muslim.uz
Саҳобалар ҳаёти – Туфайл ибн Амр Давсий (розияллоҳу анҳу)
ЎМИ Матбуот хизмати
Нишонга урилган гаплар: “Эй одам боласи, сен кунлардан иборатсан. Агар бир кун ўтса, сенинг ҳам бир қисминг кетган бўлади”
Қуйида келтириладиган фикрлар, ҳикматлар сайтлардан ва ижтимоий тармоқлардаги турли саҳифалардан олиб таржима қилинган.
*****
Эй одам боласи, сен кунлардан иборатсан. Агар бир кун ўтса, сенинг ҳам бир қисминг кетган бўлади.
Ҳасан Басрий раҳимаҳуллоҳ
*****
Касал бўлганингда, ҳамма ухлайди. Бироқ онанг сенинг ёнингда бедор бўлади.
Маҳзун бўлганингда, ҳамма кетади. Аммо онанг сен билан бирга йиғлайди.
Ғоиб бўлганингда, ҳамма сени унутади. Лекин онанг сени соғиниб кутади.
“Ҳаётнинг нариги юзи”
*****
Ҳар қандай сўз “ёмон тушуниш” деган нарсага йўлиқади. Ҳатто жим туриш ҳам. Уни ҳам баъзилар нотўғри тушунишади.
“Тарих муҳрлаган сўзлар”
*****
Яна шуни билдимки, ҳамма одамлар тоғнинг чўққисида яшашни хоҳлашар, бироқ улар бахт-саодат ўша тоққа тирмашиб чиқишда яширин эканини билмас эканлар.
“Тарих муҳрлаган сўзлар”
*****
Агар сенга орқадан таъна қилишса, билгинки, сен олдинда экансан.
“Фойдали гап”
*****
Тилинг қўрғонингдир. Агар уни асрасанг, у ҳам сени асрайди. Агар унга хиёнат қилсанг, у ҳам сенга хиёнат қилади.
“Фойдали гап”
*****
Бугун овқатланишим учун менга балиқ гўшти берма. Балки ҳар куни овқатланишим учун менга балиқ қандай овланишини ўргатиб қўй.
“Фойдали гап”
*****
Сенга етган нарса сендан хато қилмайдиган нарса бўлган. Сендан хато қилган нарса сенга етмайдиган нарса бўлган.
“Фойдали гап”
*****
Баланд бино қуришинг учун икки йўл бор:
Ё атрофингдаги қолган биноларни бузиб ташлашинг керак.
Ё ўша бинолардан ҳам баландроқ қилиб қуришинг керак.
Сен доим иккинчи йўлни танлагин!
“Фойдали гап”
*****
Интернет материалларидан тўплаб, таржима қилувчи
Нозимжон Иминжонов
Дипломни пулга сотиб олганлар ҳақида
Жанубий Африка Республикасидаги университетлардан бирининг кириш жойига мана бу огоҳлантириш ёзиб қўйилган экан:
«Ҳар қандай халқни хонавайрон қилиш учун ядро бобмалари ёки узоқ масофага учувчи баллистик ракеталарга ҳожат йўқ. Балки таълим сифатини пасайтириб, талабаларга ёлғонга, шпаргалкага рухсат берилса, кифоя.
Ўқишни пул ва шпаргалка билан битириб, диплом олган шифокорнинг қўлида даволаниш курсларини ўтаган бемор ўлади.
Ўқишни пул ва шпаргалка билан битириб, диплом олган муҳандиснинг чизмаси асосида қурилган уйлар, бинолар қулаб тушади.
Ўқишни пул ва шпаргалка билан битириб, диплом олган ҳисобчининг қўлида пуллар йўқолади.
Ўқишни пул ва шпаргалка билан битириб, диплом олган судянинг қўлида адолат зое бўлади.
Ўқишни пул ва шпаргалка билан битириб, диплом олган муаллимнинг қўлида таълим олган ўқувчиларнинг миясига жаҳолат ёйилиб кетади.
Таълимнинг таназзули — халқнинг таназзулидир».
Нозимжон Иминжонов таржимаси
Ҳар яхшининг бир ёмони бордур
Ижтимоий тармоқларнинг илмга бўлган салбий таъсири.
Юртимизда қадимдан буюк алломалар етишиб чиққан. Улар ўзларининг илмий асарлари орқали дунё тамаддунига, жаҳон маданиятига, хусусан, исломий илмлар ривожига бемисл ҳисса қўшганлар. Улар бундай натижаларга эришганининг сабаби аввалан Аллоҳ таолога ва унинг динига муҳаббатли бўлганлигидандир. Сўнгра илмни ишончли устозлардан ва тартибли равишда олганларидандир. Зотан, Аллоҳ таоло борлиқни тартиб-интизом асосида яратган. Шундай экан, У Зотнинг динини ўрганиш ҳам тартибли равишда бўлиши лозим. Ана шунда иш баркамол ва мақсадга мувофиқ бўлади. Мисол учун, инсон эътиқодини ростламай туриб, шариат аҳкомларига тўғри ва изчил амал қила олармиди?! Араб тилининг балоғатини ўрганмай туриб, Қуръоннинг фасоҳатини англашнинг имкони борми?! Фиқҳдан баҳраланмаган одам Қуръон ва Суннатнинг мақсадини тушунмаслиги аниғку. Тасаввуфнинг таъмини тотмаган одам кўпгина оят-ҳадисларнинг мазасини топармиди?! Ушбу таомил бузилганда нималар содир бўлгани ва бўлаётганини бугун ҳаммамиз кўриб турибмиз. Шу боис, Ислом уламолари ёш авлодга илмларни тартиб билан ўргатишга алоҳида эътибор берганлар. Илмни ўрганиш динни ўрганишдир. Илмсиз одам ҳеч қачон диннинг мақсадини англолмайди.
Шунинг учун Муҳаммад ибн Сийрин раҳматуллоҳи алайҳи: “Бу илм диндир. Динларингизни кимдан олаётганингизга қаранглар" , -деган бўлсалар,
Абу Лайс Самарқандий раҳматуллоҳи алайҳи: “Илмни ишончли зотлардан олиш лозим, чунки диннинг устуни илм биландир. Киши ўзининг жонини ишонадиган кишигагина динини ҳам ишониб топшириши лойиқ бўлади” ,-деганлар.
Ислом илм-маърифат динидир. Банда холис илмни ўрганмасдан туриб динини мукаммал қилолмайди. Ва бу илмни кимдан олишимиз ҳам жуда муҳимдир. Эшик ортида туриб биздан исм-шарифимиз ёки манзилимизни сўраган кишига уни танимаган ва билмаганимиз учун унга ҳеч нарсани бермаймиз. Нимага энди, ўзимиз яхши билмаган кишига динимизни беришимиз керак?! Ҳозирги айрим илмсиз ёшларимиз интернет ва алоқа воситаларини ўзига “устоз” қилиб олиб, динда турли хил ихтилофларни чиқараётгани сир эмас. Чунки улар динни тартиб билан ўрганмаганликлар учун интернетда тарқатилаётган аудио, ведио, ёзма манбалар ва уларнинг муаллифларини яхши билмайдилар. Масалан, эътиқод масалаларида адашган қанчадан-қанча ёшларимиз хавориж йўлини тутган фирқаларга қўшилиб, араб диёрларида мусулмонларнинг қонини тукдилар ва ўзлари ҳам уша юртларда номсиз йўқ бўлиб кетдилар. Уларни интернет орқали “Жиҳод” ва “Шаҳидлик” сўзлари билан алдаганлар “бу улуғ мақомдан” юз угириб пана-пасқинда роҳатини суриб юрибди. Фиқҳий мазҳаблар ўртасида “Қуръон ва ҳадис” деб ихтилоф чиқариб, бешинчи мазҳаб – мазҳабсизлик мазҳабини пайдо қилишга уринаётганлар, албатта, улар мазҳаб уламолари ўзларидан кўра Қуръон ва Ҳадисга олимроқ бўлганини, чунки улар фақиҳ бўлишдан аввал муҳаддис бўлган, шу сабабдан ҳам уларнинг фиқҳий йўлларининг асоси Қуръон ва Ҳадис бўлганлигини ва улар иймон,тақво, илм, ахлоқ, холислик ва замон жиҳатидан ўзларидан кўра улар купроқ Росулуллоҳ солаллоҳу алайҳи ва салламга яқинроқ эканини жуда яхши билишадилар. Лекин, уларнинг ноғараларига ўйнаётган ва сўзларига эргашаётган ёшларга, афсус, илмни аввалидан қўлига қалам тутиб тартиб билан ўрганмаганликлари, яъни, устоз олдида риёзат чекиб араб тили қоидалари, шариат илмлари; Қуръон, Ҳадис, Ақида ва Фиқҳни билмаганликлари сабабли мусулмонларнинг қонини тукиб “жиҳод қилдим”, фасод ишлар устида ўлганни “шаҳид бўлди” деб ёки Қуръон ва ҳадисдан ҳеч нарсани билмасдан туриб “Қуръон ва ҳадисга амал қилиш керак мазҳаблар йўқ”, - деяётганларга ажабланаман. Нимага, қайси илминг эвазига амал қилмоқчисиз?! Қанчалар нодонлик?!
Яна бир хунук кўринишлардан бири ижтимоий тармоқларда масала, ақида талашиб ўз мафкураларини ғолиб қилиш мақсадида, ҳақиқий юзларини очган ҳолатда бир бирларини таҳқирлаб, ҳақорат ва такаббурликлар қилаётганликларини кўрамиз. Бир тарафдан кузатиб турган мусулмонлар оммаси учун илм олишдан кўра, бу сўз ўйинида кимнинг ғолиб чиқиши қизиқ бўлса, дин душманлари учун бутун мусулмонларнинг бугунги ҳоли кулгулидир. Бундай ишлар дин ва мусулмонлар учун зарардир.
Шунинг учун Умар розияллоҳу анҳу айтдилар: “Илм олинглар. Илм билан бирга хотиржамлик, виқор ва ҳалимликни ҳам ўрганинглар. Сизга таълим бераётган кишига тавозеъли бўлинглар. Сиздан таълим олаётган кишилар ҳам сизга тавозеъли бўлишсин. Жабр қилувчи олимлардан бўлманглар. Илмингиз жоҳиллигингиз устига қойим бўлмасин”.
Муҳсин айтадилар: "Ким чиройли сўз айтса-ю, ёмон амал қилса, ундан илм олманглар ва унга суянманглар".
Ижтимоий тармоқлар орқали илмга бўлаётган зарарлардан яна бири, ҳар бир юртнинг ўзлари эргашадиган олимларини таҳқирлаш, туҳмат-буҳтон сўзлари билан обрўйсизлантириш, уларни нифоқда, куфрда айблашдир. Уларинг бундан ўйлаган мақсадлари мусулмон оммасини илмий раҳбарсиз қолдириб, ўзларига эргаштириш ва бошқаришдир. Ҳаттоки, бу йўлда қанчадан қанча дунё тан олган уламоларнинг хунига зомин бўлдилар. Бунга мисол марҳум аллома Муҳаммад Саид Рамазон Бутийнинг шаҳид бўлишидир. Кўпчилик уларнинг бу найрангларидан бехабар ҳолда, улар чалаётган ноғорага ўйинга тушиш билан овора. Қалбидан дин ташвиши, уммат ғами ўчиб, иши фақатгина уламоларнинг айбларини қидириш, уларни ғийбат қилиш бўлган бечоралар қилаётган ишлари жуда ҳам хатарли эканлигини наҳотки билмаётган бўлсалар?! Ҳақиқий олимларнинг аломатларини билиб, уларни чин маънода таниганимиздан кейин уларни эҳтиром қилиш вожиб бўлади. Уларга зарар етказмоқлик, беҳурмат қилиш хатарлидир.
Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам айтадилар: “Аллоҳ айтади: “Ким менинг дўстимга душманлик қилса, унга уруш эълон қиламан”. Бухорий ривояти.
Албатта, ижтимоий алоқа воситаларини буткул ёмонга чиқаришга ҳаққимиз йўқ. Ҳаммамиз ҳам диний ва дунё илмларимизни ривожлантириш мақсадида интертет тармоқларига мурожаат қиламиз. Шу ўринда янглишиб қолмаслик учун ўзимиз яхши билган устозларимизни эшитсак, китобларини ўқисак мақсадга мувофиқ бўлар эди. Алҳамдулиллаҳ, улар ўзимизга кифоя қиладиган даража мавжуддир.
Юртимиз буюк алломалар юртидир. Улар ўзларининг илмий асарлари орқали дунё тамаддунига, жаҳон маданиятига, хусусан, исломий илмлар ривожига бемисл ҳисса қўшганлар. Ана шундай буюк дарғаларнинг сўнгги вакили шайх Муҳаммад Содиқ Муҳаммад Юсуф раҳматуллоҳи алайҳ бўлдилар. Мусулмон халқимиз бошида айланган даврлар сабаб халқимиз дини, урфи ва қадриятларини бироз унитиб, диний ҳаётимизда бушлиқ пайдо бўлган эди. Ушбу бўшлиқни тўлдириш эса устоз раҳматуллоҳи алайҳга муяссар бўлди. У киши исломий илмларнинг деярли барча йўналишларида қалам тебратиб, халқимизнинг диний савиясини оширишга, маънавий хазинасини бойитишга улкан ҳисса қўшдилар. Бугун бу ҳақиқатни илму фаросатли, қалб кўзи очиқ, инсофи бор ҳар бир инсон яхши билади, тасдиқлайди. Аллоҳ таоло баржаларимизга донишман аждодларимиз изидан бормоқликни насиб этсин!
Оқ туникали жоме масжиди имом ноиби Темиров Наврўзжон
Аёлнинг нафақаси нима?
Маълумки, никоҳ инсоний алоқалар ичидаги энг муҳим алоқа бўлиб, Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламдан аввал ўтган барча Пайғамбарлар алайҳимуссаломнинг мунтазам адо этиб келган суннатларидан бири – никоҳдир. Инсниятнинг ўз шаҳвоний истакларини ҳалол йўл билан қондириш, ўзидан ворис, фарзанд қолдириш ва қалбнинг сокинликка эришуви никоҳ орқали амалга ошади. Аллоҳ таоло Қуръони Каримда шундай марҳамат қилган:
وَمِنْ آيَاتِهِ أَنْ خَلَقَ لَكُم مِّنْ أَنفُسِكُمْ أَزْوَاجاً لِّتَسْكُنُوا إِلَيْهَا وَجَعَلَ بَيْنَكُم مَّوَدَّةً وَرَحْمَةً إِنَّ فِي ذَلِكَ لَآيَاتٍ لِّقَوْمٍ يَتَفَكَّرُونَ
“Ва сизларга сокинлик топишингиз учун ўзингиздан жуфтлар яратганлиги ва ораларингизда севги ва марҳаматни солиб қўйгани (ҳам) Унинг оят-белгиларидандир. Албатта, бунда тафаккур қиладиган қавмлар учун оят-белгилар бордир” (Рум сураси, 21-оят).
Дарҳақиқат, Аллоҳ таоло бизга сокинлик топишимиз, ҳузур-ҳаловат ва хотиржамликка эришишимиз учун ўз зотимиздан бўлган жуфтлар яратиб берди. Ҳа, Аллоҳ таоло эркакларга турли ҳайвонлардан эмас, айнан инсон зотидан бўлган аёлни жуфт қилиб яратиб берди.
Бошқа бир хонадондан келган қиз эрининг уйида яшаши, мослашиб кетиши, эрининг уйини ўз уйи, ватани деб билиши, ўзи туғилиб ўсган хонадонига эса фақат меҳмон бўлиб бориши Аллоҳ таолонинг мўъжизаларидан биридир. Агар Аллоҳ ўша йигит билан қизнинг қалбига бир-бирига нисбатан севги ва марҳамат солиб қўймаса, у қиз мазкур хонадонда бир кун ҳам яшолмайди. Шунинг учун Аллоҳ таоло юқоридаги оятнинг охирида:
“Албатта, бунда тафаккур қиладиган қавмлар учун оят-белгилар бордир” деган.
Бу оятда тафаккурга ишора бор.
Бир-бирига бегона бўлган йигит ва қизнинг никоҳлари ўқилгач, қалбларида ўзаро муҳаббат ва илиқлик пайдо бўлади. Бу муҳаббат ва илиқликни уларнинг қалбларига Аллоҳ таоло солиб қўяди.
Мана шу тарзда оилалар қурилади. Оила барпо бўлгач, шариатимиз келин ва куёвнинг зиммасига бир қанча мажбуриятларни юклаб қўйган. Икки тараф ана шу мажбуриятларни ўз ўрнида адо этса, оила тинч, сокин ва мустаҳкам бўлади. Икки тарафдан бирлари ўз вазифасини пайсалга солса, бажармаса, ўша оилада нотинчлик содир бўлаверади.
Никоҳ ўқилгандан кейин куёвнинг зиммасига келиннинг барча нафақаларини қилиш мажбурияти тушади. Бирорта куёв ўз жуфти ҳалолининг нафақасини қилишдан бош тортишга ҳаққи йўқ.
Хўш, бу нафақага нималар киради?
Куёв келинни озиқ-овқат, кийим-кечак, уй-жой, бемор бўлганда дори-дармон, илм олиши учун ўқув қуроллари (китоб, дафтар кабилар) билан таъминлаш нафақага кирувчи нарсалардир.
Демак, аёли бемор бўлганда, уни даволатиш ўрнига ота-онасининг уйига олиб бориб қўяётган эркаклар аёлнинг ҳаққига хиёнат қилаётган бўлади.
Никоҳи ўқилгандан кейин келин куёвнинг гуноҳ бўлмаган буйруқларини, айтган ишларини бажариши, эридан рухсатсиз ташқарига чиқмаслиги, эридан рухсатсиз ҳеч кимга ҳеч нарса бермаслиги, эридан рухсат олмай бирор кишини уйга киритмаслиги, эри олиб келган нарсаларни исроф ва бахиллик қилмай ишлатиши шарт бўлади.
Афсуски, бугунги кунда келин ота-онасини кўриш учун уйига борганда, куёв томон келиннинг нимадир кўтариб келишини кутиши, ҳайит, арафа кунларида қудалардан таом, ширинлик ва либослар кутиш ҳоллари кенг авж олган. Бундай ҳолат куёв тарафдагилар учун уят, ор-номусдир. Нафақани қилиб бериши вожиб бўлган куёв тараф ожиза келин тарафнинг юборадиган нарсасига кўз тикиб туриши жуда хунук ҳолатдир.
Бу каби ноқулайликларга барҳам бериш вақти келган. Келиннинг ота-онаси 18 йил тарбия қилган қизини куёвнинг уйига юборишининг ўзи катта гап. Қайнона ва қайноталар келиннинг ҳақига дуо қилишиб, ҳар сафар уни ота-онасининг зиёратига кузатишаётганда, “Қизим, уйингизга яхши бориб келинг. Қудаларимга саломимизни етказинг. Кеч қолмасдан вақтлироқ қайтинг. Ҳеч нарса олиб келманг, агар уйингиздан нимадир олиб келсангиз, биз қаттиқ хафа бўламиз” дейишлари керак.
Ана шунда қудалар ўртасидаги аҳиллик йўқолмайди ва икки ёшнинг тотувлиги бардавом бўлади.
Нозимжон Иминжонов тайёрлади
Видеолавҳалар
