб борилмоқда. Ушбу канал орқали ёзма саволларни йўллаш имконияти ҳам мавжуд.

Экстремистик ва террорчи гуруҳлар инсонларга нисбатан зўравонлик, куч ишлатиш йўлини тутадилар. Улар маълум бир дин доирасида чекланмайдилар. Бундай гуруҳлар ҳеч бир қонунни ҳурмат қилмайдилар, фаолиятлари инсонлар ва динларга қарши қаратилган бўлади. “Терроризм” сўзи қўрқитиш, хавфга солиш маъноларини англатади. Манбаларда терроризмга “Шахсларга қарши куч ишлатиш, жамият хавфсизлиги ва тинчлигига рахна солувчи, нотинчлик келтириб чиқарувчи, ғаразли сиёсий мақсадли, муайян диний тоифага қарши қаратилган хатти-ҳаракатлар”, деб таъриф берилади. Бунда шахслар ва давлат, уларнинг мол-мулкларига зарар етади.

Терроризмни йўқ қилиш, ундан қутулиш учун давлатлар ҳарбий, иқтисодий ва информацион чоралар кўришмоқда. Бу чоралардан терроризмнинг фуқароларга солаётган хатарини йўқотиш мақсад қилинади.

Терроризмнинг жамиятга зарарлари қаторида қуйидаларни санаш мумкин:

• Бегуноҳ одамларнинг қони тўкилиши;
• Мол-мулкларга зарар ва талафот етказилиши;
• Жамиятда хавф ва қўрқув пайдо қилиниши;
• Давлат ва раҳбарларга қарши исён;
• Тартибсизликлар келиб чиқиши;
• Тарқоқлик ва бўлиниш.

Ушбу ҳолатларнинг олдини олиш учун мутахассислар терроризмга қарши курашнинг қуйидаги йўлларини таклиф қилишади:

• Таълим-тарбия ишларини тўғри йўлга қўйиш;
• Бағрикенглик, мўътадиллик ғояларини мустаҳкамлаш;
• Ёш авлодни тўғри шакллантириш.
• Турли диний конфессиялар ўратсида ўзаро мулоқот ва тушуниш омилларини ривожлантириш.

Абдурасул ҚАЮМОВ,

“Муҳсинхон Тўра Эшон” жоме масжиди

имом-хатиби

Аллоҳ таоло бандасини турли йўллар билан синар экан. Бировга дард бериб, бошқа бировнинг молига, жонига ва шунга ўхшаш турли усуллари билан синовдан ўтказар экан.

Яқинда пойтахтимизнинг “Ҳазрати Имом” масжиди рўпараси – Қорасарой кўчаси 248-хонадонга ҳам Аллоҳнинг буюк синови келиб, ушбу хонадоннинг кичкина ошхонасидан ташқари барча уйлари ёнғиндан кул бўлганди.

Ушбу ҳолатдан хабардор бўлган Диний идора раҳбариятининг тавсияси билан ҳомийлик хайрияси уюштирилди.

Саховатпеша халқимиз, Тошкент шаҳри имомларининг саъй-ҳаракатлари билан, бугун ушбу хонадонга 90 000 000 сўмдан зиёд хайрия маблағлари топширилиб, мусибатзадаларнинг дуои-хайрлари одинди.

 Аллоҳ таоло элимизни, юртимизни турли бало-офатлардан Ўзи асрасин.

Муҳаммадназар Қаюмов

Ўзбекистон мусулмонлари идораси Масжидлар бўлими мудири