www.muslimuz
УЧ ЎРНАК
1-ўрнак:
Она фарзандига деди:
- Таомингни еб тугатсанг, сени айлантириб келаман.
Еб тугатгач онасига деди:
- Ойи, еб бўлдим. Энди борамизми айлангани?
Она:
- Кеч бўлиб қолди. Кўчада қўрқинчли одамлар болаларни еб қўяётган экан. Ҳозир чиқа олмаймиз.
Кўчадаги болаларнинг овозини эшитиб, маҳзун бўлганича термулиб қолди. Болалар эса ўйнашяпти ва уларни ҳеч ким еб қўймаяпти.
2-ўрнак:
Болакай улғайгач, мактабга борди.
Устоз:
- "Ким ўзини яхши тутса, дарсда жим ўтирса ҳафта сўнггида уни ўзим билан экскурсияга олиб бораман" деди.
Экскурсияга бориш учун биринчилардан бўлишга интилган болакай, ҳафта охирида устозидан сўрайди:
- Устоз, қачон экскурсияга борамиз?
Устоз жавоб берди:
- Қандай экскурсия ҳақида гапиряпсан?
3-ўрнак:
Уйда ота дарс қилиб ўтирган фарзандига деди:
- Агар имтиҳонларни яхши баҳоларга топширсанг, сенга ўзим зўр велосипед олиб бераман.
Ўқув йили ҳам тугади. Имтиҳонларни аъло баҳоларга топширган болакай отасидан:
- "Дада, қани менинг велосипедим?" деб беғубор кўзлари билан қараб сўради.
Ота деди:
- Қўй шу велосипедни, ҳалокатга учрагинг келаяптими?
Ҳикоя давом этади..
Шу алфозда болакай ёлғончи бўлиб вояга етди. Яқинлари унинг тинмай ёлғон гапириши ва ҳатти- ҳаракатларига қараб маломат қиладиган бўлди:
- Бундай ёлғончиликни кимдан ўрганди экан?
Сўнгги сўз: Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади:
«Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам: «Ҳар бир туғилган бола фақат фитрат (соф табиат) ила туғилади. Бас, ота-онаси уни яҳудий ёки насроний ёки мажусий қилади. Бу худди ҳайвоннинг бус-бутун ҳайвон туғишига ўхшайди. Сиз унда қулоқ-бурни кесилганини ҳис қилганмисиз?» дедилар. (Бухорий ривояти)
Унутманг! Фарзандларингизнинг фақатгина қорнини тўйғизиб, устини бутлаб "тарбиялаябман" десангиз қаттиқ адашасиз! Уларнинг руҳлари ҳам оч...
Болалар билан сухбатлашаётганда ЭҲТИЁТ БЎЛИНГ!
Саидаброр Умаров
ОИЛА ТИНЧЛИГИ
بسم الله الرحمن الرحيم* الحمد لله رب العامين* و الصلاة و السلام على سيدنا محمد و على آله و أصحابه أجمعين* لا حول و لا قوة إلا بالله*
Оила башарият насл-насабининг бирламчи асоси, жамиятнинг биринчи бўғини, жамоат ҳаётининг остонаси. Қайси жамиятда оилага эътибор юқори бўлса барча соҳаларда, хусусан маънавиятда юксалиш бўлади. Кишиларнинг турмушлари осуда ўтади. Ҳаёт фаровон бўлади.
Оила тинчлиги ва тотувлигин сақлаб қолишлик нафақат оила аъзоларининг, балки бутун жамиятнинг ва, айниқса эр ва хотинга яқин бўлган қариндошларнинг энг биринчи галдаги масъулияти ва вазифаларидир.
Маълумки ҳаёт доим ҳам бир текисда бўлавермайди. Шунинг учун бир ёстиққа бош қўйган икки жинс вакилинниг ўртасида келишмовчиликлар содир бўлиб қолса, тинчлик йўли билан ҳал қилиш керак ва муроса қилиш лозим.
Аллоҳ субҳонаҳу ва таоло “Нисо” сурасининг 19-оятида эркакларга хитоб қилади:
وَعَاشِرُوهُنَّ بِالْمَعْرُوفِ فَإِن كَرِهْتُمُوهُنَّ فَعَسَى أَن تَكْرَهُواْ شَيْئاً وَيَجْعَلَ اللّهُ فِيهِ خَيْراً كَثِيراً
Яъни: “Улар билан яхши муъошаратда бўлинглар. Агар сизлар уларни ёмон кўрсаларингиз, шоядки бир нарсани ёмон кўрсангиз ҳам Аллоҳ ўша нарсада кўпгина яхшиликларни қилиб қўйса”.
Яна ўша сурада марҳамат қилинади:
وَإِنْ خِفْتُمْ شِقَاقَ بَيْنِهِمَا فَابْعَثُواْ حَكَماً مِّنْ أَهْلِهِ وَحَكَماً مِّنْ أَهْلِهَا إِن يُرِيدَا إِصْلاَحاً يُوَفِّقِ اللّهُ بَيْنَهُمَا إِنَّ اللّهَ كَانَ عَلِيماً خَبِيراً
яъни: “Агар улар (эр-хотин)нинг оралари бузилиб кетишидан қўрқсангиз, эр оиласидан бир ҳакам, хотин оиласидан бир ҳакам юборингиз. Агар (эр-хотин) ислоҳни хоҳласалар, Аллоҳ ўрталарини мувофиқлаштиргай. Албатта, Аллоҳ билимдон ва хабардор зотдир”.
Набий саллаллоҳу алайҳи ва саллам:
“Сизларга хотинлар ҳақида васият қиламан. Хотин киши қобирғадан яралгандир. Қобирғанинг қийшиқроғ жойи юқорисидур. Уни тўғрилайман деб уринсанг синдириб қўясан. Агар тек қўйиб қўйсанг қийшиқликдан қолмайди. Хотинларга яхшиликни васият қиламан”, − деганлар. (Абу Ҳурайра разияллоҳу анҳудан Бухорий ва Муслим ривоятлари)
Абу Ҳурайра разияллоҳу анҳудан ривоят қилинган ҳадисда Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва саллам:
“Мўмин мўминани ёмон кўрмасин. Агар у хотиннинг бир хулқини ёмон кўрса, бошқа(хулқи)дан рози бўлиши мумкин”. (Муслим, Байҳақий ва Аҳмад ибн Ҳанбал ривоятлари)
Доимо муроса бўлган оилада фарзанд тарбияси ҳам чиройли бўлғуси, иншооллоҳ. Уруш-жанжалли хонадонда эса, ота ва онанинг ўзида тарбия бўлмаса, фарзандлар қаердан тарбия топсинлар...
Шаҳобиддин Парпиев. Асака туман бош имом хатиби
ҲАЖ АМАЛЛАРИ ҚАНДАЙ АДО ЭТИЛАДИ?
Ҳаж исломдаги беш рукндан бири бўлиб, жуда ҳам улуғ ибодатдир. Ўзида жоиз шартларни топган ҳар бир мусулмон бу ибодатни адо этиши фарздир ва катта бахтга, савобга эга бўлади.
"Ҳaж" apaбчa cўз бўлиб, лyғaтдa "қacд қилмoқ" мaънocини aнглaтaди. Улaмoлap тaъpифидa эca, мaълyм вaқтдa, мaълyм мaкoндa, мaълyм ибoдaтлapни ният билaн aдo этишдиp, дeйилaди.
Маълум вaқт. Ҳаж мустажоб бўлмoғи yчyн aлбaттa Зyлҳижжa oйининг тўққизинчи, яъни apaфa кyнига тўғри келиши кepaк. Apaфaдaн бoшқа ҳeч қaйcи кyн унинг ўpнини босолмайди. Шyнингдeк, Myздaлифaдa тypиш, Mинoдa тypиш, шaйтoнгa тoш oтиш, тaвoфи ифoза қилиш, қypбoнлик cўйиш кaби ибoдaтлap ҳaм бeлгилaнгaн вaқтлapдaгинa бажарилади.
Маълум макон. Maккaи мyкappaмa (Ҳapaми шapиф), Mинo, Apафoт, Myздaлифa кaби жoйлapдa мaхcyc ибoдaтлapни aдo этиш лозим, бoшқа жoйлapдa қилинмaйди. Бажарилгaн тaқдиpдa ҳaм ибoдaт ўpнигa ўтмайди.
Маълум ибoдaтлap. Бyнгa Kaъбaи мyaззaмa тaвoфи, Caфo вa Mapвa тeпaликлapи opacидaги caъйи, Apафoтдaги вyқyф, Myздaлифa ҳамда Mинoдa мaълyм кунлap туриш, шaйтoнгa тoш oтиш кaби ибoдaтлap киради.
Баъзан Аллоҳ ўз байтини зиёрат қилишдек бахтни насиб этган Ҳаж қилувчилар орасида юқорида айтиб ўтилган маълум вақтни зое қилаётган, борган муборак макон ҳурматини жойига қўймаётган ва улуғ ибодат амалларини тарк этиб қўяётганлар ҳам учрамоқда. Аслида Ҳаж ибодатига борувчининг ахлоқи, тайёргарлиги ва интилиши қандай бўлиши керак?
Ҳaж инсон yмpида бир марта адо этадиган муборак caфap вa ибoдaт ҳисобланади. Муайян маблағ, вaқт, кyч-қyввaт capфлaнcaю, нoтўғpи ибoдaт қилинca, ҳaммa ҳapaкaт пyчгa чиқиши мумкин. Шyнинг yчyн Ҳаж ибодатини адо этмoқчи бўлгaн киши энг aввaлo yнинг йўл-йўpиғини яхшилaб ўpгaниб oлиши лoзим.
Ҳaж қилyвчи инcoн oлим бўлca ҳaм ёнидa Ҳаж apкoнлaрини бaён қилyвчи биp китoбни oлиб бopcин, дeб тaвcия қилинади. Aгар Ҳаж қилyвчи oддий киши бўлca, ўзигa биp oлимни йўлбошчи қилиб олиши лозим. Ҳожилар учун бундай киши гуруҳ раҳбари - элликбошидир.
Хўш, ҳожиларимиз Ҳаж ибодатига боришда нималарга эътибор беришлари керак?
Aввaлo, кимки Ҳажга боришни ирода этса, Aллoҳ тaoлoгa acтoйдил тaвбa қилиб, гyнoҳлapини тapк этиб, aввaл coдиp бўлгaнлapигa нaдoмaт қилиб, бyндaн cўнг тaкpopлaмаcликкa aзмy қapop қилиши лозим.
Қайтиб келгунига қадар нафақаси лозим бўлган ҳар бир кишига етгудек нафақа ҳозирлаши, ўзида сақлаётган омонатларни эгасига қайтариши, нафақалари ва таниш-билишларидан барча қарзларини тўлаб, узиб қўйиши, оила аъзолари вa яқин кишилapини яхшиликка, яхши, савоб ишларни кўпроқ қилишгa ундаши, отa-oнaлapи тиpик бўлca, yлapнинг дуоларини oлиши, Ҳажга бориш ва келишга кифоя этадиган миқдорда ҳалол молдан ўзи билан бирга олиши, фақиру мискинларга юмшоқликда хасислик этмаслиги лозим.
Энг мyҳим жиҳaтлapдaн биpи - қилaётгaн Ҳаж ибoдaтидaн Aллoҳ poзилигини вa oхиpaт oбoдлигини кўзлaш. Дyнё вa yнинг зийнaтлapини, нoм чиқapиш, фaхpлaниш кaби нapcaлapни асло хaёлигa кeлтиpмacлик, акс ҳoлдa, бapчa caъй-ҳapaкaтлapи бeҳyдa кетиши мумкинлигини тушуниб етиши даркор.
Ҳожи зарур бўлган нарсаларини ўзи билан бирга олиши керак. Сафарга чиқишдан олдин муҳтожларга хайру садақа қилиши яхши. Чиройли сўз ва муомалада доимий бўлиши мусулмоннинг белгисидир.
Сафарга чиқувчи солиҳ, яхшиликни дўст тутувчи ва ёрдамга ҳозир йўлдошни топиши лозим. Бундай рафиқ агар унутса, эсга солади, агар зикр этса, ёрдам беради. Юраги сиқилса, сабр қилади (тилайди).
Мусофир чиройли сўзларни айтиши, одамларга таом бериши, гўзал ахлоқини намойиш этиши зарур, зеро сафар машаққати ботиний сифатларни юзага чиқаради. Кимки қийин, оғир сафарда ҳусни хулқда бўлса, ўтроқ-шаҳарда жуда ҳам чиройли бўлади.
Уйидан ташқарига чиқишидан олдин у киши икки ракаат намоз ўқиши, аҳли аёли, молу дунё ва уйини Аллоҳ ихтиёрига қолдириб, дуо қилиши лозим. Манзилдан чиқишда дуолар ва маъсур зикрларни айтади.
Caфap давомидa дoимo Аллоҳни зикp этиш, дyo қилиш, иcтиғфоp aйтиш; Қypъoни кapимни тилoвaт қилиш; тилини бeҳyдa cўзлapдaн, ёлғoн, ғийбaт, cўкиш кaби ножўя сўз-лapдaн тийиш; қўлидaн кeлгaнчa oдaмлapгa яхшилик қилиш керак.
Ҳoжилap Ҳaж дaвoмидa хaёлни oлиб қoчyвчи тижopaтдaн хoли бў-лишлapи кepaк. Ўзлapини камтарин тyтиб, зeбy зийнaтгa эътибop беpмacликлapи лозим.
Анас ибн Моликдан ривоят қилинган ҳaдиcдa Расулуллоҳ (с.а.в.): "Арафа куни Aллoҳ осмонга тушади ва улар ила фapиштaлapгa мaқтaниб: "Бaндaлapимгa қapaнглap! Typли жoйлapдaн xopу зop бўлиб ҳyзypимгa кeлдилap. Cизлap гувоҳ бўлинглap, мeн yлapнинг гyнoҳлapини кeчдим", дeйди.
Аллоҳ таоло адо этадиган Ҳаж ибодатларимизни даргоҳида ҳусни мақбул қилсин. Дунё ва охиратда муносиб мукофотласин.
Раҳматилло УСМОНОВ,
Ўзбекистон мусулмонлари идорасининг вилоятдаги вакили, вилоят бош имом-хатиби.
Самимийлик – динимиз асоси
Самимийлик сўзи араб тилида “насиҳат” дейилади. Биз биламизки, “насиҳат” бир кишининг иккинчи кишига нисбатан кўнгилдан чиқариб айтган яхши нияти, уни тўғри йўлда юриши учун берган иршоди ва шунга ўхшаш маъноларни англатади. Самимий инсон деганда ҳар бир ишини чин дилдан бажарадиган, айтган гапи билан иши тўғри келадиган, бировга нисбатан қалбида ҳеч қандай ғашлик ва адовати бўлмаган, кек сақламайдиган киши тушунилади. Ана шу ҳолатни самимийлик дейилади.
Пайғармабиримиз с.а.в : “Дин насиҳатдир, яъни самимийликдир”- дедилар.
Шунда саҳобалар: “Самимийлик кимга нисбатан?” деб сўрашди. Расулуллоҳ с.а.в:
“Аллоҳга, унинг китобига, унинг расулига, мусулмонлар бошлиқларига ва мусулмонлар оммасига нисбатан” (Имом Муслим ривояти)- деб жавоб бердилар.
Мазкур ҳадисдан кўриниб турибдики, Ислом дини – бу самимийликка асослангандир. Мусулмон одам диндаги ҳар бир эътиқод ва амални чин дилдан ва холис адо этмас экан. Унинг дини мукаммал бўлмайди. Ҳадисда санаб ўтилган нарсаларга нисбатан самимийлик қуйидаги тартибда бўлади:
- Аллоҳга нисбатан самимийлик – Унга имонкелтириш, ибодатни холис қилиш, ҳеч нарсани унга тенглаштирмаслик.
- Аллоҳнинг китоби (Қуръон)га нисбатан самимийлик – уни тасдиқлаш, тиловати билан машғул бўлиш, аҳкомларига амал қилиш, уни бузиб талқин қилишдан сақланиш.
- Расулига нисбатан самимийлик – уни эътироф этиш, амрига итоат, суннатига амал қилиш билан бўлади.
- Мусулмонларнинг бошлиқларига нисбатан самимийлик – ҳақ ишларда уларга ёрдам бериш, Аллоҳга осий бўлмайдиган ишларда уларга тиоат этиш.
- Мусулмонларнинг жамоас ига нисбатан самимийлик – уларни дунё ва охиратларига манфаат келтирадиган ишларга буюриш, ёмон ишлардан қайтариш.
Мазкур ҳадис Ислом дини асосларини ўз ичига олган ҳадислар жумласидан бўлиб, уламоларимиз бу ҳадисни Ислом дини манбаи деб атаганлар.
Дарҳақиқат. Самимийлик – муқаддас тушунча. Ўзини “насиҳатчиман”, “самимийман” деган инсон тили билан дили тўғри ва бир бўлган кишидир. Шунинг учун ҳам одамлар бундай кишининг гапини қулоққа олиб, унга ишониб, уни ҳурмат қилишади.
Қачон инсонда самимийлик пайдо бўлади? Қачонки, унинг қалбида ғараз, гина-кудурат каби бировга нисбатан адоват уйғотувчи хислат қолмасагина у самимий бўла олади.
Юқорида айтиб ўтганимиздек, кишининг дини мукаммал бўлиши учун у ўзида самимийлик хислатини тарбиялаши лозим бўлади. Шунинг учун ҳам Расулуллоҳ с.а.в баъзи саҳобалардан ҳар бир кишига нисбатан самимий бўлишга байъат олганлар.
Жумладан Жарир ибн Абдуллоҳ р.а. айтадилар:
“Мен Расулуллоҳ с.а.в.га намозни тўла-тўкис адо этмоққа, закотни ўз эгаларига бермоққа ва ҳар бир мусулмонга нисбатан самимий бўлмоққа байъат бердим ”
“Абдулқодир қори” жоме масжиди
имом-хатиби Маъруфхон Алоходжаев
Ўзбекистонлик зиёратчилар умра амалини адо этдилар
Мадинаи мунаввара зиёратини тамомлаган ўзбекистонлик зиёратчилар Макка шаҳрида иззат-икром ила кутиб олинди.
Муқаддас икки шаҳарнинг ораси 460 километрни ташкил этади. Ушбу масофа автобусда ўртача тезликда 5-6 соатда босиб ўтилади. Аммо эҳром боғлаб, “Зул-Ҳулайфа” масжидида умрага ният қилган ибодатчилар йўл олислигини сезишмади ҳам. Тилидан “лаббайка” тушмаган йўловчилар шаҳарга кириб келганини сезмай ҳам қолишди.
Макка — Саудия Арабистонининг ғарбида жойлашган бўлиб, атрофини тоғлар қуршаб олган гўзал шаҳар. Айни пайтдаги ҳарорат билан юртимиздаги ўртасидаги катта фарқ сезилмайди. Буни юртдошларимизнинг деярли барчаси таъкидлашмоқда. Улар шаҳардаги энг ҳашаматли ва кўркам меҳмонхоналардан бири — “Аброж ал-Ҳидоя”да жойлашдилар.
25 қаватли меҳмонхонадан шаҳар кафтдек кўринади. Айниқса, юқори қаватига чиқсангиз, атрофнинг гўзаллигига боқиб тўймайсиз. Дастлаб эътиборингиз бир-биридан баланд бинолар тортади. Назаримизда, уларга осмонўпар таърифидан кўра, қояларга бўйлашган иморатлар ташбеҳи кўпроқ мос тушади. Зеро, маҳаллий аҳоли айтганидек, маккаликлар тоғларни талқон қилишнинг уддасидан ҳам чиқади.
Дарҳақиқат, шаҳарда ер ресурслари чеклангани янги имкониятларни ишга солиш, аниқроғи, тоғларни ўзлаштиришга ундамоқда. Инсон қўли, сангтарошлик маҳорати ила баланд қоялар ўрнида маҳобатли иморатлар қад растлаяпти. Бу жараёнда бир зум бўлса-да, тўхтагани. Чўққи устида ишлаётган экскаваторларни кўриб, ақлингиз шошади. Уларга басма-бас қилгандек, бир маромда ҳаракатланаётган кранларга қарасангиз, бошингиздаги дўппингиз тушиб кетди.
Янги объектларнинг аксариятини меҳмонхоналар ташкил этади. Бироқ айни ҳаж мавсумида бўш номерларни топиш қийин. Ўзбекистон томони ҳамкорлик қилаётган ширкатлар тақдим этган меҳмонхона хизматларидан барча бирдек мамнун.
— Ўн нафар болани тарбиялаб вояга етказдим, — дейди тўқсон ёшнинг остонасида турган чинозлик Саври ая Розиқова. — Оллоҳга шукр, уларнинг ҳаммаси ўзидан тинган. Ҳозир, тўрттаси пенсияга чиқиб, қарилик гаштини суряпти. Фарзандлар роҳатини кўришдан ортиқ бахт йўқ она учун.
Барака топишсин, меҳмонхонадагилар ҳам худди ўз боламиздек ғамхўрлик қиляпти. Ҳамма шароит бор. Ошхонада ўзбекистонлик ошпазлар ширин таомлар тайёрлаб беришмоқда. Шифокорлар бўлса, ҳолимиздан хабар олиб турибди. Лекин, очиғини айтсам, ҳажга келиб, ўзимни ёшаргандек, тетик ҳис қиляпман.
“Аброж ал-Ҳидоя” меҳмонхонасидан Каъбатуллоҳга автобус қатнови йўлга қўйилган. Транспортлар икки тарафга узлуксиз, 24 соат давомида ҳаракатланади.
Зиёратчилар гуруҳ раҳбарлари ҳамроҳлигида тилдан талбияни қўймагунча Масжидул Ҳарамга йўл олишди.
Ҳарам инсоният, маданият ўчоғи, ҳар қандай ёмонлик, ҳаққа тажовуз тақиқланган муқаддас жойдир. Унинг қоқ марказида инсонлар учун қурилган илк ибодат маскани — Каъбаи муаззама жойлашган. Муқаддас китобларда келтирилишича, у Оллоҳнинг уйидир. Бу ерга келган, шу жойдан паноҳ топган мўмин-мусулмонлар эса унинг меҳмонидир.
— Яратганга минг қатла шукр, унинг байтини зиёрат қилиш, Каъбани тавоф этишга муяссар бўлдим, — дейди қўқонлик фахрий педагог Муҳиддин Қаландаров. — Ёшим 78 да. Ибодат аввалида ички ҳадик катта эди. Сабаби, кейинги 2-3 йилдан буён оёқларим оғриқ бера бошлади. Буни қарангки, Парвардигорнинг инояти, меҳрибонлиги бўлдими, ўша оғриқдан асар ҳам қолмади. Ишонасизми, Каъбани ҳеч кимнинг кўмагисиз етти марта айланиб, тавоф қилдим...
Отахоннинг кўзларидан шукрона ёшлари дув-дув тўкилади. Тўлқинланганича, Сафо тепалигига чиқиб, Марва ўртасида саъй қилганини, зам-зам сувидан қониб-қониб ичгач, қушдай енгил бўлганини ҳақида гапиради.
Дарвоқе, ҳадисларда келтирилишича, зам-зам қорни очга таом, касалга шифодир. Яъни у нима ният билан ичилса, албатта, унга эришилар экан. Яна кўплаб ҳам диний, ҳам илмий манбаларга қараганда, зам-зам ер юзидаги энг яхши, энг покиза сув ҳисобланади. Унинг таркиби ҳеч қачон ўзгармаган, йиллар давомида сақланса ҳам таъми бузилмаган. Бу сувнинг яна бир мўъжизавий хусусияти тугамаслигидир. Чиндан ҳам, ҳар йили бу қудуқ сувидан миллионлаб зиёратчилар ичадилар, ўзлар билан олиб кетадилар. Аммо бир хил меъёрда сув беради.
Айни пайтда Марва тепалиги остида зам-замни тўплайдиган ва уни совутадиган марказ ташкил этилган. Совутиш учун эса унинг ўзидан қилинган муз қўшилади, холос. Хоҳловчилар зам-замнинг совитилмаганидан ичиши учун ҳам зарур шарт-шароитлар яратилган.
Умрани бажариб бўлган зиёратчиларнинг қайси бири билан суҳбатлашмайлик, замзам сувини ичгач, чарчоқлари унут бўлгани, ўзларини тетик ҳис қила бошлаганини айтишади.
Ҳа, Макка — Оллоҳ назари тушган, Ўзи азиз қилган муқаддас манзил. Бинобарин, ҳазрати Одам алайҳиссалом Момо Ҳавони шу ерда топди, улар, йўқотган жаннатга шу ерда етишдилар. Ҳазрати Иброҳим алайҳиссалом, у зотнинг завжалари Ҳожар она ва ўғиллари Исмоил шу ерда Оллоҳнинг оғир синовидан шараф билан ўтдилар. Охирги замон пайғамбари Муҳаммад (с.а.в.) инсониятга қаратилган сўнгги илоҳий хитобни шу ерда қабул қилдилар...
Умрани бажарган ўзбекистонлик зиёратчилар Зулҳижжа ойининг саккизинчи тунига қадар, яъни ёлғон арафагача Каъбани тавоф қилиб, тоат-ибодатда бўладилар. Халқимиз, юртимиз хаққига дуода бўладилар.
Саид РАҲМОНОВ