Жорий йилнинг 15-16-октябрь кунлари Қоҳира шаҳрида бўлиб ўтган “Фиқҳий ихтилофларни маданий бошқариш” мавзусидаги конференцияда сўзга чиққан Миср диёри муфтийси Доктор Шавқий Аллом жумладан шундай деди: “Бу йилги анжуман фиқҳий ихтилофлар нуқтаи назаридан нафақат фикрий ва ахлоқий муаммоларни ҳал қилади, балки ушбу ихтилофлардан тўғри ва оқилона фойдаланиш орқали замонавий цивилизация шароитида фатво бериш ва фиқҳий ҳамкорликни йўлга қўйишда энг фаол механизмга айланади. Шуни таъкидлаб ўтмоқчиманки, ҳар йили ушбу конференцияни бутун ислом уммати катта қизиқиш ва эътибор билан кузатиб боради. Зотан, ушбу конференцияда кўтарилган масалаларнинг муҳимлиги ва катта эътиборга моликлиги ҳамда унда кўтарилган масалаларнинг ечими ва хулосалари тез орада ислом умматининг юксалишига хизмат қиладиган дастурул амалга айланиши билан бир қаторда, террористик ва экстремистик гуруҳларнинг режаларини барбод қиладиган кучга айланади”.
Доктор Шавқий Аллом ўз сўзида яна қуйидагиларни қўшимча қилди: “Бу йилги анжуман энг муҳим диний мавзулардан бири бўлмиш “фиқҳий ихтилофларни маданий бошқариш” масаласини тадқиқот ва маслаҳат учун иш столи устига қўйди. Ушбу масала ҳозирги тез ўзгариб бораётган замонда умматнинг эҳтиёжи энг кўп тушаётган замонавий масалалардан эканлиги ҳам барчага маълум. Зеро, фиқҳий ихтилофлар мусулмон уламолари наздида соғломлаштирувчи восита сифатида баҳоланиб, у ислом фиқҳининг ҳаётийлиги ва ҳар қандай замон ва маконга мос келишини ўзида акс эттиради. Дарҳақиқат, бошқа умматларда камдан кам учрайдиган фиқҳдаги шундай соғлом рақобат ислом қонунчилиги ва фиқҳининг бойиб боришида фаол ўрин тутган. 
Шавқий Аллом ўз сўзида давом этиб: “Ихтилофларни бошқариш масаласи узоқ кечган тарихий даврлардан кейин ҳам ҳамон инсоният онгини машғул қилиб келмоқда. Инсоният ўтган вақт давомида баъзида ихтилофларнинг самарасидан манфаат топган бўлса, баъзида эса, диний мутаассиблик ёки гуруҳвозлик ёҳуд мазҳабпарастлик оқибатида кўп қийинчилик ва машаққатларни бошидан кечирган. Шунинг учун фиқҳий ихтилофлар масаласини маданий муомала орқали ҳал этишнинг мусулмонларнинг бирлигини таъминлашда, уларни бошқа турли динлар, маданиятлар ва цивилизациялар билан тинч-тотув яшашларида таъсири каттадир. Батаҳқиқ, мусулмон уммати ихтилофларнинг кўплиги ва манбаъсининг хилма-хиллигига кўра муташаддид кучларнинг аралашувидан жуда катта зарар кўрди. Такфир масаласига ўта шиддатли тус берилдики, уни фақат мусулмонни диндан чиқариш мақсадида ишлатишга ўтиб қолинди. Такфир масаласи шу даражада кенг авж олиб кетдики, алалоқибат Аллоҳ таоло ҳаром қилган ноҳақ қон тўкилишигача бориб етди. Ундай кучларнинг қадами қаерга етмасин, ўша ерда фитна тарқалди. Натижада, бутун оламга ҳақиқий маънодаги хавфу хатарни юзага келтирди. Фиқҳий ихтилофни бошқаришдаги қолоқ ва қотиб қолган бундай ҳаракатлар бизларнинг юртимиз ва халқларимизга яхшиликни истамайдиган баъзи бир давлатлар ва кучларнинг режасига жуда мос келди. Оқибатда, ана шундай қолоқликдан динимизга, халқимизга ва тинчлигимизга раҳна соладиган хатарлар пайдо бўлди. Ҳозирги кунда уламолар ва фуқаҳоларнинг зиммасида ана шундай бузғунчи фикрларга қарши туриш масъулияти бордир”-деди.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси

Фатво бўлими мудири

Ҳ.Ишматбеков

Ҳозирги кунда дунёдаги ижтимоий-мафкуравий муаммолардан энг хавфлиси диний-ғоявий, хусусан, экстремистик, миссионерлик ва прозелетизм муаммолари бўлиб, бу айни вақтда бизнинг мустақил Ўзбекистонимизга ҳам ўз таъсирини ўтказмоқда.

Маълумки аждодларимиз эътиқод қилиб келаётган диний ва маънавий меросни асраб-авайлаш – мустаҳкам эътиқод ва иродалиликдан далолат беради. Бугунги кунда ҳаётимизда учраб тураётган  турли оқим-ҳаракатларга кўра, айрим кишилар у диндан  бу динга ва бошқасига ўтиб юриши аслида эътиқодсизлик эмас, балки эътиқодининг сустлиги, илмсизлик, ғоявий бўшлиқ хамда  иродасизликдир. Бу ҳақда Биринчи Президентимиз И.А.Каримов “Oдам ўз мустақил фикрига, замонлар синовидан ўтган ҳаётий миллий қадриятларга, соғлом негизда шаклланган дунёқараш ва мустаҳкам иродага эга бўлмаса, хар турли маънавий таҳдидларга, уларнинг гоҳ ошкора, гоҳ пинҳона кўринишдаги таъсирига бардош бериши амримаҳол. Буни кундалик ҳаётда учраб турадиган кўплаб воқеалар мисолида яққол кузатиш мумкин ва уларнинг қандай оқибатларга олиб келишини узоқ тушунтириб ўтиришнинг ҳожати йўқ, деб ўйлайман” деб таъкидлаган эди.

Ушбу  ҳаракатларга жалб қилинаётганлар кўпроқ аёллар ва ёшларнинг иштирокида намоён бўлаётганлиги ачинарли ҳолдир. Чунки уларнинг кизиқиш хамда моддий ва маънавий  эҳтиёжларини қондиришда диний оқим ва ташкилотлар ўз ғоялари билан жалб қилган ҳолда  мақсадларини амалга ошириш осонроқдир.

Ислом шиорларидан танлаб фойдаланадиган, диннинг асл моҳиятини бузиб талқин қиладиган экстремистик тузилмалар кенг халқ оммаси билан узвий мавжудлигини кўрсатиш, аслида эса жамиятда тартибсизлик ва парокандаликни юзага келтириш учун маблағ йиғиш, асосий таҳдид манбаи сифатида одамлар онгу шуурини эгаллаш, жамиятда беқарорлик келтириб чиқариш орқали ҳокимиятга эришиш мақсадини кўзлайдилар.

Экстремистик  окимларнинг хозирги кундаги фаолиятида  замонавий ахборот коммуникацияларидан кенг фойдаланиш, интернет оркали тарғибот ишларини олиб боришга алохида эътибор каратилган, интернет орқали суҳбат олиб бориш  жараёнида ёшларга  куфр диёри, ҳижрат, жиҳод, шаҳидлик, халифаликни  тиклаш  каби  ғоялар сингдирилиб улар турли хил тўқнашув ва низога жалб қилинмоқда. Ижтимоий тармокларда  бўзғунчилик ва бузғунчи ғояларни тарғиб қилувчи юзлаб гуруҳлар  мавжудлиги фикримизнинг яққол далилидир. Шунинг учун ҳам ёшларда хабар ва маълумотларни  таҳлил эта олиш малакасини  хосил килиш зарур.

Зеро ҳар кандай хабар ҳам тўғри ва холис бўлавермайди. Ҳар бир маълумотни текшириб кўриб кейин хулоса килиш ҳакида Аллоҳ таоло  бундай  дейди: «Эй мўминлар! Агар сизларга бирор фосиқ кимса хабар келтирса, сизлар (ҳақиқий аҳволни) билмаган ҳолингизда бирон қавмга азият етказиб қўйиб, (кейин) қилган ишларингизга пушаймон бўлмаслигингиз учун (у хабарни) аниқлаб (текшириб) кўрингиз» (Ҳужурот сураси, 6-оят).

Муқаддас Ислом динимиз инсониятни комилликка даъват этувчи буюк таълимоти билан бирга, уни сохталаштирувчилар, ундан ўз шахсий манфаатлари йўлида фойдаланувчилар ҳам йўқ эмаслигини, айни ана шу салбий ҳодисалар жамият тараққиётида кутилмаган фожиаларни келтириб чиқариши мумкинлигини ҳаёт кўрсатмокда.

Бугун дунёда кўплаб бузғунчи оқимлар муқаддас Ислом динини ниқоб қилиб, бегуноҳ инсонларнинг қонини тўкмоқдалар. Бу оқимларни бир сўз билан дин бузарлар деб номланса хато бўлмайди. Улар ўзларига турли номларни қўйиб, диний шиорларни байроқ қилиб оляптилар-у лекин қилаётган ишлари динимизга зиддир.

Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам тинчлик ва хотиржамлик хақида бундай деганлар: «Тинчлик ва хотиржамлик икки улуғ неъматдурки бундан кўп одамлар бебаҳрадурлар» (Имом Бухорий ривояти).    Шу юртда яшаётган ҳар бир элдошимиз тинч ва фаровон юртимизнинг қадрига етмоғимиз, уни кўз қорачиғидай асрамоғимиз лозимдир.

Шуниси диққатга сазоворки, экстремистик руҳдаги тузилмаларнинг ҳеч бири бирон-бир шаклда ўзлари жар солаётган, ўзлари «интилаётган» жамият қурилиши моделини таклиф этолмайдилар.

Диний экстремистик ҳаракатлар нима учун асосий эътиборни аёллар ва  ёшларга қаратмоқдалар? Республикамизда эътиқод эркинлигини таъминлаш масаласида барча шароитлар яратиб берилган бир шароитда, маккор ва қўпорувчи кучлар, диний мутаассиб гуруҳлар ўз қабиҳ режаларини амалга ошириш йўлида халқ ичида бузғунчи ғояларни тарқатишга уринмоқдалар. Амалиёт шуни кўрсатмоқдаки, экстремистлар ўз мақсадлари учун асосан ёш йигит ва қизларни танлайдилар.

Хулоса қилиб айтганда, аёллар ва ёшларнинг турли оқим ва ҳаракатлар домига тушиб қолишининг олдини олишда уларда мафкуравий иммунитетни ва билим даражасини ошириш, уларнинг бўш вақтини назорат қилиш муҳим аҳамият касб этади. Чунки айнан улар Ватанимиз келажагидир.

 А.Аллаберганов

Ҳазорасп тумани “Ахтам саҳоба” масжиди имом-хатиби

(давоми) 

6-қисм

Аллоҳ таоло ўз бандаларига нисбатан фазлу карамли ҳамда адолатлидир: баъзида бандасига қилган ишига яраша эмас, балки неча баробар ортиғи билан савоб бахш этар. Гоҳида гуноҳига яраша жазо берур. Баъзан фазлига олиб, кечириб юборур.

Пайғамбарларнинг, шу жумладан, бизнинг Пайғамбаримиз Муҳаммад соллаллоҳу алайҳи васалламнинг гуноҳкор мўъминлар жазога мустаҳиқ кабира гуноҳ эгалари ҳаққига қилажак шафоатлари ҳақ ва ростдир.

Қиёмат куни амалларнинг ўлчаниши, тарозу ҳақ ва ростдир.

Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васалламнинг Ҳавзи Кавсарлари ҳақ ва ростдир.

Хамслар ўртасида савоблари билан ҳисоб-китоб қилиниши, агар савоби бўлмаса, гуноҳларидан олиб берилиши ҳақ ва ростдир.

Жаннат ва дўзах шу кунда ҳам мавжуддир. Улар абадий, фоний бўлмайдилар. Жаннатнинг нозу неъматлари, ҳуру ғилмонлари ҳам абадий барҳаётдирлар. Аллоҳнинг жазоси ҳам, савоби ҳам абадий, туганмасдир.

Аллоҳ таоло хоҳлаган кишини Ўз фазли билан ҳидоятга йўллар. Хоҳлаганини Ўз адли билан залолатга қолдирур. Яъни, Ўз розилиги сари тавфиқ ато қилмас. Бу Унинг адолатидир. Шунингдек, мазкур бетавфиқни жазолаши ҳам Унинг адли ҳисобланур.

Мўъмин кишининг имонини шайтон мажбуран суғуриб олмайди, балки банданинг ўзи имонни тарк этган пайтда у олиб қўяди.

Қабрда Мункар ва Накир исмли фаришталарнинг кириб, марҳумдан савол сўрашлари ҳақ ва ростдир. Қабрда бандага руҳнинг қайтарилиши, қабрнинг кофирлар ва баъзи гуноҳкор мусулмонларни қисиши, уларнинг қабр зоббини тортишлари ҳақ ва ростдир.

Уламоларнинг Аллоҳ сифатларини форс тилида (Арабчадан бошқа тилларда) зикр этишлари жоиздир. Аммо «яд» сўзини Аллоҳга нисбат берилганда форс тилида «Дасти Худо» – деб зикр этилмагай. «Аллоҳнинг юзи» деб айтиш жоиз, лекин ташбеҳсиз ва кайфиятсиз айтилиши шарт. Аллоҳнинг узоқлиги ва яқинлиги ўртасидаги масофанинг узун-қисқалиги билан изоҳланмайди, балки яқинлик – банданинг мукаррамлиги, узоқлик – унинг хорлигидир. Итоаткор одам Аллоҳга яқиндир, лекин кайфиятсиз. Итоатсиз кимса Ундан узоқдир, лекин кайфиятсиз. Яқинлик, узоқлик, юзма­юз бўлиш, жаннатда ёнма­ён бўлиш, Унинг ҳузурида туриш кабиларни кайфиятсиз деб билиш зарурдир. 

(Имом Аъзам Абу Ҳанифа раҳматуллоҳи алайҳнинг “Фиқҳи акбар” китоби)