Аллоҳ таоло ҳар бир пайғамбарни ўз замонасига энг мос келадиган жиҳат билан юборди.

Жумладан, Мусо алайҳиссалом замонларида афсунгарлик ва сеҳргарлик авж олган бўлиб, одамлар уларни ўзгача эҳтиром қилар эди. Аллоҳ таоло Мусо алайҳиссаломни замонасининг энг машҳур сеҳргарлари ҳайратда ва ожиз қоладиган мўъжизалар билан юборди. Сеҳргарлар Мусо алайҳиссалом кўрсатган мўъжизаларни кўриб, Аллоҳ таоло томонидан юборилган элчи эканига амин бўлгач, Исломни қабул қилдилар ва солиҳ бандаларга айландилар.

Исо алайҳиссалом замонлари тиббиёт ва табиий илмлар ривожланган давр эди. У зот одамлар қила олмайдиган мўъжиза ва аломатлар билан келди. Бу Аллоҳ юборган ваҳий ва Унинг китоби ҳақиқатининг тасдиғи эди. Қанчалик билимдон ва моҳир бўлмасин, ҳар қандай табиб ўлган одамни тирилтиришга ожиз ҳамда кўр ёки моховни даволай олмайди. Исо алайҳиссалом Аллоҳнинг изни билан, қиёматгача қабр макони бўлган ўлик одамни тирилтирди.

Нуҳ алайҳиссалом қирқ ёшида пайғамбар бўлиб, қарийб минг йилга яқин итоатсиз қавмини ҳидоятга даъват қилдилар, лекин жуда кам одам иймонга келди, натижада Аллоҳ уларга сув тўфони юборди. Нуҳ алайҳиссалом эса, саркаш қавмининг истеҳзо ва мазахларига қарамай, улкан кема ясади, шу орқали мўминлар омон қолиб, эргашмаганлар сувга ғарқ бўлди. Ер юзини эгаллайдиган улкан тошқиндан одамларни омон олиб чиқадиган кема ясаш илмига эга пайғамбарни Аллоҳ таоло ўша замонга мос хусусият билан юборди.

“То Бизнинг фармонимиз келиб, ердан фавворалар отилган вақтда, (Нуҳга) дедик: «У кемага ҳар (жонивордан) бир жуфтдан ва аҳли оилангни чиқаргин. Лекин қайси кимсалар хусусида Бизнинг сўзимиз (яъни, ғарқ бўлиш ҳақидаги ҳукмимиз) ўтган бўлса, (уларни терс қилгин. Булар барча кофирлар ва Нуҳ пайғамбарнинг хотини Воила билан ўғли Канъон эди). Яна иймон келтирган кишиларнинг барчасини (кемага чиқаргин)!» Унга иймон келтирган кишилар эса жуда оз эдилар” (Ҳуд, 40).

Аллоҳ таоло Довуд алайҳиссаломга бергани каби ўғли Сулаймон алайҳиссаломни ҳам кўпгина фазллар билан юборди. Аллоҳ таоло Сулаймон алайҳиссаломга жинлардан ҳам, инсонлардан ҳам, қушлардан ҳам лашкар берди.

Шунингдек, Муҳаммад соллаллоҳу алайҳи васаллам нотиқлик, воизлик ва шеърият чўққига чиққан даврда юборилган. У зот одамларга Аллоҳнинг китоби билан келди, барча жинлар ва одамлар бирлашиб ҳам, уринсалар-да Қуръоннинг биргина оятига ўхшашини келтира олмадилар. Қуръон фақатгина Аллоҳнинг Каломи бўлиб, фаришта Жаброил ваҳий орқали расулга бирор оят олиб тушсагина, Қуръон бўла олади. Сура ва оятлар ҳеч қачон махлуқотларнинг сўзига, шеърига ўхшамайди, олий ва покизадир.

Набий алайҳиссаломнинг кўплаб хусусиятлари бор бўлса-да, Қуръон ҳамма замон ва маконларга мослиги, қиёматгача келадиган одамларга ҳидоят, нажотлиги ҳамда ўзгармас калом бўлгани жиҳатидан бошқа берилган мўъжизалардан устун ва эътиборлидир.

“Албатта, зикрни Биз нозил қилдик ва, албатта, уни Биз муҳофаза қилурмиз” (Ҳижр, 9).

“Тафсири Ибн Касир” асари асосида
ТИИ Ижтимоий фанлар кафедраси катта ўқитувчиси
Т.Азимов тайёрлади.

Cавол: Фаришталар ухлайдими? Дам олишадими?

Жавоб: Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳийм. Фаришталарда ухлаш, чарчаш ва дам олиш сингари инсонлар ва бошқа жониворларга хос сифатлар бўлмайди. Бунга қуйидаги оят далолат қилади: “Осмонлару ердаги барча жонзотлар Уникидир. Унинг ҳузуридагилар ибодатидан такаббурлик қилмаслар ва малол олмаслар. Улар кечаю кундуз тасбиҳ айтарлар. Чарчамаслар” (Анбиё сураси, 19-20-оятлар).

Аллома Розий раҳимаҳуллоҳ “Мафотиҳул ғайб” номли китобида қуйидагиларни айтган: “Фаришталарнинг сифатлари: еттинчи масала: уламолар иттифоқ бўлган масала шуки, фаришталар емайди, ичмайди ва никоҳланмайдилар. Улар кечаю кундуз тасбиҳ айтурлар, чарчамайдилар. Жин ва шайтонлар эса еб-ичади. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам тезак ва суяк ҳақида “У жин биродарларингизнинг озуқасидир”, деганлар”. Валлоҳу аълам.

 Ўзбекистон мусулмонлари идораси Фатво маркази

“Agar bir kishi yoshligida nafsi buzilib, tarbiyasiz, axloqsiz bo‘lib o‘sdimi, bunday kishilardan yaxshilik kutmoq yerdan turib yulduzlarga qo‘l uzatmoq kabidir. Din va e’tiqodi salomat bo‘lmagan kishilar haqni botildan foydani zarardan, oqni qoradan, yaxshini esa yomondan ayira olmas, bunday kishilardan na o‘ziga va na boshqa kishilarga va na millatga tariqcha foyda yo‘qdir”.

Abdulla Avloniy

Virtual o‘yinlarga mukkasidan ketish so’nggi yillarda dunyo xalqlarining jiddiy muammolaridan biriga aylanmoqda.

Hozir yoshlar ongiga ta’sir qilib, ular qalbiga o‘z buzg‘unchi g‘oyalarini singdirishni yoki ularni to‘g‘ri yo‘ldan ozdirishni maqsad qilgan kuchlar juda ko‘p. Bu holat oddiy kompyuter o‘yinlaridan tortib, internet saytlari, ijtimoiy tarmoqlar, mobil aloqa dasturlarida ham ochiq ko‘zga tashlanadi.

Virtual olam insonni fikran qaram etish orqali o‘ziga bo‘ysundirmoqda. Hozir bolalar yoki o‘smirlarning internet-kafeni “ikkinchi uyi”ga aylantirib olayotgani sir emas. Kuzatishlar shuni ko‘rsatadiki, onlayn o‘yinlarni  o‘ynovchilar ham, asosan, o‘smirlar. O‘smirlik shaxsning fiziologik va ijtimoiy  rivojlanishidagi o‘ziga xos davr hisoblanadi. Agar shu davrda o‘g‘il yoki qiz agressiv ruhdagi onlayn o‘yinlariga  berilsa, bu noxush oqibatlarga olib kelishi turgan gap.

Kompyuter ekranidan turli tajovuzkorona ko‘rinishlar, zo‘ravonlik va fahsh ishlar ochiqdan-ochiq, ko‘rsatilishi bolalarning ruhiyatiga salbiy ta’sir etib, ma’naviy buzuqilikni keltirib chiqaradi.

Internet klublarda yoshlar o‘ynaydigan virtual o‘yinlarning 49 foizi sezilarli darajada zo‘ravonlik va yovuzlik ko‘rinishga ega. Ularning 41 foiz jangari (turli otishmalar va portlatishlarga asoslangan) o‘yinlarda esa o‘yin qahramoni o‘z maqsadiga yetishish uchun zo‘ravonlik va yovuzliklardan foydalanadi. Bunday o‘yinlarni yoshlarning ongiga tashlangan olovga qiyoslash mumkin, chunki bu o‘yinlar yoshlar ongini zaharlaydi va ularning ma’naviy tarbiyasiga salbiy ta’sir o‘tkazadi.

Farzand istiqboli, yorqin kelajagi uchun har bir kishi tarbiya masalasiga jiddiy e’tibor bermog‘i zarur. Bola tarbiyani turli kompyuter o‘yinlari, internet va ijtimoiy tarmoqlardan emas, eng avvalo, ota-onalaridan, bobo-momolaridan, ezgulikka, poklikka va din-u diyonatga chaqiruvchi yaxshi kitoblardan olsin. Bola inson zoye qilgan vaqti, ya’ni umrini nimaga sarflagani xususida olamlar Parvardigori oldida javob berishini bilsin.

Payg‘ambarimiz Muhammad sollallohu alayhi vasallam: “Qiyomat kuni bo‘lganda bandaning qadami umrini nima bilan o‘tkazib yuborgani, ilmiga qanchalik amal qilgani, molini qayerdan topib, qayerga sarflagani va jism-u jonini nima bilan qaritgani to’g’risida so‘ralmaguncha joyidan qo‘zg’almaydi”, deganlar.

Virtual o‘yinlarining salbiy oqibatlari haqida ommaviy axborot vositalarida bot-bot bong urishsa ham baribir internet-kafelarning doimo yoshlar bilan gavjumligi, u yerda o‘smirlarning turli o‘yinlarga mukkasidan ketayotgani va qimmatli vaqtini behuda o‘tkazayotgani dilni xira qiladi. Ayniqsa, bolalarning diqqatini monitordan uzmagan holda bir-biri bilan so‘kishib, bir-birini behayo so‘zlar bilan haqoratlab gaplashishi internetdan ma’lumot olish uchun kelgan qizlar, ayollarning jiddiy e’tiroziga sabab bo‘lmoqda.

Aziz yoshlar, siz buyuk yurt farzandlarisiz! Siz butun dunyo tamadduniga tamal toshi qo’ygan insonlarning avlodisiz. O’zingizning yosh umringiz va qimmatli vaqtingizni o’yin o’ynab va internetda behuda o’tkazmang. Undan ko’ra kitob o‘qing, sport bilan shug‘ullaning, ota-onangizning uy yumushlariga qarashing. Eng asosiysi, yoshligingizdan bu hayotda o‘z o‘rningizni topish yo‘lini izlab, ajdodlarimizga xos va mos avlodlardan bo‘ling.

Odiljon NARZULLAYEV,

Modul ta’lim tizimi talabasi,

Yangiyo‘l tuman “Imom Sulton” jome masjidi imom xatibi.

Cавол: Таҳорат қилаётганда аъзоларни уч мартадан ортиқ ювиш мумкин эмас, деб эшитдим. Уч мартадан кўпроқ ювиш мумкин эмасми?

Жавоб: Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳийм. Таҳоратда ювиладиган аъзоларни уч марта ювиш суннат ҳисобланади. Бу ҳақда ҳадиси шарифда шундай дейилган: Амр ибн Шуайб отасидан, у киши ҳам отасидан ривоят қилади: “Бир киши Набий соллаллоҳу алайҳи васалламнинг ёнига келиб: “Ё, Аллоҳнинг Расули! Таҳорат қандай қилинади?” деб сўради.

Бир идишда таҳорат суви олиб келишни буюрдилар, кейин кафтларини, юзларини, билакларини уч марта ювдилар. Бошларини масҳ қилдилар, кўрсатгич бармоқларини қулоқ ичига тиқиб, бош бармоқлари билан қулоқ орқаси, кўрсатгич бармоқлари билан қулоқ ичини масҳ қилдилар. Сўнгра оёқларини уч мартадан ювдилар. Кейин: “Таҳорат шундай бўлади, ким бунга зиёда қилса ёки камайтирса, ёмон иш ва ўзига зулм қилибди” ёки “зулм ва ёмон иш қилибди”, дедилар”.

Уламолар мазкур маънодаги ҳадисларни далил қилиб, таҳоратда ювиладиган аъзоларни уч мартадан ювишни суннат дейишган.

Саволда айтилгандек аъзоларни уч мартадан кўп ювиш икки хил мақсадда бўлиши мумкин. Биринчиси, уч марта ювиш суннат, деб эътиқод қилмайди. Шунинг учун уч мартадан кўп ювади. Бу хато ҳисобланади ва ҳадисдаги зулм қилибди, дейилган ваъидга тушиб қолади.

Иккинчиси, уч марта ювиш суннат эканини билади ва шунга эътиқод қилади. Аммо бирор сабаб туфайли кам ёки кўп ювса, ҳадисдаги ваъидга тушмайди. Бу ҳақида Аллома Ибн Обидийн раҳимаҳуллоҳ бундай деган:

“(Таҳоратдаги суннатлардан бири) ювиладиган аъзоларни уч мартадан ювишдир. Агар доим бир мартадан ювишни одат қилиб олса, гуноҳкор бўлади. Агар одат қилмай, баъзида шундай қилса, гуноҳ бўлмайди. Агар қалб хотиржамлиги учун ёки таҳорат устига таҳорат олиш мақсадида зиёда қилса, зарари йўқ. Қалбни хотиржам қилиш каби сабаблар туфайли учтадан кўп қилиш васвасага учрамаган киши учундир. Васвасага учраган киши учтадан кўп ювмайди. У шайтон васвасасини узиш учун учта билан кифояланади. Қалбидаги шубҳага аҳамият бермайди” (“Раддул муҳтор” китоби). Валлоҳу аълам.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси Фатво маркази.

“(Иблис) Уларга (Одам алайҳиссалом ва Ҳаво онамизга): ” Албатта, мен сизларга насиҳат қилувчиларданман”, – деб қасам ичди” (Аъроф сураси, 21-оят).

Бирор киши Аллоҳ номи билан ёлғон қасам ичиши мумкинлиги Одам алайҳиссалом ва Ҳаво онамизнинг xаёлларига ҳам келмаган эди. Лекин Иблис шу ишга журъат қилди. Унинг “насиҳати” эса алдаш ва адаштириш учун нарсаларни асл номидан бошқасига ўзгартириш бўлди. Одам алайҳиссалом ва Ҳаво онамизга тақиқланган дарахтни “абадият дарахти” дея талқин қилди. Ушбу воқеа қандай якун топгани барчамизга маълум.

Ҳозирги кунимизда ҳам шайтонлар ўша Иблиснинг изидан кетишмоқда. Ёмон, жирканч, ифлос нарсаларнинг исмларини чиройли жарангдорларига алмаштириб, инсонларни йўлдан уришмоқда.

Масалан: Ичкилик, шароб – “руҳиятни кўтарувчи, ғам ғуссани кетказувчи ичимлик”.

Очиқ-сочиқлик – “мода”.

Фаҳш, бузуқлик – “маданият”.

Зино – “эркинлик”.

Ҳушёр бўлинг! Номлар ўзгартирилиши сизни алдаб қўймасин!

Адҳам Шарқовийнинг “Қуръондан мактублар”

китобидан таржима ва шарҳ.

Масъул раҳбар: “Тиллар” кафедраси мудири Улуғбек Ҳасанов.

Тайёрлади: 203-гуруҳ талабалари.