Британиянинг «The Daily Telegraph» кундалик газетаси «Нега мен Ўзбекистон ҳақида орзу қилишдан тўхтамайман?» сарлавҳали мақолани чоп этди, деб хабар бермоқда «Дунё» АА мухбири.
Нашр колумнисти Сюзан Мур қаламига мансуб мазкур мақолада муаллиф бир неча йилдан сўнг яна ҳаётидаги энг унутилмас масканлардан бирига айланган Ипак йўлининг юрагига саёҳатга отлангани ҳақида ёзади.
Муаллиф томонидан Тошкент афсонавий тарихий шаҳарлар - Самарқанд, Бухоро, Хива ва бошқаларга борадиган сайёҳлар учун марказ сифатида тавсифланади.
«Бу кенг хиёбонлар, дизайнерлик дўконлари, «Ўзбекистон» меҳмонхонаси жойлашган шаҳар, деб ёзади Сюзан Мур. Тошкент метрополитени санъат асари, барча бекатлар бир-биридан фарқ қилади. Улардан баъзилари катта қандилли залларга ўхшайди, бошқалари 1960 йилларда илмий декорациясини эслатади. Пойтахтдаги энг машҳур метро бекатларидан бирида машҳур космонавтларни, жумладан, биринчи аёл космонавт Валентина Терешковани кўриш мумкин».
Муаллифнинг таъкидлашича, «Ўзбекистон дурдоналари» - Бухоро, Самарқанд ва Шаҳрисабз шаҳарларининг ажойиб тарихий қиёфаси бугунги кунгача сақланиб қолган.
Мақолада ушбу шаҳарларнинг маданий ва тарихий аҳамияти алоҳида эътироф этилган.
«Икки минг йилдан ортиқ тарихга эга Бухорода нафис ва гўзал масжид-мадрасалар, исломгача бўлган маданият – зардуштийлик изларини учратиш мумкин... Шаҳрисабз – улуғвор масжидларни барпо этган буюк Амир Темурнинг туғилган маскани.. Самарқанд Регистон майдони ва Шохи-Зинда мақбаралари мажмуаси билан машҳур», деб ёзади муаллиф.
Британия босма нашрида эълон қилинган ушбу мақолада, шунингдек, Ўзбекистон миллий таомлари ва амалий санъати ҳақидаги маълумотлар ҳам ўқувчилар эътиборига ҳавола қилинган. Муаллиф бир пайтлар жаҳон савдо маркази бўлган, қадимий меъморчилик ёдгорликлари замонавий объектлар билан ёнма-ён жойлашган бу тарихий шаҳарларга саёҳат қилишни тавсия қилган.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси матбуот хизмати

Хаворижлар Али розияллоҳу анҳунинг тарофдорларидан ажралиб чиққан бўлган бир гуруҳ ҳисобланади. Улар аввалда Али розияллоҳу анҳуга ёрдам бериш учун тўпланган эдилар. Ҳазрати Али ва Муовия розияллоҳу анҳум ўрталаридаги чиқарилган ҳукм шартномасидан кейин, Али розияллоҳу анҳуни  мазкур таҳким воқеасида айблаб,  ундан ажралиб чиқади. Шунинг учун ҳам уларни "Хаворижлар", яъни ажралиб чиққанлар, исёнчилар деб аташади. Ушбу гуруҳ тарафдорлари Басра ва Куфа аҳолисидан ташкил топган эди.[1]

Улар Куфадан чиқиб Ҳаруро деган жойга кетадилар. Шунинг учун баъзилар Хаворижларни "Ҳарурийлар" ҳам деб аташган. Улар ўша пайтда 12 минг киши бўлишган. Улар ўзларига Абдуллоҳ ибн Кавво ва Шабас ибн Рибъийларни бошлиқ қилиб олишган[2].

Шундан сўнг хаворижлар Али розияллоҳу анҳуга ҳам, умавийларга ҳам баробар қарши кураш бошлаганлар. Улар кураш давомида ўзига хос жанг услубини ишлаб чиқдилар, яъни отлиқ аскарлар тўсатдан ҳужум уюштириб, хавф туғиладиган бўлса, дарров ўзларининг ҳарбий манзиллларига, Басра яқинидаги Батаих деган жойга қайтар эдилар. Хаворижлар ҳаракати араблар фатҳи бўлган Ироқ ва Эрон аҳолиси, оддий араб мусулмонлар ҳамда меҳнаткашлар оммаси манфаатини ифодалашга даъвогар ҳам бўлган[3].

Шундай қилиб Хаворижлар исломдаги энг биринчи ажралиб чиққан гуруҳ ҳисобланади. Буларни фирқа эмас гуруҳ дейилишига сабаб, гуруҳ арабчадаги ҳизб калимасини ифода қилиб, диний маънодан кўра кўпроқ сиёсий маънога далолат қилади. Буларни сиёсий  гуруҳ дейилишига сабаб, албатта улар сиёсий фикрда бўлганлар.

Хаворижлар халифа маълум бир тайинланган, чегараланган қавмдан бўлишлиги шарт эмас, балки ҳар бир мусулмон ҳалифа бўлишга салоҳиятли ҳисобланади, модомики, унда иймон бўлса, илм бўлса ва инсонлар унга байъат бераётган пайтда қўйилган шартларда қоим турса, у халифа бўлишга ҳақли бўлади дейишади. Халифа Форс, Турк ёки Ҳабаш бўлса ҳам бўлаверади. Фақатгина Арабларнинг Қурайшларидан бўлиши шарт эмас дейишади.

Хаворижларни Али розияллоҳу анҳу қаноатлантириш ва уларни қайтаришлик учун бир неча бор харакат қиладилар. Лекин, натижа чиқавермагач, Али розияллоҳу анҳу уларни бутунлай қириб ташлашликни мақсад қилади ва уларга уруш очади. Лекин, Али розияллоҳу анҳу умрининг охирги кунларида хаворижлар ҳақида бир гап айтган: "Мендан кейин хаворижларга уруш очманглар. Бас, кимки хақни талаб қилса хато қилган ҳисобланмайди. Лекин, ботилни ирода қилиб уни талаб қилган кимса хато қилган ҳисобланади", деб айтганлар.

VIII асрнинг иккинчи ярмига келиб хаворижлар ўз раҳбарлари номи билан аталувчи бир неча гуруҳларга: азракий, ибодий, суфурий кабиларга бўлиниб кетдилар. Олимларнинг фикрича, хаворижларнинг 20 га яқин гуруҳларга бўлиниши ҳамда умавий ва аббосий халифалар VII – IX асрларда уларга қарши кескин кураш олиб бориши натижасида уларнинг аксарияти қириб ташланди, қолганлари Шимолий Африкада ўз давлатини вужудга келтирдилар. Улар халифаликдаги кўпгина қўзғолонларда қатнашганлар. VII асрнинг 80 йилларида Ироқда умавий халифасига қарши кўтарилган 20 минг қўшинга эга бўлган азракийлар қўзғолони 15 йил давом этди, 14 йил (869 - 883) давом этган азракий Али ибн Муҳаммад бошчилигидаги қора қул – зинжийларнинг Қуйи Ироқ ва Хўзистондаги дахшатли қўзғолонлари ниҳоят тор-мор этилди. Ҳозирда хаворижларнинг ибодий сектаси Мағриб мамлакатларида Жазоир, Тунис, шунингдек Ўмон ва Танзанияда учрайди[4].

ТИИ Модуль таълим шакли талабаси,

Самарқанд шаҳар Хўжа Нисбатдор жоме масжиди

имом-хатиби Бобохон Бобохонов

[1] Хулафои рошидин 120- бет.

[2] Ал-Фарқу байнал фироқи. 51-бет.

[3] Ислом йўналишлар, мазҳаблар, оқимлар. 29-бет.

[4] Ислом йўналишлар, мазҳаблар, оқимлар. 29-30-бетлар.

Айни кунларда юртимизда давом этаётган қишнинг қировли кунлари халқимизнинг меҳр-оқибатлилик фазилатларини яна бир карра синовдан ўтказмоқда. Шундай дамларда муҳтож кишиларга ёрдам кўрсатиш жуда зарурдир. Шу муносабат ила Ўзбекистон мусулмонлари идораси раиси, муфтий Нуриддин домла ҳазратлари ташаббуслари ила барча имом-хатиблар хайрия ишларида фаол бўлишга чорланди. 

Албатта, бир мусулмоннинг бошига тушган синовли кунларда ёрдам қўлини чўзиш Муҳаммад алайҳиссаломнинг суннатларидир. Зеро, Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳудан ривоят қилинган ҳадиси шарифда Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам: "Ким бир мўминдан бу дунё машаққатларидан бир машаққатни аритса. Аллоҳ таоло ундан Қиёмат куни машаққатларидан бирини аритади. Ким бир камбағалнинг ишини енгиллатса, Аллоҳ унинг бу дунёю охират ишларини енгиллатади", деб марҳамат қилганлар.

Мана шундай набавий ўгитга амал қилган имом-хатибларимиз ҳомийлар билан биргаликда Республикамиз миқёсида эҳтиёжманд оилаларга 2 млрд. 60 млн. сўмлик хайрия ишларини амалга оширишди. 

Хусусан, шу йил 10-13 январь кунлари Тошкент вилоятидаги 427 нафар ижтимоий ҳимояга муҳтож оилага жами 463 миллион сўмга яқин озиқ-овқат маҳсулоти, иситиш қурилмаси, кийим-кечак каби ёрдамлар кўрсатилди. Шунингдек, вилоятнинг чекка Пискент, Паркент, Бўка, Чиноз ва Оққўрғон туманларида истиқомат қилаётган яшаш шароити оғир бўлган 55 та оилага эса жами 15 млн. сўмлик кўмир тарқатилди.

Фарғона вилоятида 834 та кам таъминланган оилага 365 млн. сўмлик кўмир маҳсулоти тарқатилди. Ҳудди шундай хайрия ишлари Бухоро, Хоразм, Қашқадарё, Самарқанд вилоятларида ҳам амалга оширилди.

Тошкент шаҳри имом-хатиблари ҳам ҳудудларда кам таъминланган оилалар, ёрдамга муҳтож аҳоли қатлами, ободонлаштириш ва йўл патрул ходимлари учун ташкил этилаётган хайрия тадбирларида фаол иштирок этишди. Масалан, пойтахтдаги кўплаб хонадонларга озиқ-овқат маҳсулотлари, вилоятлардаги муҳтож оилаларга печка, кўмир каби жами 449 млн. сўмлик моддий ёрдам тарқатилди.

Бир сўз билан айтганда, имом-хатибларнинг хайрия соҳасида олиб бораётган фаолликлари таҳсинга сазовор. Улар орасида биргина имом-хатибнинг саъй-ҳаракати билан қанчалаб оилаларга хурсандчилик кирди. Жумладан, Юнусобод туманидаги “Омина” масжиди имом-хатиби Юсуфхон домла Муҳиддинов томонидан ҳомийларни жалб этган ҳолда Қорақалпоғистон Республикаси ва Қашқадарё вилоятида боқувчисини йўқотган 150 та хонадонга озиқ-овқатлар ҳамда 450 миллион сўмлик пул маблағлари тарқатилди. Шунингдек, Китоб туманидаги тоғли қишлоқларда боқувчисини йўқотган уч оилага барча шароитлари мавжуд бўлган уч хонали уй қуриб фойдаланишга топширилди.

Дарҳақиқат, эл бошига иш тушганда жипслашиш, ҳамжиҳат бўлиш халқимизга хос хусусиятлардандир. Синовли лаҳзаларда халқимиз азалдан жипс бўлиб келган. Албатта, бир мусулмоннинг бошига тушган қайғуни аритишни Пайғамбар алайҳиссаломнинг суннатлари деб билган доно халқимизнинг саховатпешалик, мурувватлилик хислатлари таҳсинга сазовор.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси

Масжидлар билан ишлаш бўлими

Вақтни «эссиз», «қанийди», «кошкийди»лар билан ўтказган кишининг умри энг қисқа умр бўлади.

* * *

Кўрдимки, умр ва дунёдан кўра тезда йўқ бўлиб кетадиганроқ, ўлим ва охиратдан кўра яқинроқ, ҳой-ҳаваслардан кўра узоқроқ, хотиржамликдан кўра гўзалроқ нарса йўқ экан.

Нажмиддин Кубро

* * *

Дунё дўстлигига берма хотир ҳеч,

Кекдан ўзга ундан бўлмас зоҳир ҳеч.

Юз йил яшасанг ҳам, ўлим келади,

Юз мулкни олсанг ҳам, бўлур охир ҳеч.

Паҳлавон Маҳмуд

* * *

Ҳар қандай ишни бошлашдан аввал Аллоҳнинг розилигини ўйла. Акс ҳолда, қилган ишларингнинг ҳаммаси зое кетади.

Имом Замахшарий

Ўз мухбиримиз

Ўзбекистон олий таълим, фан ва инновациялар вазири Иброҳим Абдураҳмонов Миср элчиси Амира Фаҳмийни қабул қилди, деб хабар бермоқда «Дунё» АА мухбири.
Олий таълим, фан ва инновациялар вазирлиги маълумотига кўра, учрашув давомида вазир икки давлат ўртасида илм-фан ва инновациялар соҳасида мустаҳкам алоқалар ўрнатилгани ва эндиликда олий таълимни ривожлантириш борасида ҳам қатор ишларни режалаштирилганини айтди. Томонлар Қоҳира университети масс-медиа факультетининг малакали профессорларини Ўзбекистон Журналистика ва оммавий коммуникациялар университетида дарс беришга жалб қилиш, шунингдек, ўзбекистонлик бўлажак журналистларни Мисрда таҳсил олишларини ташкил қилиш масаласини муҳокама қилдилар.
Маданият, кутубхоначилик, диний билимлар, туризм, музейшунослик, экология соҳаларидаги таълим бўйича ҳамкорликни ўрнатиш муҳимлиги таъкидланди. Икки давлат халқларининг маданий жиҳатдан яқинлиги бунга замин яратиши ҳақида муштарака фикрлар билдирилди.
Элчи Ўзбекистондаги араб тили ўқитувчиларининг малакасини ошириш бўйича ўз таклифларини билдирди. Бунда педагогларни Мисрга малака оширишга жўнатиш ёки мисрлик мутахассисларнини Ўзбекистонга таклиф қилиш мумкинлиги айтилди.
Томонлар, шунингдек, диний олий таълим муассасаларида толерантликни тарғиб қилиш, турли экстремистик оқимларнинг таъсирига иммунитет шакллантиришда икки давлат ўртасида тажриба алмашиш зарурлигини ҳам қайд этдилар.
Олий таълим, фан ва инновациялар вазирлиги кутубхонасида махсус Миср бурчагини ташкил қилишга келишилди. Элчи китоблар фондини тўлдириш юзасидан элчихона қўллаб-қувватлашга тайёр эканлигини билдирди.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси матбуот хизмати