Жорий йил 1 май куни “Ҳидоя” ўрта махсус ислом билим юрти талабалари “Аждодлар меросини ўрганиш” мавзусида Наманган вилоятидаги Исҳоқхон тўра Ибрат мактаби, Президент мактаби ва Ахсикент археология парки таркибидаги Янги Ахси мажмуасига саёҳат уюштирилди.

Саёҳат давомида мазкур жойлар ҳақида тарихий манбалар асосида батафсил тушунчалар берилди.

Шунингдек, талабалар мажмуа таркибидаги музей экспонатлари, китоб ва эски қўлёзмалар билан яқиндан таниш асносида ўзларини қизиқтирган саволларга мутахассислардан атрофлича жавоб олдилар.

Диний таълим муассасаларда бундай тадбирларнинг тез-тез ўтказиб турилиши талабаларнинг ўтмиш тарихимиз билан яқиндан танишиш билан бирга бугунги ҳаётимизга шукроналик ва келажагимизга ишонч туйғуларининг шаклланишига асос бўлади, иншоАллоҳ. 

Ўз мухбиримиз

"Меҳробда намоз ўқиб турганида, фаришталар унга: "Албатта, Аллоҳ сенга Аллоҳдан бўлган калимани тасдиқловчи, бошлиқ, шаҳвати тийилган, солиҳ Пайғамбарлардан бўлган Яҳёнинг башоратини бермоқда", дедилар" (Оли Имрон сураси, 39-оят).

Муҳаммад Бобур домла Насриддинов,
Наманган шаҳар "Ҳомиддин қори" масжиди имом-хатиби.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси Матбуот хизмати

Аёл шунчалик улуғ неъматки, банда унинг шукрини адо қилишдан ожиз. Лекин, таассуфлар бўлсинки, Парвардигори оламнинг шундай улуғ неъматини писанд қилмайдиган ва уларни одам ўрнида кўрмайдиганлар ҳам йўқ эмас. Баъзан ҳар биримиз ҳам уларнинг қадрига етишга бепарво бўлиб қоламиз. Бундай ҳолатларда дарҳол эсимизни йиғиб олсак ажаб эмас, деган мақсадда бу латиф хилқат ҳақидаги эслатмаларни ёдга олишни ирода қилдик.

حَدَّثَنِى مُحَمَّدُ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ نُمَيْرٍ الْهَمْدَانِىُّ حَدَّثَنَا عَبْدُ اللَّهِ بْنُ يَزِيدَ حَدَّثَنَا حَيْوَةُ أَخْبَرَنِى شُرَحْبِيلُ بْنُ شَرِيكٍ أَنَّهُ سَمِعَ أَبَا عَبْدِ الرَّحْمَنِ الْحُبُلِىَّ يُحَدِّثُ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ عَمْرٍو أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ -صلى الله عليه وسلم- قَالَ « الدُّنْيَا مَتَاعٌ وَخَيْرُ مَتَاعِ الدُّنْيَا الْمَرْأَةُ الصَّالِحَةُ ». (صحيح المسلم)

Абдуллоҳ ибн Амр розияллоҳу анҳумодан ривоят қилинади: Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам:

“Дунё бир матодур. Дунё матосининг яхшиси солиҳа аёлдир” – дедилар (Муслим, Насоий, ибн Можа ва Байҳақий ривоят қилганлар).

Аллоҳ субҳонаҳу ва таоло Каломи Қадимда марҳамат қилади:

وَمِنْ آيَاتِهِ أَنْ خَلَقَ لَكُم مِّنْ أَنفُسِكُمْ أَزْوَاجاً لِّتَسْكُنُوا إِلَيْهَا وَجَعَلَ بَيْنَكُم مَّوَدَّةً وَرَحْمَةً إِنَّ فِي ذَلِكَ لَآيَاتٍ لِّقَوْمٍ يَتَفَكَّرُونَ

Яъни: “Унинг оятларидан - У зот сизлар ором олишларингиз учун ўзларингиздан жуфтлар яратиши ва ўрталарингизда ошнолик ва меҳр-муҳаббат пайдо қилишидир. Албатта бунда тафаккур қиладиган қавм учун оят-ибратлар бордир” (Рум, 21-22).

Шунингдек Бақара сурасида:

هُنَّ لِبَاسٌ لَّكُمْ وَأَنتُمْ لِبَاسٌ لَّهُنَّ

 “…Улap сизлap учун либoс, сизлap улap учун либoсдиpсизлap…” деган (187-оят).

Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам даврларида ҳам аёллар диний, ижтимоий масалаларда у зот соллаллоҳу алайҳи васалламга мурожаат қилиб турганлар.

قَدْ سَمِعَ اللَّهُ قَوْلَ الَّتِي تُجَادِلُكَ فِي زَوْجِهَا وَتَشْتَكِي إِلَى اللَّهِ

“Аллоҳ Сиз билан ўз эри ҳақида баҳслашаётган ва Аллоҳга шикоят қилаётган аёлнинг сўзини эшитди” (Мужодала сураси, 1-оят).

Ушбу оятда Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васалламнинг олдиларига эрининг нотўғри муносабатидан шикоят қилиб келган аёлнинг масаласи унинг раъйига мувофиқ ечиб берилгани баён қилинади.

Шунингдек, аёллар ҳам ўз ўрнида турмуш ўртоқларини қаттиқ эҳтиром қилишлари шарт. Шундагина оила фаровонлигига етишамиз, иншооллоҳ.

وعن إِياس بنِ عبدِ اللَّه بنِ أبي ذُباب رضي اللَّه عنه قال : قال رسولُ اللَّه صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم: « لاَ تَضْربُوا إِمَاءَ اللَّهِ » رواه أبو داود بإسنادٍ صحيح

Иёс ибн Абдуллоҳ ибн Абу Зубоб розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам:

«Аллоҳнинг чўрилари урманглар», дeганлар (Абу Довуд саҳиҳ санад йўли билан ривоят қилган)

Аёл бизларга Аллоҳ таоло томонидан ато қилинган шундай неъмат экан, уларнинг қадрига етишлик ҳар биримизнинг вазифамиздир. Инчунун бир оилада ажрим бўлса, аввало бир аёл бахтига кўланка тушади. Кейин эса унга сал бепарволик бўлса, ўралган қоғози очилган қандга пашшалар ҳамла қилгани каби ҳар турли нигоҳлар йўлланади.

Аёллар мусулмон жамиятидаги барча эркаклар учун омонатдир. Уларни авайлаш зарур.

Улуғбек қори ЙЎЛДОШЕВ

Cавол: Инсоннинг бу дунёси қандай бўлса, (бахтли ёки бахтсиз) охирати ҳам шундай бўлади деб эшитдим. Шу тўғрими?

Жавоб: Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳийм.

Бу масала “бахт” сўзини қандай тушунишга боғлиқ. Кўпчилик инсонлар “бахт” деганда дунё ҳаётида бекаму кўст яшашни тушунадилар. Ваҳоланки, оят ва ҳадисларга мурожаат қилсак, унда “бахт ва бахтсизлик”  асосан иймон ва куфр масаласига боғлиқ маънода келтирилади. Аллоҳ таоло Қуръони каримда бу ҳақда бундай марҳамат қилади: “У кунда фақат Аллоҳ изн берган кишиларгина гапира олурлар. Улардан бахтсизлар ва бахтлилар бордир” (Ҳуд сураси, 105-оят).

Муфассир уламоларнинг таъкидлашича “бахтлилар” иймон билан ўтган мўминлардир. “Бахтсизлар” эса куфр узра вафот топганлардир. Аллоҳ сақласин.

Ибн Масъуд розияллоҳу анҳудан ривоят қилинган ҳадис мазмунига кўра инсон ҳали ҳомила ҳолатида унга руҳ ато қилингандан сўнг фаришталарга унинг тўрт нарсасини ёзишга буйруқ берилади:

1. Ризқи.
2. Ажали.
3. Амаллари.
4. Унинг бахтли ёки бахсизлиги.

Шу каби асослардан келиб чиқиб айтиш мумкинки, дунёда моддий ҳолати қандайлигидан қатъи назар иймон билан яшаб ўтганлар дунёда ҳам, охиратда ҳам бахтлидирлар. Дунёда куфрни танлаб, куфр билан ўтганлар ҳар икки дунёда бахтсиздирлар. Валлоҳу аълам.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси Фатво маркази

Cавол: Хотиним онасини уйига ҳафта, ўн кунда боради. Қаршилик қилсам фойдаси бўлмаяпти. Қайнонамни чап қўли ва чап оёғи яхши ишламайди, онамга ёрдам керак, дейди. Лут алайҳиссаломнинг ҳам хотини кофир бўлган уйидаги сирни ўз қишлоқдошларига сотган деб эшитгандим. Ота-онам сабр қил дейди, сиз нима дейсиз?

Жавоб: Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳийм.

Лут алайҳиссаломнинг кофир аёли билан муслима аёлни қиёслаш катта хато бўлади. Бунинг устига аёл оиладаги сирни сотиш учун эмас, бемор онасини зиёратига бораётган бўлса, масала бутунлай бошқа-бошқа.

Ота-онангизнинг гаплари тўғри. Оила масаласида сабр ва бағрикенглик билан иш кўриш лозим.

Фиқҳ китобларимизда зикр қилинишича, ота-она ўзи келиб турмуш қурган қизини зиёрат қила олмаса, унга вақти-вақти билан, урфга мувофиқ, ота-онасини зиёрат қилиши учун рухсат бериб туриш лозим.

Агар келиннинг ота ёки онаси узоқ муддат бемор бўлиб ётиб қолган ва қизининг хизматига муҳтож бўлса, хизмат қиладиган бошқа киши бўлмаса, уларга хизмат қилиш қизга вожиб бўлади. Ҳатто шу ҳолатда ота ёки она ғайридин бўлса ҳам уларнинг хизмати лозим бўлади, бу Қуръони каримда буюрилган: “Уларга (гарчи кофир бўлсалар-да,) дунёда яхши муомалада бўлгин” (Луқмон сураси, 15-оят), оятидаги ота-онага яхшилик қилишдандир. Бу ҳолатда эр рози бўлмаса ҳам, ота-онанинг ҳаққи устунлик қилади (“Раддул муҳтор” китоби).

Ҳолат ҳақиқатан аёлингиз айтгани каби бўлса, ота-онасига хизмат қилишдан тўсмаслик керак. Яхши ният билан рухсат берсангиз, сизга ҳам савоб бўлади. Валлоҳу аълам.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси Фатво маркази