Бугунги кунда мамлакатимизда 130 дан ортиқ миллат ва элат вакиллари, 16 та диний конфессия аъзолари бағрикенглик тамойили асосида тинч-тотув яшаб келишмоқда. Турли миллат ва дин вакилларининг ҳар қандай тажовуздан бехавотир ўз ибодатларини эмин-эркин адо этишлари жамият барқарорлигининг муҳим кўрсаткичларидан саналади.
Ўзбекистонда ислом маърифатини тарқатиш, ўтмиш аждодларнинг бой маънавий меросини янада чуқур ўрганиш олиб борилаётган диний-маърифий соҳадаги ислоҳотларнинг асосий йўналишларидан саналади. Бу борада Ўзбекистон Халқаро ислом академияси ва Ислом цивилизацияси марказининг ташкил этилиши, Имом Бухорий ва Имом Термизий, Имом Мотуридий халқаро илмий-тадқиқот марказлари фаолиятини йўлга қўйилиши тарихий аҳамият касб этади.
Ўзбекистон Республикаси Президентининг «Диний-маърифий соҳа фаолиятини тубдан такомиллаштириш чора-тадбирлари тўғрисида»ги фармонида ҳам «жаҳолатга қарши маърифат» деган улуғвор ғоя асосида дин соҳасидаги илмий-маърифий фаолиятни жадал ташкил этиш, бузғунчи ғояларнинг асл моҳияти ва мақсадлари ҳақида аҳоли, айниқса, ёшларнинг хабардорлик даражасини ошириш каби устувор йўналишлар эътироф этилган.
Ўзбекистонда ўтган уч йилда экстремистик гуруҳларга алоқадорлиги учун назоратга олинган 20 мингдан зиёд фуқаро «махсус ҳисоблар»дан чиқарилди. Тақиқланган ташкилотларга адашиб кириб қолган, қилмишига пушаймон бўлиб, тузалиш йўлига қатъий ўтган жазо муддатини ўтаётган 1000 га яқин фуқаро Президентнинг афв этиш ҳақидаги фармонлари асосида ҳар йили озодликка чиқарилмоқда.
Шунингдек, 2019-2020 йилларда ташкил этилган «Меҳр» операцияси доирасида Яқин Шарқнинг жанговар ҳаракатлар олиб борилаётган ҳудудларидан 318 нафар аёллар ва болалар Ватанга қайтарилди. Тақиқланган диний оқимлар сафига қўшилиб қолган фуқароларни жамиятга қайта мослаштириш билан боғлиқ тизимли ишлар мунтазам олиб борилмоқда.
Ўз навбатида, ҳукумат томонидан ислом динини мусаффолигини асраш, уни турли бузғунчи оқимлар ғояларидан айри эканини ёш авлодга сингдиришга қаратилган тадбирлар ҳам ташкил этилмоқда. Бу борада Ўзбекистон Республикаси Президенти Шавкат Мирзиёевнинг БМТ Бош Ассамблеяси 72-сессиясида сўзлаган тарихий нутқи алоҳида эътиборга молик. Юртбошимиз ўз нутқида ислом динини зўравонлик ва қон тўкиш билан бир қаторга қўядиганларни қоралаб, улар билан ҳеч қачон муроса қилиб бўлмаслигини таъкидлаган эди. Бу фикрнинг амалий ифодаси ўлароқ БМТ Хавфсизлик Кенгашининг 2017 йил 21 декабрдаги 2396-сонли резолюциясида: «Терроризм, зўравон экстремизм ҳеч бир дин, миллат ва цивилизация билан алоқадор эмас ва боғлиқ ҳолда талқин қилинмаслиги керак», дея қайд этилди.
Шу билан бирга Ўзбекистон ташаббуси билан ишлаб чиқилган «Маърифат ва диний бағрикенглик» резолюцияси БМТ Бош Ассамблеясининг 2018 йил 12 декабрь кунидаги ялпи сессиясида қўллаб-қувватланиб, бир овоздан қабул қилинди.
Ўзбекистон томонидан илгари сурилаётган бу каби эзгу ғоялар дунёнинг нуфузли сиёсатчилари, давлат ва жамоат арбоблари томонидан кўтаринкилик билан кутиб олинмоқда. Хусусан, БМТнинг Инсон ҳуқуқлари бўйича Бош комиссари Зайд ал-Ҳусайн ўз интервьюсида бугунги динлараро ва миллатлараро нотинчлик бўлиб турган таҳликали замонда Ўзбекистондаги мавжуд динлараро ва миллатларо тотувлик ва диний-маърифий соҳадаги ислоҳотлар турли давлатлар учун ўрнак бўлишга лойиқ эканлигини қайд этиб ўтди.
АҚШнинг Ж.Хопкинс университети ҳузуридаги Марказий Осиё ва Кавказ институти президенти Фредерик Старр ҳамда институт директори Сванте Корнелл “Ўзбекистон: мусулмон дунёсидаги ислоҳотлар учун янги модель” сарлавҳали мақолада “Минтақа исломнинг эътиқодий маркази сифатида қараладиган Яқин Шарқдан қолишмаган ҳолда, тарихий, диний ва интеллектуал асосларига кўра, мусулмон дунёсининг маркази бўлишга ҳақли”, дея таъкидлаган.

Ўз навбатида бу ўзгаришлар республикамизнинг халқаро имижини янада юксалишига замин ҳозирлайди. Жумладан, 2020 йил декабрь ойида АҚШнинг Халқаро диний эркинлик бўйича комиссияси (USCIRF) Ўзбекистонни махсус кузатувдаги мамлакатлар рўйхатидан олиб ташлади. Бу ҳақидаги хабарни АҚШ давлат котиби Майкл Помпео маълум қилган.
Хусусан, Помпео ўз баёнотда диний эркинлик бу инсоннинг ажралмас ҳуқуқи эканини алоҳида таъкидлаб, «Махсус кузатувдаги давлатлар рўйхати»да ўзгаришлар бўлганини айтиб ўтган.
«Сўнгги бир йил ичида Ўзбекистон ҳукумати эришган муҳим, аниқ ютуқларга асосланиб, Ўзбекистонни махсус кузатув рўйхатидан чиқарилганлигини эълон қилишдан мамнунман. Ўзбекистоннинг қонунлари ва амалиётдаги жасоратли ислоҳотлари бошқалар учун намуна бўлмоқда», дея Майкл Помпео республикамиз эришаётган ютуқларни эътироф этиб ўтган.
Қайд этиш лозимки, Ўзбекистон 2006 йилдан 2018 йилгача
«алоҳида хавотирдаги мамлакатлар рўйхати»да эди. Диний эркинликлар борасида амалга оширилаётган ислоҳотлар натижасида мамлакатимиз 12 йилдан сўнг ушбу рўйхатдан чиқарилиб, «Махсус кузатувдаги давлатлар рўйхати»га ўтказилди. Орадан икки йил ўтиб, Ўзбекистон мазкур рўйхатдан тўлиқ чиқарилди. Ушбу жараён республикамизда олиб борилаётган ислоҳотларнинг халқаро эътирофи ва ортга қайтмаслигининг тасдиғидир.

Шукрулло Жўраев,
Ўзбекистон халқаро ислом академияси ҳузуридаги
Имом Мотуридий халқаро илмий-тадқиқот
маркази бош илмий ходими.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси матбуот хизмати

Холид ибн Абдуллоҳдан, у Муҳаммад ибн Амрдан, у отасидан, у бобосидан ривоят қилади: «Амр ибн Осс розияллоҳу анҳу айтади: «Мусулмон аскарларига бошлиқ бўлиб йўлга чиқдим. Искандарияга етиб бордик. Уларнинг бошлиғи: «Менинг олдимга бир кишини чиқаринг, мен у билан гаплашай», деди. Мен: «Унинг олдига мендан бошқа одам чиқмайди», дедим.

Менинг ҳам, унинг ҳам таржимонимиз бор эди. Икковимиз учун бир минбар ўрнатишди. У: «Кимсизлар?» деб сўради. «Биз араблармиз, Байтуллоҳ аҳлиданмиз. Ер торлик қиладиган, одамлар ичида энг қийналиб яшайдиганлардан эдик. Ўлимтик ердик, қариндошлик ришталарини бузган эдик. Одамлар яшаган энг ёмон ҳаётда яшардик. Кейин ўша кунларда энг шарафлимиз ҳам бўлмаган, мол-давлати кўп ҳам бўлмаган одам чиқиб, «Мен Аллоҳнинг сизларга юборган Пайғамбариман», деди. У зот бизни билмаган нарсамизга буюрдилар, ёмон ишларимиздан қайтардилар. Аввалига у зотни менсимадик, ёлғончига чиқариб, рад қилдик. Кейин у зотнинг ёнларига биздан бошқалар чиқиб, «Биз сизни тасдиқлаймиз, сиз билан урушганларга қарши жанг қиламиз», дейишди. Улар ғалаба қозонишди. У зот бошқа араблар билан ҳам жанг қилиб, барчасини енгдилар.

Шаҳар бошлиғи бу гапларни эшитиб, кулди. Сўнг «Пайғамбарингиз рост сўзлабди. Бизга ҳам унга ўхшаш пайғамбарлар келган. Бизлар устимизга подшоҳлар бошлиқ бўлгунича уларнинг динида эдик. Подшоҳлар ичимизда ўз нафсу ҳаволари билан иш тутишди, пайғамбарларнинг буйруғини тарк қилишди. Сизлар ҳам Пайғамбарингизнинг буйруғини тутсангиз, ким билан жанг қилсангиз ҳам фақат ғалаба қозонасиз. Биз каби иш тутсангиз, Пайғамбарингизнинг буйруғини тарк этсангиз, биздан кўп ва биздан кучлироқ бўла олмайсиз», деди».

«Солиҳлар гулшани» китобидан

Туркиядаги бизнес ҳамжамияти вакиллари, жумладан, туризм соҳаси мутахассислари Президент Шавкат Мирзиёевнинг Олий Мажлисга мурожаатини катта эътибор билан кузатиб борди ва пандемия ва пандемиядан кейинги давр шароитида туризм соҳасини ривожлантиришга қаратилган ташаббусларини катта иштиёқ билан қабул қилди.
Бу ҳақда Туркиядаги ҳукмрон Адолат ва тараққиёт партияси аъзоси, туризм бўйича халқаро мутахассис, Туркия Миллий Ассамблеясининг собиқ депутати-Ўзбекистон Республикаси Туризмни ривожлантириш давлат қўмитаси раисининг хорижий маслаҳатчиси Содиқ Бадак маълум қилди.
- Ўзбекистон раҳбари жаҳон пандемияси бутун инсоният, жумладан, туризм соҳаси вакиллари учун кутилмаган ва мураккаб муаммоларни келтириб чиқарганини жуда ҳақли равишда қайд этди. Ўтган 2020 йил мамлакатларимизда стратегик аҳамиятга эга бўлган ушбу соҳа учун мисли кўрилмаган синов бўлди", - дейди Содиқ Бадак. - Ўзбекистон туризм соҳасини кенг кўламда ривожлантириш бўйича ўзига хос дастурни тақдим этгани жуда мақтовга сазовор, дунёнинг аксарият мамлакатларида эса менежерлар фақат пандемия қаршисида бу соҳанинг яшаши ҳақида ўйлашади. Шундай қилиб, қардош Ўзбекистон 2021 йилда туризм инфратузилмасини ривожлантириш соҳасида бир қатор муҳим лойиҳаларни ишга туширади.
Хусусан, келаси йили иккита тезюрар поезд ишга туширилиши режалаштирилган. Бундан ташқари, Бухоро-Урганч-Хива темир йўлини электрлаштириш бошланади. Хусусий сектор эътиборини жалб етиш орқали жойларда, айниқса, қишлоқ ва туман марказлари ўртасида автобус йўналишлари сони кўпайтирилади. Тошкентда ер усти метроси қурилишининг иккинчи босқичи якунланиб, 12 километрик бўлаги ишга туширилади. Натижада ер ости ва ер усти метро линиялари бир-бирига уланиб, ягона тизимни ташкил этади.
Ҳудудларни ободонлаштириш ва сайёҳлик жойлари атрофида сув ва йўл инфратузилмасини ривожлантириш учун бюджетдан 1 триллион сўм маблағ ажратилади. Шавкат Мирзиёев мамлакатнинг барча жойларидан пойтахтга, йирик шаҳарларга ва сайёҳлик марказларига тез етиб борадиган ўзаро боғланган транспорт тармоғини яратиш муҳимлигини таъкидлади. Шунга асосланиб, ҳукуматга келаси йилнинг 1 мартидан туристик маршрутларда ички рейсларни очиш ва авиачипталар қиймати учун бюджетдан қисман қоплаш тизимини жорий этиш топширилди. Бундан ташқари, минтақавий аэропортлар бир қатор давлат-хусусий шериклик қисми сифатида аутсорсингга берилади.
Шуни ҳам таъкидлаш керакки, давлат раҳбари яқин келажакда мамлакатда зиёрат ва ички туризмнинг устуворлигини жуда ҳақли равишда таъкидлади. Дарҳақиқат, пандемия ва халқаро миқёсда турли чекловларни жорий этиш контекстида бу қийин соҳада ҳақиқатда "ўсиш нуқтаси" сифатида бўлиши мумкин бўлган саёҳат турларидир.
Соҳа мутахассислари Президент томонидан белгиланган устувор вазифаларга тўла рози бўлиб, туризмни ривожлантиришда жаҳон миқёсидаги рақобатда Ўзбекистон учун қиёсий устунликка эга, деб ҳисоблайдилар. Хусусан, жаҳон цивилизациясига улкан ҳисса қўшган алломаларнинг бой мероси, қадимий меъморчилик, бой маданияти, амалий санъат ва миллий ошхонаси билан бир қаторда Ўзбекистон зиёрат туризми соҳасида ҳам юксак салоҳиятга эга. Шу боис мазкур йўналиш коронавирус пандемияси шароитида туризм соҳасининг жадал тикланишида муҳим ўрин тутади.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси матбуот хизмати

Сўнгги йилларда «солиҳ салафлар (аж­додлар)га эргашиш» шиори остида «салафийлик» мафкурасини байроқ қилиб олиб, ўзларини гўёки «салафларнинг из­дош­ларимиз» деб ҳи­соблайдиган мутаассиб, сох­та салафийлар фирқаси пайдо бўлгани кўпчиликка маълум.

Муҳтарам ўқувчилар ва отинойиларга сохта салафийлар ким, уларнинг аломатлари нималар эканини билдириш мақсадида ушбу фирқага эргашувчиларнинг асо­сий белгилари қуйида санаб ўтилди.

1. Қуръони карим оятларини фақат зо­ҳиран, сўзма-сўз талқин қилиш, оятларнинг ма­жозий маъноси борлигини рад этиш.
2. Аллоҳ таолони маълум маконда жойлашган деб сифатлаш.
3. Аҳли сунна ва жамоанинг икки ақидавий йўналиши – мотуридийлик ва ашъарийликка эргашганларни залолатда деб даъво қилиш.
4. Анъанавий тўрт фиқҳий мазҳабни инкор қилиш.
5. «Жиҳод» тушунчаси мазмунини бузиб талқин этиб, унга жангарилик тусини бериш, бошқа дин вакиллари, ҳатто мусулмонларга қарши зўравонлик, босқинчилик хатти-ҳаракатларини оқлаш.
6. Муҳаммад соллаллоҳу алайҳи ва салламнинг туғилган кунлари (мавлиди шариф)ни нишонлашни инкор этиш.
7. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламни васила қилиб, Аллоҳдан тилагини сўрашни ҳаром, ширк деб ҳисоблаш.
8. Ёнида ёки ҳовлисида мақбараси бўлган масжидларда намоз ўқишни ҳаром деб, бундай масжидларни бузишга чақириш.
9. Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи ва саллам ва солиҳ зотларнинг осори ати­қаларини табаррук билишни ширк деб эъти­қод қилиш.
10. Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи ва салламнинг, пайғамбарлар ва солиҳ зотларнинг қабрини зиёрат қилишни ҳаром дейиш.
11. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламнинг ота-оналарини дўзахда деб ҳукм қилиш.
12. Ўзларига эргашмаган мусулмонларни кофирликда айблаш.
13. Ҳар қандай янгиликни «бидъат» деб, мусулмонларнинг аксарини «бидъат аҳли» деб сифатлаш.
14. Фатво бериш учун илм ва лаёқатга эга бўлмаса ҳам, фатво беравериш.
15. Тасаввуфни умуман тан олмаслик.
16. Марҳумлар руҳига Қуръон тиловат қилишни, хайр-эҳсон қилишни жоиз эмас дейиш.
17. Давлат, ҳуқуқни муҳофаза қилиш идоралари ходимлари, ҳарбийларни ҳам “динсизлар” тоифасидан ҳисоблаш.
18. Давлат раҳбарларини, ҳокимият идоралари вакилларини обрўсизлан­тириш ҳамда расмий диний уламолар­нинг мавқеларини заифлаштиришга интилиш, уларнинг ҳаётига тажовуз қилишгача бориш.

“Мўминалар” журналининг 2019 йил, 3-сонидан