Инсонларнинг ҳақ-ҳуқуқларини ҳимоя қиладиган, золимдан мазлумнинг ҳақини олиб берадиган, улар ўртасида адолат қилиб, сиёсатини ўтказадиган бир раҳбар бўлмаса, жамоатда тартибсизлик, низолар келиб чиқиши табиий. Чунки инсонларнинг фикри бир жойдан чиқмаслиги ҳақиқат. Инсонларнинг фикрларини тинглаб, ягона тизим асосида бошқарувчи раҳбар бўлмаса, фитна-фасод кўпайиб, улар фирқаларга бўлиниб кетишади. Натижада ҳақ-ҳуқуқлар поймол қилинади, кучлилар заифларни хўрлайди, бутун бир жа- мият инқирозга юз тутади. 

Пайгғамбаримиз (соллаллоху алайҳи ва саллам) умматларини Аллоҳ азобидан қўрқишга-тақвога чақирганларидан сўнг уларни ўзларидан бўлган иш эгаларига итоат қилишга буюрдилар. Раҳбарнинг буйруғи шариатга зид бўлмаса, унга итоат қилиш вожибдир. Аллоҳ таоло бундай марҳамат қи­лади:

“Эй имон келтирганлар! Аллоҳга итоат этингиз, Пайғамбарга ва ўзларингиздан (бўлмиш) бошлиқларга итоат этингиз!” (Нисо, 59).

Аллоҳ таоло аввало Ўзига, сўнгра Пайгамбар (соллаллоҳу алайхи ва саллам)га, ундан сўнг ишбошиларга итоатли бўлишга буюряпти. Оятдаги “улул-амр” калимаси “ишбоши”, “буйрук; эгаси” деган маъноларни англатади.

Имом Молик, Ибн Аббос, Захдок, Мужоҳид ва Атоларнинг айтишича, “улул-амр”дан мурод Куръон ва илм аҳдлари, яъни фақиҳлар ва дин уламолари бўлса, иккинчи фикрга кў­ра амир, бошлиқ ва волийлардир.

Мусулмонлар ичидан сайланган (ёки тайинланган) бош­лиқ ва раҳбарларга итоат қилиб, уларнинг амрини бажариш вожибдир. Бунта ҳадислардан бир қатор далиллар келтирилади. Жумладан, Имом Нававий (рахматуллоҳи алайҳ) ушбу оятдаги “улул-амр”дан мурод “Аллоҳ таоло уларга итоатни вожиб қилган раҳбарлар ва бошлиқлардир”, деганлар. Ҳофиз ибн Касир (рахматуллоҳи алайҳ) эса ушбу оят умумийдир, яъни барча бошлиқларга итоат қилиш вожиблиги тўғрисидадир, деганлар.

Агар улар гуноҳ ишга буюришмаса, раҳбарларга бўйсуниш Аллоҳга итоат килишдир. Ибн Умар (розияллоҳу анҳу) дан ривоят килинади: Пайғамбар (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) бундай дедилар:

“Мусулмон киши (бошлиғи буюрганида) яхши кўрган ё ёмон к)фган нарсада буладими, гунох; иш булмаса, буйсуниши лозим. Агар бошлиқ шариат ман қилган ишга буюрса, унга бўйсунилмайди”.

Уламолар: “Инсон ёқтирадими, йўқми, қийин ҳолатдами ёки енгиллик ҳолатида, нафсига оғир келадими-йўқми, раҳбарга итоат қилиши вожибдир”, дейишган.

Бошқа бир ҳадисда: “Ким менга итоат этса, Аллоҳга итоат қилибди. Ким менга осийлик қилса (бўйсунмаса), Аллоҳга осийлик этибди. Ким амиримга итоат қилса, ҳақиқатан менга итоат этибди. Ким амиримга осийлик қилса, ҳақиқатан менга осийлик этибди”, деганлар.

Итоатли бўлишнинг бир қанча ҳикматлари бор: жамият тинчлиги ва унда тартиб-қоидалар ўрнатилиши, фитна ва бузғунчиликларнинг олди олиниши ва хоказо...

Анас ибн Молик (розияллоҳу анҳу) ривоят қилади: Пайғамбаримиз (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) бундай дедилар:

“Агар сизларга боши майиздек (қора) ҳабаш қул бошлиқ қилинса ҳам, унга қулоқ солинглар ва итоат қилинглар”.

Убода ибн Сомит (розияллоҳу анҳу) айтади: “Расулуллох (соллаллоху алайхи ва саллам) бизни чақирдилар, у зотга байъат (ваъда) қилдик. Жумладан, яхши ёки ёмон кўрган ишларимизда, танглик ё фаровон бўлган пайтларимизда ҳам бошлиқларга қулоқ солиш, итоатли бўлиш ва улар билан низолашмасликни ваъда қилдик. “Фақат уларда Аллоҳ далил-ҳужжатини билдирган очиқ куфр содир булганини кўрсангиз, итоат қилмангиз”, дедилар.

Имом Муслим Авф ибн Молик (розияллоху анху)дан ри­воят қилади: Расулуллох (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) бундай дедилар: “Бошлиқларингизнинг яхшироғи сизлар яхши кўрган ва сизларни ҳам яхши кўриб, ҳақингизга дуо қиладигани ҳамда сизлар ҳам ҳаққига дуо қиладиганларингиздир. Раҳбарларингизнинг ёмонроғи сизлар ёмон кўрган ва сизларни ҳам ёмон кўрадигани ҳамда сизлар уларни лаънатлайдиган ва улар ҳам сизларни лаънатлайдиганларидир”. Саҳобалар: “Ё Расулуллоҳ уларга қилич билан қарши турмайликми?’’ деб сўрашди. Шунда Расулуллох (соллаллоҳу алайхи ва саллам): “Ибодатда қоим бўлишаётган экан, ундай қилманг. Агар уларда ёқтирмаган бирон нарсани кўрсангиз, ўшанигина ёмон кўринг. Лекин итоатли бўлинг!” дедилар.

Демак, фосиқ бўлишса ҳам, бошлиқларга Аллоҳга гуноҳ бўлмайдиган ўринда итоат қилиш лозим. Ушбу ақида Аҳли сунна вал жамоани бошқа ёт оқимлардан ажратиб туради. Ёт бидъатчи тоифалар эса бошлиқлари зулм ё гуноҳ иш қилишса, уларга қарши қурол кўтаришни жоиз, деб билади.

Имом Таҳовий (раҳматуллоҳи алайҳ) “Ақидатут Таҳовия” китобида: “Раҳбарларимиз ва ишбошиларимизга қарши чиқмаймиз. Агар улар зулм қилсаларда, дуойибад қилмаймиз. Мабодо гуноҳ ишга буюришмаса, уларга бўйсунишни вожиб деб биламиз ва ҳақларига яхшилик ва офият сўраб, дуо қи- ламиз”, деб ёзган.

 “Сохта салафийларнинг саёз сабоқлари” китобидан

Жаҳонгирхон Аброров – Ўзбекистон мусулмонлари идораси Самарқанд вилояти вакиллиги матбуот хизмат ходими

Ўзбекистоннинг Дубайдаги Бош консулхонасида Яқин Шарқ минтақасидаги йирик сайёҳлик компанияларидан бири «Golden Arrow» раҳбарияти билан учрашув бўлиб ўтди, деб хабар бермоқда «Дунё» АА мухбири.
Музокаралар чоғида Ўзбекистонга Яқин Шарқ давлатларидан сайёҳларни жалб қилиш, шунингдек, компания вакилларининг Тошкентда бўлиб ўтадиган халқаро сайёҳлик ярмаркасида иштирок этиши масалалари муҳокама қилинди.
Музокаралар якунлари бўйича «Golden Arrow» компанияси раҳбарияти Ўзбекистоннинг тарихий шаҳарларига сайёҳларни жалб этиш бўйича ҳамкорлик қилишга тайёрлигини билдирди.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси матбуот хизмати

«Жиҳод» сўзи луғатда инсон томонидан жамики имкониятни ишга солиб ҳаракат қилиш маъносини англатади.

Шундан келиб чиқадиган бўлсак, мусулмон одам жиҳод қилмоқчи бўлса, ўзининг барча куч-қувват, ақл-заковати ва моддий имкониятларини Аллоҳ йўлида, Унинг дини учун сарфлаши керак бўлади. Алоҳида таъкидлаб айтиш лозимки, жиҳод сўзи луғатда уруш маъносини англатмайди. Урушни араб тилида бошқа сўзлар билан ифода этилади. Асосан, уруш маъносини англатиш учун араб тилида «қитол» сўзи ишлатилади.

Дарсини ўзлаштириш учун барча имкониятларини ишга солиб ҳаракат қилаётган толиби илмни мужтаҳид талаба деб аталади. Бинобарин, уни илмий жиҳод қилмоқда деса бўлади.

Шаръий масалаларни ечишда бор имконини ишга солиб ҳаракат қилган улкан олимларни ҳам мужтаҳид деб аталган. Ундоқ кишилар шаръий илмларда жиҳод қилганлар.

Хулоса қилиб айтадиган бўлсак, жиҳод сўзининг луғатдаги хусусиятидан келиб чиқиб жиҳоднинг турлари ҳам кўпайган ва ўшаларнинг ичида душманга қарши жон жаҳди билан жанг қилиш ҳам жиҳод дейилган. Аммо ушбу охирги маҳно бошқаларидан устун келиб кейинчалик жиҳод деганда фақат қитолни тушуниладиган бўлиб қолган.

Аллоҳ таоло Исломнинг дастлабки босқичида мушриклар билан ақийдавий тортишув қилиб турган Ўз пайғамбари Муҳаммад алайҳисаломга Фурқон сурасида қуйидаги хитобни қилади: «Кофирларга итоат этма! Уларга қарши у(Қуръон) билан катта жиҳод қил!»

Демак, Қуръон билан катта жиҳод қилинган. Бунда уруш олиб бориш маъноси йўқлигини англаш заррача ақли бор одам учун қийин эмас.

Исломда жиҳод маъноси аввало уруш маъносида эмас, Аллоҳнинг динига сўз билан даъват қилиш маъносида юзага келган ва бу маъно шу мавзуда асос бўлиб қолган.

1- Имом Термизий, Ибн Ҳиббон ва Дайламийлар ривоят қилган ҳадиси шарифда Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: «Жиҳоднинг афзали Аллоҳ таолонинг зотида ҳавои нафсингга қарши жиҳод қилмоғингдир», деганлар.

Жомеъул Аҳодис китобида (4 жуз, 741 бет) келтирилган ҳадиси шарифда Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: «Кичик жиҳоддан катта жиҳодга, банданинг ҳавои нафсига қарши қиладиган жиҳодига хуш келдингиз!» деганлар.

Бундан инсоннинг ҳавойи нафсининг куйига кирмаслик, уни енгиб шариатга мувофиқ яшаш учун жон жаҳди ила қилган ҳаракати ҳам жиҳод эканлиги, жиҳод бўлганда ҳам афзал жиҳод экани чиқади.

2. Имом Бухорий ва бошқалар ривоят қилган ҳадисда қуйидагилар айтилади:

«Бир киши Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг ҳузурларига у зотдан жиҳодга изн сўраб келди. Шунда у зот унга: «Сенинг ота-онанг борми?» дедилар.

«Ҳа», деди.
«Бас, икковлари(хизмати)да жиҳод қил!» дедилар».

Демак, ота-онанинг хизмати ҳам жиҳод бўлиши мумкин экан.

Исломнинг дастлабки ўн уч йили давомида Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам бошлиқ саҳобалар Маккаи Мукаррамада юқорида зикр қилинган қитол-уруш маъноси бўлмаган жиҳодни олиб бордилар.

Ўша вақтда Аллоҳ таоло мусулмонларга мушрикларга қарши куч ишлатишни ман қилган эди. Шу билан бирга, улардан етган азоб уқубат ва озорларга сабр қилишга амр қилган ҳам эди.

Фақатгина, ҳижратнинг иккинчи санасида Қуръони Карим таъбири билан айтилганда «Ўзларига қарши уруш очганларга уларга зулм қилингани учун (урушга) изн берилди».

Ана шундоқ қилиб, ҳижрати набавиянинг иккинчи санасидагина Аллоҳ таоло мусулмонларга ўзларининг ҳимоя қилиш учун қўлларига қурол олишга изн берди.

Жиҳод ҳақидаги оятларнинг барчасини ўрганиб чиққандан сўнг маълум бўладики, Исломда жиҳод ҳукми шароитга қараб ўзгариб туради.

Жиҳод икки қисмдан иборат: талаб ва мудофаа.

Талаб жиҳоди ҳозир йўқлигига уламолар ижмоъ қилишган. Чунки, ҳозирда ҳамма давлатлар урушмасликка келишганлар ва ўзаро алоқалар ўрнатиб элчихоналар очганлар.

Мудофаа жиҳоди душманлар мусулмон юртга уруш қилиб, бостириб кирсалар, ҳимоя учун бўлади.

Баъзи бир ҳолатлар бўладики, унда уруш қилиш билан қилмаслик тенг бўлиб қолади.

Яна бир ҳолатларда тинчлик учун ҳаракат қилиш зарур бўлади. Буларнинг ҳукмини катта уламолар томонидан шаръий манбаларда баён қилинади.

ТИИ Модуль таълим тизими талабаси,

Тўрақўрғон туман “Исҳоқхон тўра” жоме масжиди

имом хатиби Суфиев Жаъфархон

Тегишли қонунчиликка кўра, “Вақф” хайрия жамоат фонди ташкил этилганида фондга бириктирилган тарихий-меъморий аҳамиятга эга зиёратгоҳларни сақлаш, таъмирлаш, ободонлаштириш ва зиёратчилар учун зарур шароитлар яратиш фонднинг асосий вазифаларидан қилиб белгиланган эди.

Ахборот ва оммавий коммуникациялар агентлигида “Вақф” хайрия жамоат фонди ахборот хизмати раҳбари Саидаброр Умаров иштирокидаги брифингда шу хусусда сўз борди.

Қайд этилишича, “Вақф” хайрия жамоат фонди томонидан ўтган 2018-2022 йиллар давомида тарихий-меъморий аҳамиятга эга зиёратгоҳларни ободонлаштириш, таъмирлаш учун 15 миллиард 249 миллион 400 минг сўмдан зиёд маблағ сарфланган. Зиёратгоҳларнинг ишчи-ходимларини моддий қўллаб-қувватлаш ва иш ҳақлари учун 22 миллиард 390 миллион 100 минг сўмдан ортиқ маблағ ажратилган.

Ўтган 2021 йилда фонд томонидан республика бўйича 15 та объектга жами 2 миллиард 626 миллион 400 минг 950 сўм миқдорида маблағлар ажратилган. Хусусан, Самарқанд шаҳридаги “Шоҳи-Зинда” ёдгорлик мажмуасига 442 миллион 661 минг 808 сўм, Хоразм вилоятидаги “Паҳлавон Маҳмуд” зиёратгоҳига 734 миллион 413 минг 502 сўм, “Саид Аловуддин Пир” зиёратгоҳига 541 миллион 727 минг 470 сўм миқдорида маблағлар ажратилган.

Шундан, Қорақалпоғистон Республикаси Беруний туманида жойлашган “Султон Увайс Бобо” мажмуаси қурилиш-таъмирлаш ишлари учун 700 миллион сўм, “Ҳаким ота Сулаймон Боқирғоний” зиёратгоҳидаги мақбара ва масжид таъмири учун 90 миллион сўм сарфланган.

Жорий йилнинг ўтган 11 ойи давомида республикамиз бўйича жами 16 та объектга 1 миллиард 949 миллион 890 минг 735 сўм ажратилган.

Бугун, 28 ноябрь куни Ўзбекистон халқаро ислом академиясида Имом Бухорий қаламига мансуб “Саҳиҳи Бухорий” асарининг ўзбек тилидаги шарҳи китобининг тақдимоти ўтказилди.

Унда Президент маслаҳатчиси, Ўзбекистон халқаро ислом академияси ректори Музаффар Комилов, Республика Маънавият ва маърифат маркази раҳбари Минҳожиддин Ҳожиматов, IRCICA Бош директори маслаҳатчиси, тарих фанлари доктори, профессор Аширбек Мўминов, Ўзбекистон мусулмонлари идораси раисининг биринчи ўринбосари Ҳомиджон Ишматбеков, Академия профессор-ўқитувчилари, таниқли олимлар, диний-маърифий соҳа вакиллари ҳамда илмий-тадқиқот марказлари ходимлари иштирок этишди. Шунингдек, тадбирда қатнашчилар ZOOM дастури орқали орқали онлайн тарзда иштирок этишди.

Тадбир Ўзбекистон халқаро ислом академияси, Ўзбекистон мусулмонлари идораси, Имом Бухорий халқаро илмий-тадқиқот маркази ҳамда “Ҳилол-нашр” матбаа нашриёти билан ҳамкорликда ташкил этилди.

Маросимни Имом Бухорий халқаро илмий-тадқиқот маркази директори Шовосил Зиёдов олиб борди.

Тақдимотни Ўзбекистон халқаро ислом академияси ректори Музаффар Комилов кириш сўзи билан очиб, ўз нутқида Ўзбекистон – дунё тамаддуни ва ислом дини ривожига улкан ҳисса қўшган улуғ алломалар, азиз-авлиёлар юрти сифатида шуҳрат қозонганини таъкидлади. Давлатимиз раҳбари ташаббуси билан аждодларимиз меросини илмий асосда чуқур ўрганиш, миллий қадриятларимизни асраб-авайлаш юзасидан амалга оширилаётган эзгу ишлар юртимизнинг дунё ҳамжамиятидаги нуфузини янада оширишга хизмат қилаётганини алоҳида эътироф этди.

Тадбир давомида Ўзбекистон мусулмонлари идораси раисининг биринчи ўринбосари Ҳомиджон Ишматбеков сўзга чиқиб, Ислом оламида “Имом ал-Муҳаддисийн” (Барча муҳаддисларнинг пешвоси) деб ном берилган ҳадис илмининг буюк олими Имом ал-Бухорий раҳимаҳуллоҳнинг “Ал-Жомеъ ас-Саҳиҳ” асари Аллоҳ таолонинг каломи Қуръони каримдан сўнг асосий манба сифатида эътироф этилиши, бирор ҳадис манбаси “Саҳиҳ ал-Бухорий” китоби каби шарҳланишга мушарраф бўлмагани, унга бир юз элликка яқин шарҳлар ёзилгани, турли тилларга таржима қилингани, хусусан, мазкур нашр тадқиқот, асл матн, илмий-изоҳли таржима ва зарур шарҳлардан иборатлиги, кўп жилдлик шарҳнинг илк тадқиқот қисми эса муҳаддислар султонининг ҳаёти ва ижоди, ҳадис илми тарихи, унинг ривожланиши, у ҳақдаги назарий масалалар, мазкур соҳада қалам тебратган олимлар ва уларнинг асарлари, айниқса, санад силсилаларига бағишланганини алоҳида таъкидлаб, мазкур мўътабар тўплам – “Саҳиҳи Бухорий”нинг илмий-изоҳли таржимаси ва шарҳининг илк нашрини барчамизга манфаатли қилишини сўраб хайрли тилакларни билдирди.

Шунингдек, тақдимотда сўзга чиққанлар буюк алломанинг ибратли ҳаёт йўли ва бой илмий-маънавий меросини ҳар томонлама чуқур ўрганиш, тадқиқ этиш, кенг афкор оммага, хусусан, ёшларга етказиш муҳим эканини таъкидлашди.

Тадбир ниҳоясида қатнашчилар ўзларини қизиқтирган саволлар билан мурожаат қилишди.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси Матбуот хизмати