Фиқҳий мазҳабларнинг келиб чиқиш тарихи саҳобалар ва Набий алайҳиссалом вафот этгандан кейинги келадиган асрга тақалади.
Ҳижратнинг аввалги иккинчи асридан тўртинчи асрнинг ярмигача ижтиҳоднинг олтин даври бўлди. Бу вақт оралиғида мазҳаблари ёзилиб ва фикрларига эргашиладиган ўн учта мужтаҳид намоён бўлишди. Улар: Маккада Суфён ибн Уяйна, Мадинада Молик ибн Анас, Басрада Ҳасан Басрий, Куфада Абу Ҳанифа ва Суфён Саврий, Шомда Авзоий, Мисрда Шофеъий ва Лайс ибн Саъд, Нийсобурда Исъҳоқ ибн Роҳивайҳ, Бағдодда Абу Савр, Аҳмад, Довуд Зоҳирий ва ибн Жарир Таборийлардир.

Улардан тўрттаси жумҳур мусулмонлар томонидан расмий фиқҳий мазҳаблар, деб тан олинди. Улар: Ҳанафий, Шофеъий, Моликий, Ҳанбалий мазҳабларидир.

Бу ўринда шуни таъкидлаб ўтиш жоизки, бугунги кунда дунёдаги тахминан 1,3 миллиард мусулмон аҳолисининг 92,5 фоизини суннийлар ташкил этади. Улар мазҳаблар бўйича қуйидаги нисбатда бўлинадилар: Ҳанафийлар 47 фоиз, шофеъийлар 21 фоиз, моликийлар 17 фоиз, ҳанбалийлар 7,5 фоиз.

Бу тўрт мазҳаб ўртасида катта фарқлар кўзга ташланмайди. Жуда кўп масалаларда бир хиллик мавжуд. Ўрталарида фақат жузъий ихтилофлар мавжуд.

Демак, фиқҳий мазҳабларнинг вужудга келиш тарихини ўрганар эканмиз, ҳозирги кундаги баъзи мазҳабсизларнинг ёки сохта “салафийлар”нинг: “Мазҳабга эргашиш бидъат”, “Имомга эргашиш суннатдан юз ўгиришдир” каби даъволари пуч эканини кўрамиз. Аксинча фиқҳий мазҳабларнинг тарихий илдизи буюк саҳобалар ва улуғ тобеинлар асос солган йўл эканига гувоҳ бўламиз.

Абдуллоҳ Саматов

«Суннат билан шуғулланадиган кишиларни кўрдим. Уларнинг иснод ва матнларни англашликда илми кучли эди. Бироқ, уларнинг фиқҳ борасида ақллари нолга тенг ва Қуръони каримни тушунишда ҳам ҳеч нарсага эга эмас эдилар. Бундай кишиларнинг фиқҳ майдонида катта хатарлари ва кўп зарарлари бор. Олдинги имомларга эргашиш ва изидан юриш бундай кишиларга эргашишдан афзалдир!».

Шайх Муҳаммад Ғаззолий роҳимаҳуллоҳ

Нукус шаҳридаги Муҳаммад ал-Беруний ўрта махсус ислом билим юртида “Вақф” хайрия жамоат фонди ҳамда “Hydrolife” компанияси билан ҳамкорликда талабалари ўртасида билимлар беллашуви ўтказилди.
Мусобақада 2-3-4-курс талабалари алоҳида беллашди.

Дастурга мувофиқ билим юртининг 2-курс талабалари ўртасидаги баҳс “Араб тили” фанидан “Наҳв” (1-китоб) ва “Фиқҳ фанидан” Убайдуллоҳ ибн Масъуднинг “Мухтасарул виқоя” китоби (таҳорат китоби) асосида ўтказилди.
3-курс талабалари ўртасидаги мусобақа эса, “Ҳадис” фанидан муаллифлар гуруҳи томонидан нашр қилинган “Ал-аҳодисун набавия ал-мухтаро” ва “Ислом тарихи” фанидан Муҳаммад Хузарийнинг “Нурул яқин” китоби асосида ташкил этилди.
4-курс талабалари ўртасидаги беллашув “Тафсир” фанидан Жалолиддин Суютий ва Жалолиддин Маҳаллийларнинг “Тафсирул жалолайин” ва “Ақоид” фанидан Мулло Алий Қорийнинг “Зовъул маолий шарҳу бадъул амолий” китоби асосида ўтказилди.
Талабалар ўртасида кечган қизиқарли ва муросасиз ўтказилган баҳсда сара билимдонлар танлаб олинди.

Унга кўра, 2-курс толиблари ўртасида 1-ўринни Муҳамаддин Нажиматдинов, 2-ўринни Аҳмаджан Мамасалиев, 3-ўринни Икромхон Баҳадирхоновлар эгаллади.
3-курс талабалари ўртасидаги мусобақада эса 1-ўринни Сагадединов Пурҳанаддин, 2-ўринни Назаров Жамал, 3-ўринни Зинуллаев Алтынбек олди.
Шунингдек, 4-курс талабалари ўртасидаги беллашувда 1-ўринни Ийса Аймов, 2-ўринни Аброр Маматов, 3-ўринни Элдар Илесов эгаллади.

Ғолибларга “Вақф” хайрия жамоат фонди ва “Hydrolife” компаниясининг қиммат баҳо совғалари, пул мукофоти ҳамда Қурьони карим мусҳафи ва диний таьлимга оид адабиётлар совға қилинди.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси матбуот хизмати

Ўзбекистон мусулмонлари идораси раиси, муфтий

Нуриддин домла ҳазратлари

Мамлакатимизнинг Дубай шаҳридаги Бош консулхонаси ходимлари томонидан Бирлашган Араб Амирликларининг Шаржа амирлигида жойлашган "Ал-Қосимийя" университетининг ректори, профессор Аввад Ал-Халаф, ушбу университет мутасаддилари ҳамда мазкур таълим муассасасида таҳсил олаётган талабалар билан учрашув уюштирилди, деб хабар бермоқда «Дунё» АА.
Учрашув аввалида Ўзбекистон Президенти Шавкат Мирзиёев раҳнамолигида мамлакатимизда амалга оширилаётган кенг қамровли ислоҳотлар, хусусан, ёшларга оид давлат сиёсатининг мазмун-моҳияти, ёшларнинг таълим олишлари ва улар учун муносиб меҳнат шароитлари яратиб берилаётгани ҳақидаги атрофлича маълумотлар тақдим этилди.
Суҳбат чоғида "Ал-Қосимийя" университети ректори Аввад Ал-Халаф томонидан Ўзбекистон Республикасида Қуръони карим илмлари, ислом иқтисодиёти ва молияси, араб тили ва адабиёти каби йўналишдаги олий таълим муассасалари ўртасида ҳамкорлик алоқаларини ўрнатиш, ўқитувчи ва талабалар алмашувини йўлга қўйиш, узоқ муддатли малака ошириш курсларини жорий этишга қизиқиш билдирилди.

Шунингдек, Аввад Ал-Халаф Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамаси ҳузуридаги Ислом цивилизацияси марказига "Ал-Қосимийя" университетида чоп этилган илмий китоблар ва бошқа турли адабиётларни беғараз тақдим этишга, муассасалараро қўшма ўқув дастурлари ва модулларни ишлаб чиқишга ҳам тайёр эканлигини маълум қилди. Шу билан бирга, у Ўзбекистон Халқаро Ислом академияси ҳамда Вазирлар Маҳкамаси ҳузуридаги Ислом цивилизацияси маркази билан ўзаро Англашув меморандумларини ишлаб чиқиш ва имзолаш юзасидан ҳам қизиқиш билдирди.

"Ал-Қосимийя" университети ректори Ўзбекистон олий таълим муассасалари ходимлари ҳамда талабалари мазкур университетнинг узоқ ва қисқа муддатли ўқув дастурларида қатнашишлари мумкинлигини ҳам қайд этди.

Бош консулхона вакиллари университетнинг Нодир қўлёзмалар фонди раҳбари Саъид ал-Миъдавий билан учрашдилар. Бўлиб ўтган суҳбат чоғида Саъид ал-Миъдавий томонидан қўлёзмаларни каталоглаш ишларини амалга ошириш, қўлёзмаларни рақамлаштириш учун тасвирга олиш ва ишлов бериш орқали уларнинг фотонусхаларига эга бўлиш, қўлёзмаларни келгуси авлодларга етказиб бериш, асл ҳолатига зарар етказмайдиган тарзда сақланиши учун уларга кимёвий усулда ишлов берувчи мутахассисларнинг илмий салоҳияти ва тажрибасидан фойдаланиш нуқтаи назаридан Ўзбекистондаги қўлёзма фондлари билан ҳамкорликни йўлга қўйиш ниятини билдирди.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси матбуот хизмати